چشم انتظار پاییز یا شاید زمستان 1400

لیلا شریف ـ روزنامه‌نگار

واکسیناسیون عمومی در ایران مطالبه همگانی است و براساس آنچه در سند ملی واکسیناسیون تصویب شده است باید در زمستان‌1400منتظر اجرای آن باشیم. اما سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا چند‌ماه زمان را به جلو کشیده و مهرماه را به‌عنوان زمان تعیین‌شده برای واکسیناسیون عمومی معرفی کرده است. سند ملی واکسیناسیون کشور پس از تصویب در تاریخ ۲۰دی‌ماه در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا، تعیین کرد که زمستان 99نقطه شروع واکسیناسیون عمومی باشد. این سند در چهار فاز، اولویت دریافت واکسن کرونا را تعیین کرده و اولویت با افراد سالمند و آسیب‌پذیر و کادر درمان است که مستقیما با این بیماری سرو کار دارند. براساس این سند پیش‌بینی شده بود که فاز اول در زمستان 99با تزریق واکسن به کارکنان بهداشت و درمان در خط اول مواجهه با بیماری و همچنین افراد بسیار پرخطر شامل سالمندان، معلولان و جانبازان در مراکز نگهداری تمام شود اما به دلایل مختلف همچون بدقولی کواکس و شرکت‌های خارجی در فروش واکسن و همچنین شرکت‌نکردن ایران در کارآزمایی واکسن‌های خارجی، مسئولان نتوانستند واکسن مورد نیاز فاز اول را تأمین و تزریق کنند و به همین دلیل فاز اول با تأخیر به پایان رسید. طبق این سند، فاز دوم در بازه زمانی بهار و تیر 1400باید عملیاتی شود. این فاز برای تزریق واکسن به افراد بالای 65سال با حداقل یک بیماری زمینه‌ای، افراد بالای 65سال به‌ترتیب در گروه‌های پنج‌ساله از بالا به پایین، افراد 16تا 64سال با حداقل یک بیماری زمینه‌ای و افرادی که به‌دلیل شغلشان بیشتر با مردم در تماس هستند، درنظر گرفته شد. براساس این سند مقرر شد که فاز سوم از مرداد شروع و تا آذر 1400تمام شود تا در زمستان 1400نوبت به واکسیناسیون عمومی برسد.

سرعت پایین در تزریق واکسن
انتشار گزارشی در بلومبرگ بسیاری از ایرانی‌ها را نسبت به وضعیت واکسیناسیون عمومی دلسرد کرد و در واقع پیش‌بینی این رسانه در کنار واقعیت‌های قابل مشاهده از روند واکسیناسیون در ایران، همچون تکه‌های پازل در کنار یکدیگر قرار گرفتند تا بسیاری با ناامیدی از احتمال دریافت واکسن سخن بگویند. این رسانه پیش‌بینی کرده بود که واکسیناسیون ۷۵ درصد جمعیت کشورهایی مثل اوکراین، پاکستان، ایران و بنگلادش با ادامه روند فعلی به یک دهه زمان نیاز دارد. هر چند این پیش‌بینی به سرعت از سوی مسئولان مربوطه رد شد و برخی همچون رئیس دانشگاه ایران تأکید کردند که «ماجرا به این شکل نیست و اینها بیشتر حواشی است که درست می‌کنند و امیدوارم واکسن ایرانی، همین امسال به ثمر برسد و مطمئنا تا پایان سال به مقدار لازم واکسن ایرانی در اختیار مردم می‌گذاریم.» اما منتقدان به شرایط فعلی واکسیناسیون نگاهی دیگر داشتند. در این میان برخی با نگاهی نقادانه و البته واقع‌نگر دست به تحلیل روند واکسیناسیون عمومی در ایران زدند.
پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری و عضو کمیته علمی واکسن کووایران در رابطه با روند کند تزریق واکسن به خبرآنلاین گفته بود: «برای تزریق واکسن به ۸۰میلیون نفر، سرعت واکسیناسیون ما اصلا مناسب نیست. منابعی مثل بلومبرگ اعلام کرده‌اند که تزریق واکسن به شکل عمومی در ایران ممکن است که حدود ۱۰ سال طول بکشد. مقداری از این موضوع به این ربط دارد که برای تزریق واکسن‌هایی که می‌آوریم هم سرعت نداریم.» 
این متخصص عفونی درباره خوش‌بینانه‌ترین زمان برای شروع واکسیناسیون عمومی در ایران گفته بود: «خیلی امیدوار بودم که با درست‌بودن همه اقدامات تا مهر و آبان واکسیناسیون عمومی تمام ‌شود، اما با این وضعیت کنونی به‌نظر نمی‌رسد که تا 6‌ماه اول ۱۴۰۱ هم بتوانیم واکسیناسیون را تمام کنیم.»

