امتحانات نهایی بلاتکلیف بین کرونا و انتخابات

فهیمه طباطبایی- خبر‌نگار

فقط 21روز به پایان سال تحصیلی و شروع امتحانات مدارس باقی مانده؛ از طرفی پیک چهارم بیماری کرونا همچنان در اوج خود است و بعید به‌نظر می‌رسد که تا آن تاریخ کاهش چشمگیری پیدا کند. در این میان مسئولان وزارت آموزش و پرورش به‌دلیل نداشتن اختیار تام درباره نحوه برگزاری امتحانات، چندپهلو و متفاوت از هم در این‌باره صحبت می‌کنند و همین ابهام و چنددستگی در برنامه‌ریزی، باعث رخنه کردن نگرانی در دل 14میلیون دانش‌آموز و والدین آنها شده است. این نگرانی درباره دانش‌آموزان پایه‌های نهم و دوازدهم که قطعا امتحانات‌شان طبق مصوبه 977شورای‌عالی آموزش و پرورش حضوری است، به اوج خود رسیده؛ چون مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند که امکان به تعویق انداختن امتحانات نهایی تا خردادماه را ندارند؛ زیرا کشور در اواخر خرداد درگیر انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراها می‌شود و بعد از آن هم تاریخ امتحانات با زمان کنکور تداخل پیدا می‌کند.
نقشه اولیه برگزاری امتحانات چه بود؟
برنامه‌ریزی اولیه وزارت آموزش و پرورش این بود که بلافاصله بعد از پایان‌ ماه رمضان یعنی 27اردیبهشت، امتحانات شروع و تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری در 28خرداد تمام شود. شورای معاونان وزارتخانه درنظر داشت که امتحانات دانش‌آموزان همه پایه‌های تحصیلی در مناطق آبی، زرد و نارنجی در این تاریخ حضوری برگزار شود و در شهرهای قرمز به جز پایه‌های نهم و دوازدهم، امتحانات همه پایه‌ها مجازی باشد. تمام برنامه‌ریزی‌ها در این‌باره صورت گرفته بود تا اینکه پیک چهارم کرونا از هفته دوم فروردین آغاز شد و رفته‌رفته در همه استان‌ها به اوج خود رسید و این برنامه را تا این لحظه ناممکن کرده است.

امتحانات به جز 2 پایه نهم و دوازدهم مجازی شد
اما مدیران وزارت آموزش و پرورش بعد از چند هفته سکوت درباره نحوه برگزاری امتحانات پایان سال، بالاخره به‌دلیل فشار جامعه دانش‌آموزی و والدین آنها مجبور شدند که از برنامه جدید این وزارتخانه صحبت کنند. خسرو ساکی، رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد: درصورت تداوم وضعیت بیماری کرونا در کشور، همه امتحانات به جز 2پایه نهم و دوازدهم در همه دروس مجازی برگزار می‌شود. دانش‌آموزان مقطع ابتدایی هم که امتحان ندارند و براساس ارزشیابی توصیفی، عملکرد آنها سنجیده می‌شود. دانش‌آموزان متوسطه اول و دوم هم به‌صورت مجازی در امتحانات شرکت می‌کنند.
اما بلافاصله رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگویی با ایسنا گفت: برای دانش‌آموزان پایه‌های اول و دوم ابتدایی به‌دلیل اهمیت تضمین کیفیت، پیش‌بینی کردیم با نظارت مدیر مدرسه ارزیابی عملکردی از درس ادبیات فارسی انجام شود که در مناطق قرمز، زرد و نارنجی از طریق فضای مجازی خواهد بود. همچنین برای پایه ششم ابتدایی ارزیابی عملکردی 3درس ادبیات فارسی، ریاضی و علوم مورد تأکید است.

بخشنامه رسمی امتحانات کمی متفاوت است
در نهایت، اول اردیبهشت امسال، مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی، بخشنامه‌ای را به مدیرکل‌های آموزش و پرورش استان‌ها ارسال کرد که جزئیات امتحانات هر مقطع و رشته تحصیلی در آن آمده است که نشان می‌دهد به جز پایه‌های نهم و دوازدهم، دانش‌آموزان دیگری هم باید به شکل حضوری در امتحانات شرکت کنند.
برای پایه‌های اول و دوم عنوان شده است که در شهرهای آبی آزمون درس فارسی به‌صورت حضوری و در شهرهای زرد، قرمز و نارنجی غیرحضوری و با نظارت مدیر مدرسه برگزار خواهد شد. ارزشیابی دانش‌آموزان سوم تا پنجم ابتدایی براساس اطلاعات و شواهد جمع‌آوری شده مطابق با اهداف برنامه درسی مصوب هر درس در طول سال تحصیلی خواهد بود. دانش‌آموزان پایه ششم نیز همین وضعیت را دارند و فقط برای درس ریاضی، علوم و فارسی باید امتحان دهند که در شهرهای آبی حضوری و در شهرهای زرد، نارنجی و قرمز به‌صورت غیرحضوری برگزار می‌شود.
امتحانات دانش‌آموزان متوسطه اول و دوم_ به‌جز پایه‌های نهم و دوازدهم_ طبق این بخشنامه غیرحضوری است و برای ارزشیابی تراکمی پایان سال به معلم اختیار داده شده که با استفاده از آزمون‌های برخط در سامانه‌های بومی و سایر شیوه‌های نوین مانند کارپوشه، آزمون شفاهی، آزمون عملکردی، آزمون کتاب باز، تکالیف کلاسی، پروژه‌ها و پژوهش‌های دانش‌آموزی، خلاصه‌نویسی و خودسنجی، ارزشیابی همتایان و همکاری والدین نمره پایانی نوبت دوم را تعیین کنند.
اما امتحانات دانش‌آموزان مدارس بزرگسالان، آموزش از راه دور، ایثارگران، داوطلبان آزاد، متقاضیان تغییر رشته، تعیین رشته، تعیین پایه و جهش تحصیلی در تمام دوره‌های تحصیلی به‌صورت حضوری انجام می‌شود. آموزش و ارزشیابی دروس کارگاهی شایستگی‌های فنی و همچنین دروس عملی 7رشته هنری خاص (نمایش، نقاشی، سینما، موسیقی‌ ساز ایرانی، موسیقی‌ ساز جهانی، نقشه‌کشی معماری و گرافیک) در شاخه فنی‌‌وحرفه‌ای و دروس کارآموزی و کارورزی شاخه کاردانش هم به‌صورت تراکمی و حضوری برگزار می‌شود.
تصمیم‌گیری درباره امتحانات دانش‌آموزان با نیازهای ویژه (مانند معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان، ناشنوایان و...) به غیر از دروس نهایی بر‌عهده آموزش و پرورش استثنایی گذاشته شده است.
تا اینجای کار تکلیف دانش‌آموزان همه پایه‌های تحصیلی مشخص شده، اما دانش‌آموزان پایه‌های نهم و دوازدهم هنوز وضعیتشان نامعلوم است.

