چرا 35شرکت خصوصی نتوانستند واکسن وارد کنند؟

مریم سرخوش- خبرنگار

رئیس سازمان غذا و دارو می‌گوید برای 35شرکت خصوصی معرفی‌نامه واردات واکسن صادر شده اما این شرکت‌ها تاکنون نتوانسته‌اند واکسنی وارد کنند. دلیل اما نامشخص است. در روزهای گذشته همشهری در گزارش‌های متعددی به ماجرای چالش‌های واردات واکسن کرونا پرداخت. با اینکه وزارت بهداشت و به‌طور ویژه سازمان غذا و دارو، تأکید می‌کنند که به شرکت‌های خصوصی فرصت داده شد اما آنها کاری نکردند، وارد‌کنندگان در گفت‌وگو با همشهری اعلام می‌کنند که تلاش‌های زیادی در این مدت داشته‌اند اما به‌دلیل بوروکراسی‌های اداری و زمان‌بر بودن توافق‌ها، خرید نهایی صورت نگرفته است. یکی از آنها ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه وارد‌کنندگان است که اخیرا اعلام کرده تا خرداد محموله‌ای از واکسن وارد کشور می‌شود. قبل از این کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران هم اعلام کرده بود بخش خصوصی 6میلیون دوز واکسن کرونا تامین کرده که برای اصناف مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.
ماجرای واردات واکسن کرونا، سؤال بیشتر خبرنگاران از رئیس سازمان غذا و دارو در نشست خبری روز گذشته بود. محمدرضا شانه‌ساز در توضیح ماجرای صدور مجوز برای واردات واکسن از سوی بخش خصوصی گفت: «در فراخوان‌های متعددی که به بخش خصوصی داده شد، 49شرکت اعلام آمادگی کردند و برای 35شرکت معرفی‌نامه صادر شد اما هیچ‌کدام تا امروز نتوانستند مستندات‌شان برای واردات واکسن را به ما بدهند.» به‌گفته او، واردات واکسن کاملا در اختیار دولت‌هاست و اجازه نمی‌دهند شرکت‌ها برای منافع اقتصادی‌شان اقدام به ورود به این ماجرا کنند. با این حال سازمان غذا و دارو، جلوی فعالیت این بخش را نگرفت و از تیر سال گذشته، به آنها فراخوان داد اما تا امروز به نتیجه‌ای برای واردات نرسیده‌اند. او در پاسخ به همشهری درباره عدم تمایل سازمان غذا و دارو به واردات واکسن از سوی بخش خصوصی گفت: «ما چهاربار فراخوان دادیم، از‌ ماه گذشته که این موضوع از سوی ستاد مقابله با کرونا اعلام شد، بالاخره مستنداتی به ما ارائه شد؛ به هر حال واکسن یک موضوع حیاتی است و باید حداقل استانداردها را داشته باشد. ما کوتاهی نکردیم، در زمینه ارزی هم بانک مرکزی با وجود تمام محدودیت‌ها اعلام کرد اگر کسی بخواهد وارد کند، ما استقبال می‌کنیم.» به‌گفته شانه‌ساز، محموله‌ای که از هند وارد شد هم از سوی یکی از شرکت‌های خصوصی بود که در همکاری با هیأت امنای صرفه‌جویی ارزی وزارت بهداشت جلو آمدند و خودشان هم صلاح می‌دیدند که از ظرفیت بخش دولتی استفاده شود. او همچنین در پاسخ به سؤال دیگر همشهری درباره معیار انتخاب این شرکت‌ها از سوی سازمان غذا و دارو توضیح داد: «معیار، شرکت‌هایی است که سابقه واردات دارو و واکسن را داشته باشند. کار با این شرکت‌ها برای ما راحت‌تر است. تعداد زیادی از شرکت‌هایی که سابقه نداشتند هم مراجعه کردند. برخی از این شرکت‌ها حداقل‌ها را هم نتوانسته بودند ارائه دهند، ما نمی‌توانیم بازارمان را باز کنیم تا یک واکسن تقلبی وارد کشور شود. برای ما فرقی نمی‌کرد کدام شرکت وارد می‌کند و تبعیضی قائل نمی‌شویم.»

تصور این بود که مازاد خرید به راحتی در دسترس قرار گیرد
البته شرکت‌های رسمی وارد‌کننده دارو به ایران دلیل موفق‌نبودن در واردات واکسن را عرضه محدود واکسن کرونا اعلام می‌‌کنند. به‌گفته آنها برای خرید واکسن باید مدت‌ها پیش اقدامات جدی صورت می‌گرفت؛ آن هم در حالی ‌که برخی کشورها در فاز سرمایه‌گذاری و تحقیقاتی تولید واکسن ورود داشتند اما ایران در این زمینه هیچ اقدامی نداشت. در کنار مشکلات تحریم و نقل و انتقال ارزی، چالش دیگر را عده‌ای دلال رقم زده‌اند که به حوزه واردات واکسن وارد شده و با افزایش تقاضا، منجر به تغییر قیمت‌ها شده‌اند.
رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو در ایران هم، یکی از دلایل تأخیر در واردات واکسن را حساس بودن آن اعلام کرد و در توضیح بیشتر به همشهری گفت: «واکسن کالایی بیولوژیکی و حساس است و بررسی پیشنهادهای فروش تا نهایی‌شدن خرید، کاری زمان‌بر است.» به‌گفته ناصر ریاحی، تصور این بود که مازاد خرید کشورهای دیگر می‌تواند به‌راحتی در دسترس قرار بگیرد اما به‌عنوان مثال در کشور کانادا که 120میلیون دوز واکسن خریداری کرده و قرار بود اضافه واکسن آنها از سوی کشورهای دیگر خریداری شود، هم‌اکنون 20درصد تزریق جمعیت انجام شده که آن هم دوز اول است. شرایط مختلف ازجمله امکانات تزریق، نگهداری و حمل‌ونقل، تمام محاسبات را به هم ریخته و اینطور نیست که در فاصله زمانی بسیار کوتاه بخش قابل توجهی از جمیعت یک کشور واکسینه شوند. از سوی دیگر واکسن کرونا به‌عنوان یک تولید نوظهور هنوز تاریخ قطعی انقضا ندارد و بر این اساس تولید آن با محدودیت‌های زمانی همراه است.» ریاحی به بوروکراسی‌های اداری برای صدور مجوز و ثبت در سامانه نیما برای پرداخت سیستمی اشاره کرد: «اگر مبلغ آماده نباشد، عرضه‌کنندگان منتظر ما نمی‌مانند و به سرعت به مشتری دیگر می‌فروشند. از سوی دیگر تسریع در پرداخت ارز از سامانه نیما هم باید صورت گیرد که در این زمینه به ما وعده‌هایی داده شده است؛ هرچند زودتر از دو هفته آینده هیچ واکسنی به ایران نخواهد آمد.»