تنها آگاهی برنده است

مائده امینی ـ روزنامه‌نگار

خروج هزاران میلیارد تومان از بورس برای خرید رمز ارز، خبری است که مدتی است در رسانه‌ها می‌چرخد. فارغ از صحت این ادعا، آیا قرار است سناریوی شکست دسته‌جمعی برای مردم مضطرب ایران تکرار شود؟ سال گذشته همین موقع، تیتر مستمر رسانه‌ها، فوج فوج مردمی بودند که از بازار ارز، طلا و حتی مسکن جدا می‌شدند و سرمایه‌هایشان را به بازار سهام می‌بردند. در بهار و ابتدای تابستان سال گذشته رکورد حضور در بورس شکسته شد و تعداد کدهای سهامداری مرزهای میلیونی را شکستند و بورس به ادبیات محاوره ایرانی‌ها اضافه شد. حالا یک سال گذشته، ارزش سهام مردمی که در روزگار اوج وارد بورس شده‌اند نصف شده و بازار سرمایه در روزهای قرمز و زیان‌ده است و به‌نظر می‌رسد نوبت به حکایت سودهای نجومی در معاملات ارزهای دیجیتال، رسیده است. صفر و یک‌های مشکوکی که این روزها، مرز سودهای کلان و زیان‌های گزنده را به اندازه چند دقیقه کوتاه ساخته‌اند. در ایران هم براساس آمار غیررسمی که پایگاه خبری اتاق ایران از قول فرزین فردیس منتشر کرده است، تا امسال، 2.5میلیون اکانت در صرافی‌های آنلاین ارز دیجیتال ساخته شده که پیش‌بینی می‌شود سرمایه حدود 7میلیون نفر در این اکانت‌ها تبدیل به رمزارز شده باشد اما با توجه به اینکه هم‌اکنون صرافی معتبری در ایران نداریم و قوانین و مقررات در این حوزه هر روز تغییر می‌کنند (در این میان نوسان‌های نرخ دلار هم نباید فراموش شود) افق سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال را با همه جذابیت‌هایش مبهم کرده است و هنوز هیچ‌کس نمی‌تواند حتی تخمینی نزدیک به واقعیت، بزند که آینده رمزارزها چطور پیش خواهد رفت یا سرمایه‌گذاران در این حوزه در کوتاه‌مدت چه وضعیتی پیدا خواهند کرد؟

هوشمندان پشیمان نمی‌شوند 
 علیرضا کلاهی ـ عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی

خروج پول از بازار سرمایه به‌خاطر رمزارزها نبود. به این معنا که پولی که از بازار سرمایه بیرون کشیده می‌شود لزوما به سمت بازار ارزهای دیجیتال هدایت نخواهد شد.
 این روزها بیشتر مردم به‌دنبال مکان امنی برای سرمایه‌گذاری می‌گردند و تا زمانی که این مشکل تورم و فزایندگی نقدینگی حل نشود و سازوکار درستی برای سرمایه‌گذاری امن مردم درنظر گرفته نشود، در بر همین پاشنه می‌چرخد؛ نقدینگی سرگردان در اقتصاد ایران یک روز به سمت طلا می‌رود، روز دیگر ارز، روز دیگر بورس و حالا به‌نظر می‌رسد نوبت به بازارهای دیجیتال و رمزارزها رسیده است. البته سناریو در بورس اوراق بهادار با سناریو در رمزارزها متفاوت است. در بورس، عده‌ای حباب شرکت‌های بی‌ارزش را باد کردند و فروختند و در نهایت به سرمایه‌گذاران که مردم بی‌دانش بودند، لطمه زدند. کسانی که در بورس، هوشمندانه ثبت‌نام کردند و بموقع وارد شدند امروز هم پشیمان نیستند. در بازار ارزهای دیجیتال هم اگر کسی با دانش وارد شده و بداند که برای چه آمده و قرار است چه بکند- کسی که درگیر هیجانات لحظه‌ای نشود و آگاه به شرایط باشد- می‌تواند هرگز پشیمان نشود. هرگز نباید دارایی غیرمازاد را وارد هیچ بازاری برای سرمایه‌گذاری کرد.
رمزارزها بدون شک، پدیده بزرگ عصر ما هستند که به‌نظر می‌رسد تبدیل به بازاری موازی و مجازی برای بازار طلا شده است و می‌تواند حتی در آینده‌ای نه چندان دور جای این بازار را بگیرد. بازار رمزارزها حداقل در ایران، هنوز به حجم قابل توجهی نرسیده است اما توصیه من این است که اگر می‌خواهید از ورود به این بازار پشیمان نشوید باید نگاه بلندمدت به آن داشته باشید. نگاه کوتاه‌مدت به‌واسطه نوسان‌های شدیدی که در این بازار وجود دارد، تنش‎‌های بسیاری به شما وارد خواهد کرد.
اما آیا ممکن است که سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال، دچار ضررهای غیرقابل جبران و هنگفت بشوند؟ متأسفانه باید بگویم که بله. چرا که اصولا به جای اینکه موضوعی در ایران مدیریت شود، با آن برخوردهای عجیب صورت می‌گیرد. درباره رمزارزها هم مدیریت به همین‌گونه بوده است؛ قهری و بدون پیروی از منطق. اگر صرافی‌های آنلاین دیجیتال در بستر امن‌تری می‌توانستند فعالیت کنند هم درآمد کشور افزایش پیدا می‌کرد، هم انجام خدمات آنلاین بین‌الملل برای شهروندان آسان‌تر می‌شد و هم خطر بلوکه شدن دارایی ایرانی‌های در خارج از ایران به صفر می‌رسید. افسوس که چنین رویکردی به‌نظر می‌رسد ارزشمند نیست و دنبال نمی‌شود.

