در گفت‌وگو با کتاب‌فروشان هنرمند و فرهنگسرای سبز مطرح شد
تخفیف‌های اینترنتی صدای کتاب‌فروش‌ها را درآورده
سعیده مرادی- خبرنگار
سال‌هاست فعالان حوزه کتاب و نشر با مشکلات متعددی مواجهند، اما آنچه طی چند سال اخیر عرصه را بیش از پیش بر برخی از آنها تنگ کرده، تخفیف‌هایی است که توسط عده‌ای از ناشران و سایت‌های مختلف ارائه می‌شود. این تخفیف‌های ۱۰تا 3۰درصدی که گاهی تا 4۰درصد هم می‌رسد، چالش‌های زیادی را برای کتاب‌فروشان ایجاد کرده است؛ رقابتی نابرابر برای جذب بیشتر مخاطب که هیچ قاعده ، قانون و محدودیتی هم بر آن حاکم نیست. بسیاری از کتاب‌فروشان بر این باورند که این قبیل تخفیف‌ها تأثیر به‌سزایی بر کسب‌وکارشان دارد. آنها با اشاره به اوضاع نابه‌سامان بازار کتاب تحت‌تأثیر همه‌گیری ویروس کرونا و گرانی‌های سال‌های اخیر، نسبت به احتمال ورشکستگی و تعطیلی این صنف بیم دارند.
مردم از ما انتظار تخفیف‌های نامتعارف دارند
تخفیف‌هایی که ناشران در نمایشگاه‌های کتاب یا سایت‌های مختلف ارائه می‌کنند، این تصور را برای برخی از مخاطبان ایجاد می‌کند که کتاب‌فروشی‌ها گرانفروش هستند. این در شرایطی است که چنین تصور و برداشتی اشتباه است و ناشر به‌عنوان تولید‌کننده محصول می‌تواند این قبیل تخفیف‌ها را لحاظ کند، اما کتاب‌فروش نمی‌تواند به قیمت درج شده روی کتاب توسط ناشر دست بزند. علی نادی، مدیر کتاب‌فروشی هنرمند با بیان این جمله به همشهری می‌گوید: «وقتی نمایشگاه بین‌المللی کتاب برگزار می‌شود، به‌مدت 10روز کتاب‌فروشی‌ها عملاً تعطیل می‌شوند و فروش چندانی ندارند، حتی زمانی که نمایشگاه به شکل مجازی برگزار می‌شود. از سوی دیگر فعالیت سایت‌های عرضه کتاب که عمدتاً وابسته به انتشاراتی‌ها هستند و توسط ناشران اداره می‌شوند هم تاحدودی بر کسب‌وکار کتاب‌فروشی‌ها تأثیر گذاشته است اما مشکل اصلی وجود این نمایشگاه‌ها یا فعالیت این سایت‌ها نیست. نمی‌گویم برگزاری نمایشگاه یا فروش کتاب در سایت‌های مختلف کار درستی نیست اما باید تدبیری از سوی مسئولان مربوطه اتخاذ شود تا کتاب‌فروشی‌ها هم در این میان متضرر نشوند. چون تخفیف‌های نامتعارفی که در نمایشگاه‌ها و سایت‌ها داده می‌شود این تصور را در خریداران کتاب ایجاد می‌کند که خرید کتاب از کتاب‌فروشی‌ها مقرون به صرفه نیست و تداوم این کار باعث شده تا اکثر مشتریان از کتاب‌فروشی‌ها هم انتظار تخفیف‌های آنچنانی داشته باشند، درحالی‌که تخفیف برای کتاب‌فروشان مقدور نیست. وقتی ناشر می‌خواهد روی اثر قیمت‌گذاری کند، تخفیفی را هم که می‌خواهد ارائه کند درنظر می‌گیرد؛ به‌عنوان مثال قیمت کتابی ۲۰هزار تومان است و قرار است ناشر ۲۰درصد تخفیف روی آن بدهد و عملاً این تخفیف را در قیمت‌گذاری لحاظ می‌کند. در یک جمله می‌توان گفت ناشرانی که فروش اینترنتی ندارند قیمتی را که روی جلد کتاب قید می‌کنند منطقی‌تر است.»
نادی با بیان اینکه نمایشگاه‌های کتاب هم به نوبه‌خود در قیمت‌گذاری کتاب تأثیرگذارند، می‌گوید: «بسیاری از ناشرانی که در نمایشگاه شرکت می‌کنند، برای اینکه محصولات خود را با تخفیف به مخاطبان عرصه کنند، قیمت قید شده روی جلد کتاب را بیشتر از قیمت واقعی درج می‌کنند و اغلب مصرف‌کنندگان هم اصلاً متوجه نمی‌شوند. هرچند این موضوع برای مردم ایجاد ذهنیت کرده و به مرور باعث می‌شود که فاصله آنها از کتاب‌فروشی‌ها بیشتر شود، چراکه مردم فکر می‌کنند کتاب را از سایت‌ها و ناشران ارزان‌تر خریده‌اند؛ درحالی‌که حقیقت چیز دیگری است. به‌نظرم باید در این زمینه فرهنگسازی صورت بگیرد تا مردم نسبت به آن آگاه و حساس شوند.»
