تعارف دیرهنگام و بی‌اثر به خانه‌اولی‌ها

بانک مسکن برای کمک به خانه‌دار شدن سپرده‌گذاران مسکن یکم، سن واحدهای مشمول این تسهیلات را از 20به 25سال افزایش داده تا این افراد قادر به خرید بناهایی با قیمتی پایین‌تر باشند؛ اما واقعیت بازار مسکن این موضوع را تأیید نمی‌کند. به گزارش همشهری، بررسی‌ها نشان می‌دهد به‌واسطه افزایش 500درصدی قیمت مسکن در 3سال اخیر و افت حدود 80درصدی قدرت خرید تسهیلات مسکن یکم، عملاً ارفاق بانک مسکن برای بالا بردن سن واحدهای مشمول تسهیلات مسکن یکم قادر نیست گرهی از کار سپرده‌گذاران این صندوق باز کند؛ چرا که حتی کاهش حدود 5درصدی قیمت مسکن با این ارفاق نیز نمی‌تواند نسبت پوشش دهی وام مسکن یکم به ارزش مسکن را به سطح قابل‌قبول 3سال پیش برساند.

مصوبه تسهیل گر
مدیرعامل بانک مسکن از مصوبه جدید این بانک همزمان با فرا رسیدن دهه فجر برای تسهیل استفاده متقاضیان خانه ‌اولی از تسهیلات خرید صندوق پس‌انداز مسکن یکم خبر داده است. طبق اظهارات محمود شایان، براساس این مصوبه، شرط سقف سنی آپارتمان‌های مسکونی مشمول استفاده از تسهیلات صندوق پس‌انداز مسکن یکم که پیش ‌از این از 15سال به 20سال افزایش یافته بود، بار دیگر 5سال افزایش یافته و به25 سال رسیده است. او این مصوبه را در راستای حمایت از تقاضای مصرفی و خانه‌اولی در بازار مسکن عنوان کرده و می‌گوید: بانک مسکن در تلاش برای تسهیل شرایط خانه‌دار شدن این گروه از متقاضیان و خانه‌اولی‌هایی که به‌رغم برخورداری از امتیاز دریافت تسهیلات از محل صندوق پس‌انداز مسکن یکم به‌دلیل جهش قیمت مسکن موفق به ورود بازار نشدند، سقف سنی واحدهای مشمول استفاده از این تسهیلات را از ۲۰ سال به ۲۵ سال افزایش داد؛ چرا که واحدهای مسکونی قدیمی‌سازتر در مقایسه با واحدهای مسکونی با عمر بنای کمتر، قیمت مناسب‌تری  دارند و از این طریق برخی از خانه‌اولی‌ها می‌توانند نیاز خود به خرید مسکن در بازار را برطرف کنند. شایان با استناد به آمارهای حوزه مسکن اظهار می‌کند: طی حداقل 1.5سال گذشته، میزان استقبال متقاضیان از واحدهای مسکونی با عمر بنای بیشتر به‌دلیل مناسب‌تر بودن قیمت این واحدها در مقایسه با واحدهای نوساز یا کم‌ سن و سال افزایش یافته است. به گزارش همشهری، گرچه این مصوبه بانک مسکن از منظر ارزان‌تر بودن واحدهای مسکونی با عمر حدود 25سال توجیه‌پذیر است؛ اما نکته اینجاست که اگر چنین واحدی با تسهیلات مسکن یکم خریداری شود، در دوره‌ای اقساط 12ساله آن به اتمام می‌رسد که عمر بنا به میانگین سن تخریب بنا در ایران رسیده و عملاً کلنگی و غیرقابل‌سکونت قلمداد می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، متقاضیان مسکن یکم با خرید واحدهای مسکونی با عمر حدود 25سال و پرداخت اقساط به‌مدت 12سال، فقط قدرالسهم زمین این واحدها را صاحب می‌شوند و دوباره باید به‌دنبال تأمین مسکن جدید باشند.