آگاهی باید بر اضطراب بی‌ارزش شدن سرمایه غلبه کند 
فرزین فردیس ـ مشاور کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی

شاید بهتر باشد برای پیش‌بینی وضعیت سرمایه‌گذاران امروز بازار رمزارز به این سؤال پاسخ داد: آیا مردم کشور ما از حداقل دانش اقتصادی برای تجزیه تحلیل کلی فضاهای سرمایه‌گذاری برخوردارند؟ متأسفانه تا حدودی می‌توان به این پرسش پاسخ خیر داد. بیشتر مردم، بیش از آنکه براساس تحلیل، دانش یا آگاهی تصمیم بگیرند، درگیر هیجانات لحظه‌ای می‌شوند و برهمین اساس هم تصمیم می‌گیرند. این دسته افراد احتمال دارد که از سرمایه‌گذاری در رمزارزها هم مانند بورس پشیمان شوند. اما به‌نظر من بازار سرمایه ایران را اساسا نمی‌توان با رمزارزها و بازار معاملات آنها مقایسه کرد چرا که بورس ما، منفک از تمام دنیاست که متأسفانه تعدادی بازیگر حقوقی، دولتی و حاکمیتی در آن حضور دارند که هرطور که دلشان می‌خواهد در این زمین بازی می‌کنند. اما بازار رمزارزها کاملا متصل به سیستم جهانی است وتأثیر افراد روی آن تقریبا به صفر نزدیک است اگرچه رمز ارزها بسیار پرنوسان‌اند اما حداقل افراد در این بازی قاعده را می‌دانند و می‌توانند براساس قواعد در آن بازی کنند. البته نباید فراموش کرد که هرجا سود بیشتر وجود دارد (مثل ارزهای دیجیتال) احتمال ضرر جبران‌ناپذیر و بزرگ‌تر هم به همان اندازه وجود دارد و ریسک چند برابر می‌شود. از همین روست که مدام از طریق رسانه‌ها به مردم تأکید می‌کنیم که با علم بر سطح ریسک‌پذیری خود وارد نه این بازار که همه بازارها شوند.
از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشته باشیم که تا وقتی که علاج اساسی در اقتصاد کشور نشود، برای نقدینگی مدیریت درستی در سازوکاری صحیح طراحی نشود و قرار باشد تورم خانمان برانداز داشته باشیم این روند هدایت نقدینگی از این بازار به آن بازار ادامه خواهد داشت. در چنین بستری مردم یک روز به بازار خودرو، یک روز ارز، یک روز بورس و روز دیگر طلا خواهند رفت. هرقدر هم شعار بدهیم با باید و نباید نمی‌شود اقتصاد را مدیریت کرد!
اما حضور در این بازارها نه در ایران که در همه جهان گریزناپذیر است چرا که تا پیش از این، ماجرا اندکی متفاوت‌تر بود. امروز سرعت گردش اطلاعات در سطح جهان بسیار بسیار بالاست و منابع اطلاعاتی بسیار متنوع شده است. تا همین چند سال قبل، این مردم فقط دسترسی به رسانه‌های محدودی داشتند و حالا به خوبی می‌دانند که به هر داده‌ای می‌توانند دسترسی پیدا کنند. حالا این یک سوی ماجراست. در سوی دیگر ما بی‌ارزش شدن روزبه‌روز سرمایه‌ها را در ایران داریم. که مردم را در این هول و هراس انداخته که حتما باید فکری به حال نقدینگی خود کنند. انگار که یکی مثل هیزم زیر آتش را روشن می‌کند و دیگری مانند باد آن را شعله‌ورتر می‌سازد.
نگارنده بر این باور است که در شرایط تازه و بعد از تجربه ریزش‌های اخیر در بازار رمزارزها، هیجانات پیوستن به این بازار در مردم فروکش خواهد کرد و افراد با آگاهی بیشتر وارد این بازار می‌شوند. در واقع در آینده‌ای نزدیک، افراد بیشتری به این جمع‌بندی می‌رسند که باید بازی کردن در زمین رمزارزها را یاد بگیرند و نیاز به «آگاهی» دارند و اگر تنها بتوان یک گزاره را با اندکی قطعیت بیشتر نسبت به سایر گزاره‌ها بیان کرد، آن گزاره این است که تنها آگاهی برنده است و سرمایه‌گذارانی که هیجان‌زده نشده‌اند احتمالا از پیوستن به قطار ارزهای دیجیتال، پشیمان نخواهند شد.