فرصت آخرین مناظره

 امروز (شنبه 22خردادماه) قرار است 7کاندیدای سیزدهمین دوره  انتخابات ریاست‌جمهوری برای سومین بار رو در روی یکدیگر، به مناظره بنشینند و از مشکلات کشور و مردم بگویند. براساس اعلام روابط‌عمومی صداوسیما، در مناظره سوم که از ساعت17 امروز برگزار می‌شود، کاندیداها با موضوع کلی «دغدغه‌های مردم» پاسخگوی سؤالات مجری برنامه خواهند بود.
مناظره سوم از آن جهت از اهمیت دوچندانی، هم برای کاندیداها و هم برای افکارعمومی برخوردار است که آخرین فرصت برای جلب نظر عموم مردم نسبت به برنامه‌ها و راهبردهای اجرایی کاندیداهاست؛ موضوعی که در 2 مناظره قبلی دستاورد چندانی به همراه نداشت.
بررسی‌های میدانی و برخی نظرسنجی‌های انجام شده نشان می‌دهد 2 مناظره قبلی با موضوعات اقتصادی ، سیاسی و  اجتماعی، آنچنان که باید نتوانسته در جلب نظر مخاطبان مؤثر واقع شود؛ تا جایی که اشکالات اساسی موجود در فرم و محتوای برگزاری مناظره‌ها، صدای کاندیداها را هم درآورد و تقریبا اکثر آنان با طرح انتقاد نسبت به طراحی کنونی مناظره‌ها ازسوی صداوسیما، خواستار ایجاد تحول اساسی در شکل و محتوای برگزاری مناظره‌ها شدند.
در مناظره دوم ابتدا محسن مهرعلیزاده انتقادهایی نسبت به عملکرد صداوسیما در سانسور 5دقیقه از مستندش در تلویزیون مطرح کرد و در ادامه هم از پرسش‌های مطرح شده انتقاد کرد. عبدالناصر همتی هم با انتقاد از شیوه برگزاری مناظره‌ها، ساختار این برنامه را شبیه مسابقه هفته دانست. او بر این اعتقاد بود که «اگر می‌خواهیم مردم مواضع ما را بیشتر بدانند، بهتر بود سؤالات مهم‌تری مطرح می‌شد.» همتی این موضوع را هم نوعی انحصار تلقی و عنوان کرد مخالف انحصار در حوزه اقتصاد، فرهنگ و رسانه است.
اما انتقاد از فرم و محتوای مناظره‌ها ازسوی کاندیداهای اصولگرا نیز مطرح شد و سعید جلیلی با انتقاد از برنامه‌های انتخاباتی صداوسیما، گفت که این شیوه پاسخگویی نامزدها در مناظره هم کمکی به انتخاب مردم نمی‌کند. او پیشنهاد کرد شیوه طرح پرسش‌ها و نحوه پاسخگویی نامزدها تغییر کند، چراکه «ما نمی‌خواهیم تست هوش از نامزدها بگیریم. مردمی که نشستند باید اولویت‌ها را بشناسند و صحبت‌های هرکدام از نامزدها را بشنوند.»
قاضی‌زاده هاشمی، زاکانی و رضایی هم   از نحوه برگزاری مناظره‌ها انتقاد کردند؛ یکی اعتقاد داشت مناظره‌ها به‌گونه‌ای است که تفاوت دیدگاه کاندیداها مشخص نمی‌شود و دیگری مناظره 2 به 2 را پیشنهاد کرد. رضایی هم با موافقت با پیشنهاد جلیلی برای تغییر ساختار مناظره سوم، خواستار این شد که نامزدها هم در ارائه برنامه‌هایشان تغییراتی بدهند.
اینها درحالی بود که 2 مناظره قبلی در افکارعمومی و همچنین درمیان فعالان سیاسی از هر 2 جناح، بازتاب چندان مثبتی نداشت و انتقادی که تقریبا همه روی آن اتفاق نظر داشتند، این بود که کاندیداها برای برون‌رفت از مشکلات کنونی کشور برنامه منسجم و کاربردی نداشتند و برخی از آنان می‌کوشند با طرح ایده‌های کلی و ارائه وعده‌های چشمگیر، نظر رأی‌دهندگان را به‌سوی خود جلب کنند.
طرح برخی ادعاها و انتقادهای تند علیه دولت، از دیگر نکات مهم مناظره دوم بود که در برنامه نخست هم دیده شد؛ موضوعی که علاوه براینکه در صحت و سقم آنها تردید جدی وجود دارد، نشان می‌داد استراتژی برخی کاندیداها بر حمله به دولت استوار است بدون اینکه برنامه منسجمی برای رفع مشکلات ارائه شود.