آخرین میراث وزیرنظریه‌پرداز
صندوق سپرده‌گذاری مسکن یکم که در دوره وزارت عباس آخوندی، وزیر سابق مسکن و شهرسازی در سال 94راه‌اندازی شد و قرار بود میانبر برای خانه‌دار شدن واقعی‌ترین متقاضیان مصرفی بازار مسکن یعنی خانه‌اولی‌ها و زوج‌های جوان باشد، حالا به گورستان امتیازهای سررسید و بلا استفاده تبدیل شده و عملاً قیمت خرید تسهیلات آن به یک‌پنجم کاهش یافته است. در این میان بانک مسکن در 2 نوبت، شرط سنتی واحدهای مسکونی قابل‌خرید با تسهیلات این صندوق را افزایش داده و از 15به 20و حالا به 25سال رسانده است تا امکان خرید موفق سپرده‌گذاران را افزایش دهد، اما واقعیت‌های بازار مسکن حاکی از آن است که مسکن خانه‌اولی‌ها جز با افزایش قابل‌توجه مبلغ وام، برطرف نخواهد شد. سؤال این است که آیا وزارت راه و بانک مسکن عزمی برای این کار دارند؟ متأسفانه پاسخ منفی است یا حداقل فعلاً شواهدی که چنین عزمی را تأیید کند دیده نمی‌شود. این در حالی است که بانک مسکن می‌تواند به‌واسطه طولانی شدن زمان سپرده‌گذاری بدون سود این متقاضیان در صندوق مسکن یکم و محدود بودن تعداد آنها، طرحی برای افزایش تسهیلات آنها ارائه کند؛ به‌خصوص که این افراد واقعی‌ترین متقاضیان مسکن مصرفی طبقه متوسط محسوب می‌شوند و با تدبیر دولت، مقرر بوده است که با استفاده از ابزار پس‌انداز خانه‌دار شوند.

در مسکن یکم چه خبر است؟
آخرین آمارهای اظهارشده از سوی مسئولان بانک مسکن حاکی از این است که از ابتدای اجرای طرح صندوق سپرده‌گذاری مسکن یکم تا اواسط خرداد امسال که رسماً سپرده‌پذیری این صندوق به پایان رسیده، 658هزار نفر در صندوق مسکن یکم سپرده‌گذاری کرده‌اند که از حدوداً ۱۹ درصد این افراد (معادل 123هزار نفر) به دلایل مختلف انصراف داده و ۳۲ درصد از آنها (معادل ۲۱۱ هزار و ۳۱۵ نفر) با دریافت تسهیلات نسبت به خرید مسکن اقدام کرده‌اند. با این تفاصیل، فعلاً ۳۲۳ هزار حساب یعنی حدود نیمی از حساب‌های صندوق پس‌انداز مسکن یکم بلاتکلیف مانده‌ و به‌واسطه جهش قیمت مسکن و افول قدرت خرید قادر به استفاده از امتیاز تسهیلات خود نیستند و البته مرجعی نیز برای گره گشایی از کار آنها وارد عمل نمی‌شود. پیگیری‌های قبلی همشهری از وزارت راه و شهرسازی حاکی از این است که مسئولان این وزارتخانه، صندوق مسکن یکم را متعلق به مسکن می‌دانند و می‌گویند: هرگونه تغییر در مناسبات این صندوق نیز در اختیار بانک مسکن خواهد بود. در مقابل مسئولان بانک مسکن نیز برای کمک به برچیده شدن ماجرای صندوق مسکن یکم، آسان‌ترین راه را انتخاب کرده‌اند و با معرفی گزینه پرداخت سود روزشمار 10درصدی به سپرده‌های رسوب شده در این صندوق و ابطال امتیاز تسهیلات، به سپرده‌گذاران پیشنهاد می‌دهند اعتماد به وزارت راه و صندوق مسکن یکم و رؤیای خانه‌دار شدن با تسهیلاتی که قرار بود در قبال سپرده‌گذاری بلندمدت به آنها اختصاص یابد را به چند میلیون تومان سود بفروشند.