بلاتکلیفی امتحانات نهایی بین 3موضوع
خسرو ساکی، رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت وزارت آموزش و پرورش در این‌باره به همشهری گفت: در مورد امتحانات همه پایه‌های تحصیلی که وضعیت روشن شده و بخشنامه را ارسال کردیم، اما درباره برگزاری امتحانات نهایی پایه‌های نهم و دوازدهم وضعیت برای خودمان نیز نامشخص است و منتظریم که ببینیم وضعیت کرونا در هفته سوم اردیبهشت‌ماه به کجا می‌رسد و نظر ستاد ملی مبارزه با کرونا چیست.
او توضیح داد: از یک طرف برگزاری غیرحضوری امتحانات نهایی مطابق مصوبه شورای‌عالی آموزش و پرورش ممکن نیست؛ چون تأثیر مستقیمی بر آینده تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان دارد و به همین علت باید آزمون‌ها به‌صورت سراسری، ایمن و استاندارد برگزار شود و از طرف دیگر وضعیت اکثر استان‌ها به‌دلیل کرونا قرمز شده و ستاد ملی مبارزه با کرونا اجازه حضور دانش‌آموزان در مدرسه برای شرکت در امتحانات را تا به امروز به ما نداده است.
ساکی انتخابات ریاست‌جمهوری را سومین مشکل پیش‌روی این وزارتخانه در برگزاری امتحانات نهایی عنوان کرد و گفت: امکان اینکه صبر کنیم تا کرونا کمی فروکش کند و بعد امتحانات نهایی را برگزار کنیم، نداریم؛ چراکه 28خرداد انتخابات ریاست‌جمهوری است و ذهن جامعه به سمت این موضوع و حواشی آن معطوف می‌شود. از سوی دیگر اغلب مدارس ما در کشور حوزه‌های انتخاباتی هستند و بسیاری از معلمانمان به‌عنوان ناظر و مجری باید بالای سر صندوق‌ها بایستند. اگر بخواهیم هم امتحانات نهایی را بعد از انتخابات برگزار کنیم، نزدیک به کنکور می‌شویم و دانش‌آموزان خسته می‌شوند؛ ضمن اینکه معلوم نیست شیوع کرونا در آن تاریخ چه وضعیتی داشته باشد. در مجموع همه این مسائل باعث می‌شود نتوانیم برگزاری امتحانات را عقب بیندازیم. البته در نهایت ما پیرو تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا هستیم.

کمپین علیه امتحانات حضوری
بعد از اعلام رسمی وزارت آموزش و پرورش مبنی بر برگزاری حضوری امتحانات نهایی، کمپین‌های دانش‌آموزی متعددی علیه این تصمیم شکل گرفت که خواهان به تعویق انداختن امتحانات یا برگزاری به روش مجازی هستند. خلاصه کلام دانش‌آموزان و البته والدین مخالف این است که در این وضعیت شیوع گسترده کرونا و افزایش آمار مرگ‌ومیر در همه استان‌های کشور، حضور گسترده دانش‌آموزان در مدرسه غیرعقلانی است و می‌تواند جان آنها را به خطر بیندازد. فعلا مسئولان آموزش و پرورش نسبت به این کمپین‌ها و هشتک‌های توییتری و اینستاگرامی سکوت اختیار کرده‌اند. موضوع دیگری که این روزها در جامعه آموزشی و خانواده‌ها زیاد درباره آن بحث می‌شود، بحث غیرواقعی بودن نمرات و معدل دانش‌آموزان در امتحانات مجازی است. کارشناسان آموزشی معتقدند که عملکرد دانش‌آموزان در این امتحانات ملاک خوبی برای ارزیابی و ارتقا به پایه تحصیلی بعدی نیست. ساکی در این‌باره هم توضیح داد: «در بخشنامه نهایی که به مدارس ارسال شده، آمده است که ارزیابی وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان بر‌عهده شخص معلم است و او باید فرایند عملکرد دانش‌آموز در طول سال تحصیلی را ملاک قرار دهد و نه امتحانات پایانی را؛ بنابراین دانش‌آموزان بدانند که نمرات امتحانات مجازی تأثیر کمتری نسبت به سال‌های گذشته در معدل آنها دارد و فعالیت‌های آنها و نمراتشان در کلاس مجازی از اهمیت بیشتری برخوردار است.»