سودمان کم است، جایی برای تخفیف نیست
کتاب‌فروشی‌ها به نوعی نماینده فروش محصولات ناشران هستند و وقتی آنها کتابی را در اختیار ما می‌گذارند نباید آن کتاب را به سایت‌های مختلف هم بدهند. علی دولتی، مسئول کتاب‌فروشی فرهنگسرای سبز با بیان این مطلب به همشهری می‌گوید: «ما بارها این موضوع را با ناشران در میان گذاشته‌ایم که اگر سایت‌ها یا دیگر مراکز کتابی را می‌خواهند آنها را برای خرید به کتاب‌فروشی‌هایی که نماینده فروش انتشاراتی‌ها هستند راهنمایی کنند، چون ما مشتری ثابت انتشاراتی‌ها در طول سال هستیم و همیشه با آنها تعامل داریم، اما متأسفانه در این اوضاع اقتصادی ناشران هم دنبال سود بیشتر هستند و درخواست ما از آنها بی‌نتیجه مانده است. به‌عنوان مثال ما کتاب «جنگ و صلح» را از یک انتشاراتی دریافت کرده‌ایم و با 25درصد تخفیف آن را می‌فروشیم، بعد همان کتاب از همان انتشاراتی با قیمتی ارزان‌تر در اختیار یک سایت قرار می‌گیرد! این موضوع به لحاظ مادی و معنوی به کتاب‌فروشی‌ها لطمه می‌زند و از یک‌سو از اعتبار کتاب‌فروشی‌ها می‌کاهد و از سوی دیگر فروش‌مان کم می‌شود. وقتی یک مشتری برای خرید کتاب می‌آید و می‌گوید فلان سایت این کتاب را با این قیمت و کمتر از شما برای فروش گذاشته ما در جواب چه می‌توانیم بگوییم؟ این موضوع باعث شده است هر مخاطبی که وارد فروشگاه می‌شود انتظار تخفیف را از ما داشته باشد. وقتی یک سایت کتابی را با 20یا 25درصد تخفیف می‌فروشد چنین انتظاری هم قطعا از کتاب‌فروشی‌ها وجود دارد. با این اوضاع و احوال اقتصادی ما چگونه می‌توانیم با سایت‌ها و در مجموع با فروشگاه‌های اینترنتی رقابت کنیم!؟ کسانی که کتابخوان هستند یا در این حوزه فعالیت دارند به خوبی می‌دانند که کتاب کالایی فرهنگی است که قیمت مشخص خود را دارد و سود آن بسیار کم است و جایی برای تخفیف‌های آنچنانی وجود ندارد.»
استقبال مردمی از تخفیف‌ها
مصطفی بیگی، مسئول کتاب‌فروشی ملودی با بیان اینکه اغلب مردم در پی کتاب ارزان هستند واگر ناشران یا سایت‌ها تخفیف بدهند استقبال می‌کنند به همشهری می‌گوید: «باتوجه به اوضاع اقتصادی موجود، اغلب مردم دنبال آن هستند تا مایحتاج خود را با قیمت کم تهیه کنند و همین موضوع باعث می‌شود تا از تخفیف‌ها استقبال کنند. حوزه کتاب هم از این مقوله مستثنی نیست و بیشتر افراد کتاب‌های خود را از سایت‌ها، نمایشگاه‌های کتاب یا دستفروشان که با قیمت کمتر یا تخفیف‌های ویژه می‌فروشند، خریداری می‌کنند. این موضوع باعث شده تا کتاب‌فروشی‌ها در این میان متضررشوند و به شغل کتاب‌فروشی آسیب وارد شود. البته نه اینکه همه مردم به‌دنبال تخفیف باشند بلکه هنوز هستند کتابخوان‌هایی که اصالت کتاب برای‌شان مهم است و به کتاب‌فروشی‌ها می‌آیند و ساعت‌ها می‌چرخند تا کتاب مورد علاقه خود را پیدا کنند، اما تعداد آنها کم است. بنابراین باید برای حال قیمت‌ها و تخفیف‌های نامتعارف که اغلب واقعی هم نیست، فکری شود. چراکه اگر همینطور پیش برود کتاب‌فروش‌ها باید کسب‌وکارشان را تعطیل کنند.»
در همینه زمینه :
