پرداخت هشت‌ماه حقوق برای درمان ناباروری

سبا ثرونی_روزنامه نگار

اقتصاد نابسامان بر ابعاد مختلفی از زندگی ایرانی‌ها تأثیرگذاشته است. وخامت وضعیت اقتصادی کشور در پی همه‌گیری کرونا و پیش‌تر از آن، تحریم‌های اقتصادی، برنامه‌ریزی زندگی خانواده‌های زیادی را مختل ساخت. بخشی از فعالیت‌ها و نیازهای عادی و معمول زندگی به‌منظور کاهش هزینه‌ها به کلی از سبد مخارج خانواده بیرون انداخته‌شده‌اند و طبقات ضعیف‌تر جامعه، در وضعیتی آسیب‌پذیرتر از همیشه قرار‌گرفته‌اند. برای خانواده‌های زیادی تامین مایحتاج ضروری‌ هم در این روزها دشوار است؛ از خرید گوشت و مرغ گرفته تا تامین لوازم الکترونیک موردنیاز آموزش از راه دور برای فرزندانشان. در چنین وضعیتی نباید از کسی انتظار داشت تا نگران پیر شدن جمعیت کشور و کند شدن روند فرزند‌آوری باشد و بالابودن آمار تجرد در میان جوانان و کاهش تمایل آنها به ازدواج و فرزند‌آوری در چنین وضعیتی کاملا طبیعی به‌نظر می‌آید. وضعیت اقتصادی همواره یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های جوانان برای تشکیل خانواده یا انصراف از ازدواج بوده است و در مرحله بعدی، تصمیم‌گیری برای فرزند‌آوری هم به‌شدت تحت‌تأثیر وضعیت مالی خانواده قرار دارد. در کنار بی‌میلی نسل جوان به تشکیل خانواده، مشکلات جانبی دیگری هم بر کندتر شدن روند افزایش جمعیت تأثیرگذار است. ناباروری و هزینه‌های درمان این مشکل در کشور، یکی از این دلایل است. اگرچه گفته می‌شود هزینه درمان ناباروری در ایران یک‌دهم کشورهای مجاور مانند ترکیه و امارات و یک‌بیستم کشورهای اروپایی است اما وضعیت اقتصادی خانواده‌ها باعث شده تا تامین همین هزینه که نسبت به نرخ جهانی ناچیز به‌نظر می‌آید هم برای زوج‌ها دشوار و گاه غیرممکن باشد.
درباره نرخ ناباروری در کشور نظرات متعددی وجود دارد. برای مثال علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید‌بهشتی به تازگی از نابارور بودن 25درصد از زوج‌ها در کشور خبر داده و با اشاره به هزینه‌های ناباروری به‌عنوان یکی از مشکلات پیش روی زوج‌ها برای بچه‌دار‌شدن، کمک به تامین هزینه‌های سنگین درمان ناباروری را یکی از راهکارهای بهبود روند افزایش جمعیت کشور اعلام کرده‌ است. سال گذشته نرخ ناباروری در کشور بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت حدود 15تا 20درصد اعلام شده‌بود. آنچه در مورد وضعیت ناباروری همواره ثابت است، تأثیر هزینه‌های درمان و تحت پوشش بیمه نبودن این هزینه‌ها در بی‌میلی زوج‌های نابارور در فرزند‌آوری است.
هزینه‌های درمان ناباروری در کشور متناسب با نوع درمان می‌تواند متغیر باشد. به‌طور کلی 2دسته روش درمانی در کشور وجود دارد که کم‌هزینه‌ترین آن دسته مشاوره و دارویی است. این شیوه‌های درمانی برای زوج‌هایی که مشکل ناباروری آنها پیچیدگی چندانی ندارد، با هزینه‌ای اندک قابل‌اجراست. مشکل از آنجا شروع می‌شود که کار به درمان‌های پیشرفته کشیده شود. رایج‌ترین شیوه‌های درمان پیشرفته ناباروری در ایران مانند بسیاری از دیگر کشورهای جهان، انواع ‌شیوه‌های لقاح مصنوعی مانند لقاح آزمایشگاهی یا ICSI و لقاح خارج از رحم یا IVF هستند. این شیوه‌ها برای اثرگذار بودن باید در چندین سیکل به اجرا گذاشته شوند تا درصد‌موفقیت آنها افزایش پیدا‌کند. به‌صورت متوسط هر زوج باید 3سیکل درمانی را پشت سر بگذارند و گاه برای افزایش تأثیرگذاری مجبور به تکرار یک سیکل دیگر هم خواهندشد. هزینه هر یک از این سیکل‌ها در مراکز دولتی حدود 7تا8میلیون تومان است. به بیانی دیگر مجموع هزینه درمان یک زوج با در نظر گرفتن نیاز به 3سیکل درمانی، حدود 24تا 32میلیون تومان خواهد بود که بیمه بخش کوچکی از این مبلغ را پوشش می‌دهد. در مراکز خصوصی که معمولا تحت‌پوشش بیمه‌ها هم قرار ندارند، هزینه هر سیکل حدود 18میلیون تومان است و این مبلغ، مجموع هزینه درمان ناباروری در این مراکز را به 49تا 54میلیون تومان می‌رساند.
به این ترتیب اگر حداقل حقوق سال 99 را حدود 3میلیون تومان در نظر بگیریم، برای تامین هزینه‌های درمان ناباروری در یک مرکز دولتی، یکی از زوج‌ها باید حقوق 8 تا 10‌ماه خود و در یک مرکز خصوصی باید حقوق یک‌سال‌و4 تا 6‌ماه خود را پرداخت کند؛ مبالغی که تامین آن برای قشرهای متوسط رو به پایین چندان عملی به‌نظر نمی‌آید. آن هم در شرایطی که بر اساس گزارش‌های میدانی، کمک ‌هزینه‌های دولت برای پوشش هزینه‌های ناباروری تنها 30درصد از هزینه‌ زوج‌ها را در مراکز دولتی پوشش می‌دهد و البته نباید فراموش کرد این هزینه‌ها تنها هزینه‌های مستقیم سیکل‌های درمانی است و نباید هزینه‌های جانبی مانند هزینه انواع معاینات، ‌تامین دارو، مخارج سفر و اقامت طولانی‌مدت در شهری که مرکز درمانی در آن واقع شده است را هم فراموش کرد. با محاسبه سرانگشتی هزینه‌های جانبی مانند دارو و لوازم مورد‌نیاز درمان، هزینه بستری و دیگر مخارج جانبی مبلغ نهایی درمان ناباروری گاه ممکن است به 70تا 100میلیون تومان هم برسد. اگرچه متخصصان این حوزه تأکید دارند که نوع ناباروری، سن زوج‌ها و دیگر شرایط در تعیین هزینه‌ای که باید برای درمان ناباروری پرداخت شود تأثیر‌گذار است.