امیدواری وزارت بهداشت برای واکسیناسیون عمومی
در کنار تمام این انتقادها و نا‌امیدی‌ها از واکسیناسیون عمومی، مسئولان وزارت بهداشت وعده داده‌اند که از مهر‌ماه سال‌جاری فاز 4واکسن یعنی همان واکسیناسیون عمومی شروع شود.
علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا فردی بود که این خبر را در سیزدهمین روز اردیبهشت‌ماه اعلام کرد و براساس گفته او  تا آن زمان، حجم قابل توجهی از واکسن‌های داخلی، در اختیار ما قرار دارد و گروه هدف ما در فاز ۴ حدود ۴۰میلیون نفر هستند و در این فاز، تمام توان بسیج، هلال احمر و وزارت بهداشت باید به‌کار گرفته شود. شاید کمی دیر نسبت به کشورهای پیشرفته دنیا واکسیناسیون را به‌خاطر بدعهدی‌های شرکت‌های سازنده آغاز کردیم اما مطمئن باشید یکی از نخستین کشورهایی هستیم که واکسیناسیون را به پایان می‌رسانیم. رئیسی در کلاب هاوس همشهری نیز در رابطه با جزئیات واکسیناسیون عمومی توضیح داده بود که تا پایان سال همه گروه‌های هدفمان حداقل یک دوز واکسن را می‌گیرند؛ یعنی جمعیتی حدود ۴۸ میلیون نفر تا پایان سال واکسینه خواهند شد؛ عده‌ای یک دوز و عده‌ای 2دوز واکسن را می‌گیرند. از تیرماه شرکت پاستور حدود ۲ تا ۵/۲ میلیون دوز و برکت هم حدود ۷ تا ۸ میلیون دوز واکسن تولید خواهد کرد. اگر مجموع تولیدات این دو شرکت را همان ۸ میلیون و نه بیشتر درنظر بگیریم تا پایان سال حدود ۶۴ میلیون دوز واکسن داخلی خواهیم داشت. ۱۶ میلیون دوز واکسن آسترازنکا هم به دستمان خواهد رسید. من گفتم حداقل یک دوز خواهند گرفت و دوز دوم بسیاری از افراد هم ممکن است فروردین یا اردیبهشت سال بعد باشد.
البته در این میان تولید‌کنندگان داخلی واکسن، خرداد‌ماه را به‌عنوان زمان احتمالی واکسیناسیون عمومی با واکسن داخلی اعلام کرده‌اند. مینو محرز، مسئول نظارت بر مطالعات بالینی واکسن کووایران برکت در این رابطه گفته بود: «اگر روند کار در زمینه تولید و کارآزمایی بالینی به همین روال به خوبی پیش برود این کار (شروع واکسیناسیون عمومی) از خرداد محقق می‌شود».
اگر با نگاهی خوش‌بینانه دست به تفسیر صحبت‌های مسئولان مدیریت حوزه واکسن کرونا بزنیم، باید خود را در پاییز یا زمستان 1400در صف واکسیناسیون عمومی تصور کنیم.