فرصت دفاع برای دولت 
اگرچه انتقادهای مطرح شده نسبت به شکل و محتوای 2 مناظره قبلی با واکنش رسمی صداوسیما مواجه نشده، اما عضو کمیسیون نظارت بر تبلیغات ریاست‌جمهوری دیروز در گفت‌وگو با ایسنا از برگزاری جلسه‌ای باهدف تغییر در نحوه ساختاری مناظره سوم خبر داد. در این میان اگرچه احسان قاضی‌زاده‌هاشمی گفت که براساس مصوبه کمیسیون، مقرر شده دولت در یک برنامه ضبط شده به‌مدت ۸ دقیقه، به اظهارات نامزدهای انتخابات در جریان نخستین مناظره پاسخ دهد و از عملکرد خود دفاع کند، اما به این موضوع اشاره‌ای نکرد که چه تغییرات ساختاری ای در مناظره سوم اعمال خواهد شد.
وی بیان کرد: در مناظره نخست یک پیک مشارکت زدیم که برای ما راضی‌کننده بود، اما روی مناظره دوم برآوردمان این است که تأثیرگذاری چندانی نداشته است. مناظرات ۴۰درصد مخاطب داشته است و این میزان با حد انتظار ما فاصله دارد.
اظهارات عضو کمیسیون نظارت بر تبلیغات ریاست‌جمهوری از 2 جنبه حائز اهمیت است؛ یکی ضرورت ایجاد تغییر در ساختار مناظره سوم و دیگری درنظر گرفتن حق دفاع برای دولت دربرابر حملات و اتهام‌های کاندیداها. حال با وجود این باید دید در مناظره سوم که امروز برگزار می‌شود، شاهد تغییر رویکرد محسوسی در فرم و محتوای مناظره خواهیم بود یا اینکه قرار است همچنان در بر همان پاشنه بچرخد و کاندیداها با کلی‌گویی و طرح وعده‌های بی‌پشتوانه با چاشنی حمله به دولت، افکارعمومی را تحت‌تأثیر قرار دهند.

 مکث
مناظره‌های غیرجذاب و مشارکت مردمی

آخرین نظرسنجی (موج دهم) مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) نشان می‌دهد مناظره دوم با استقبال چندانی در جامعه مخاطب این نظرسنجی مواجه نشده است و 63درصد مخاطبان به این سؤال که آیا مناظره دوم را دیده‌اند؟ پاسخ منفی داده‌اند و فقط 37درصد از پاسخگویان مناظره دوم را تماشا کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه میزان مخاطبان مناظره دوم نسبت به مناظره نخست بیشتر شده است اما این تفاوت آنقدر چشمگیر نیست؛ در نظرسنجی قبلی (موج نهم) ایسپا 7/30درصد از پاسخگویان مناظره اول را دیده بودند و در مقابل 3/69درصد این برنامه را ندیده بودند.
اینها درحالی است که آخرین برآورد ایسپا، مشارکت شهروندان در انتخابات ریاست‌جمهوری بعد از برگزاری دومین مناظره را ۴۱درصد نشان می‌دهد؛ آماری که نسبت به نتایج موج‌های قبلی نظرسنجی این مرکز، روند افزایشی نشان می‌دهد. در موج نهم نظرسنجی ایسپا که 16تا 17خردادماه انجام شد، میزان مشارکت مخاطبان در انتخابات 28خردادماه 38درصد برآورد شده بود، درحالی‌که نتایج موج دهم نظرسنجی (18تا 20خرداد) نشان می‌دهد این میزان به 41درصد رسیده است.
همچنین از میان افرادی که در انتخابات شرکت می‌کنند و کاندیدای مورد نظرشان را انتخاب کرده‌اند، 8/65درصد اعلام کرده‌اند به ابراهیم رئیسی رأی می‌دهند؛ آماری که فاصله رئیسی با بقیه کاندیداها را به شکل معناداری افزایش داده است. پس از رئیسی، رضایی با 9/6درصد، جلیلی با 4/3درصد، همتی با 8/2درصد، قاضی‌زاده هاشمی با 8/2درصد، زاکانی با 2درصد و مهرعلیزاده با 7/0درصد قرار دارند و 6/15درصد نیز به این سؤال پاسخ نداده‌اند.