بازار ارز با تردید نسبت به سرنوشت برجام در ماه‌های پیش‌رو، وارد روندی نوسانی و صعودی شده است؛ در این شرایط دلار آمریکا که پنجشنبه گذشته در معاملات بازار آزاد تهران روی قیمت 23هزار و 800تومان آرام گرفته بود، کار خود را در گشایش بازار دیروز با قیمت 24هزار و 800تومان آغاز کرد.
به گزارش همشهری، اظهارات ضد‌ونقیضی در مورد سرنوشت برجام در ماه‌های پیش رو وجود دارد و همین به سردرگمی و تردید بازار ارز دامن زده است. تحولات فعلی بازار ارز از جنس همان سردرگمی‌هایی است که در نخستین روز پس‌ازانتخابات آمریکا دامن‌گیر بازار ارز شد و قیمت دلار در بازار تهران را گرفتار نوسان از 28تا 31هزار تومان کرد. حالا دوباره دلار با هراس از مشکل‌سازی برای برجام و تداوم محدودیت‌ها و تحریم‌ها در ماه‌های آینده، گرفتار نوساناتی نامشخص و ناپایدار شده که فعلاً به رشد قیمت آن منجر شده است.
صعود نامطمئن دلار
دیروز در گشایش معاملات بازار ارز، قیمت هر دلار آمریکا 24هزار و 800تومان قیمت خورد و تا بالای 25هزار تومان نیز افزایش پیدا کرد؛ آن‌هم در شرایطی که آخرین قیمت دلار در معاملات روز پنجشنبه 23هزار و 800تومان ثبت شده بود. در ادامه معاملات دیروز بازار ارز، صرافی ملی به‌عنوان کارگزار بانک مرکزی در این بازار قیمت خرید هر دلار آمریکا را 22هزار و 920تومان و قیمت فروش آن را 23هزار و 720تومان اعلام کرد که از نظر بازار نشانگر ریسک بالای معاملات و ناپایداری قیمت‌ها بود. این امر توانست تا حدودی فضای ملتهب بازار ارز را کنترل کند و قیمت دلار در شبکه صرافی را که از 25هزار تومان نیز عبور کرده بود، دوباره به حوالی 24هزار و 500تومان برگرداند. البته محدوده قیمتی 25هزار تومان، محدوده حساس و پرمقاومتی برای دلار محسوب می‌شود. در جریان معاملات دو سه‌ماه اخیر نیز بارها در این محدوده با مقاومت روبه‌رو شده است؛ بر این اساس، بخشی از عقب‌نشینی قیمت دلار در معاملات امروز می‌تواند ناشی از برخورد با این محدوده باشد که نتایج آن در معاملات هفته جاری مشخص‌تر خواهد شد.
بازار بلاتکلیف
پس از برگزاری انتخابات ایالات‌متحده آمریکا در روز 13آبان امسال، چالش اول بازارهای اقتصاد ایران به‌خصوص بازار ارز این بود که دونالد ترامپ برنده انتخابات اعلام می‌شود یا جو بایدن. نتایج پیروزی این دو به‌قدری در تقابل با یکدیگر بود که در جریان شمارش آرا، هر شایعه‌ای مبنی بر پیشی گرفتن یکی از آنها به نوسانی عمیق در نرخ ارز منجر می‌شد. سایر بازارها نیز به‌واسطه حساسیت موضوع در رکود کامل به سر می‌بردند و تقریباً همه منتظر مشخص شدن نتیجه این انتخابات بودند. در ادامه وقتی باوجود جوسازی‌های ترامپ، احتمال پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تقریباً مسجل شد، بازار آزاد ارز تهران به ریزش قابل‌توجه قیمت‌ها تن داد و دلار که تا بالای 33هزار تومان نیز رسیده بود ظرف چند روز تا حوالی 20هزار تومان افت کرد. پس‌ازآن، نوبت به تجزیه‌وتحلیل تبعات و ثمرات ریاست‌جمهوری بایدن برای برجام و در نتیجه اقتصاد ایران رسید و نوسان دوباره نرخ‌ها در بازار از سر گرفته شد. در این میان، وقتی از سوی واشنگتن چنین اعلام شد که پیش‌شرط بازگشت آمریکا به تعهد برجام، برگشت فوری ایران به تعهدات این معاهده است و ایران نیز همین شرط را در قبال آمریکا مطرح کرد، تحلیل‌های متفاوتی در مورد آینده برجام شکل گرفت. نتیجه آن در بازار ارز رشد نامطمئن و متزلزل قیمت‌ها بود.
جای خالی گشایش ارزی
در روزگار پساترامپ، گرچه شر دیوانه‌بازی‌های ترامپ از سر اقتصاد جهان و به‌ویژه ایران کم شده؛ اما این موضوع برای ثبات در اقتصاد ایران کافی نیست. در حقیقت ثبات بازارهای ایران منوط به ثبات قیمت ارز است. این مهم تحت‌تأثیر دو عامل اصلی می‌تواند محقق شود. عامل اول این است که دورنمای سیاسی و اقتصادی مانند سال1392روشن و امیدوارکننده باشد تا ضمن فروکش کردن تورم انتظاری، بازار ارز و کالاهای سرمایه‌ای نیز با رکودی مدت‌دار و آرامش قیمتی مواجه شوند. عامل دوم این است که گشایش‌هایی بزرگ در تجارت بین‌الملل و ورود درآمدهای ارزی به اقتصاد ایران رخ دهد تا از مسیر افزایش عرضه ارز و بهبود وضعیت اقتصاد کلان، بازارها و نرخ ارز نیز به آرامش برسند. این در حالی است که در شرایط فعلی، گرچه هر دو عامل به‌طور بالقوه در اقتصاد ایران مطرح است که در عمل هیچ‌کدام از نظر فعالان بازار به اثبات نرسیده و بر همین اساس ثبات قیمتی در بازارها و نرخ ارز ماندگار و ادامه‌دار نیست. به گزارش همشهری، تلاش‌های بانک مرکزی برای وصول مطالبات ایران از کشورهای دیگر و آزاد کردن منابع ارزی بلوکه شده در خارج از کشور، گرچه موفقیت‌های مقطعی داشته و بخشی از نیازهای ارزی کشور را جبران کرده است،اما هنوز نتوانسته به‌عنوان یک عامل قوی بر مناسبات بازار ارز اثرگذار باشد. از سوی دیگر گرچه ترامپ از مناسبات قدرت آمریکا حذف شده و احیای برجام یکی از اولویت‌های کاری جو بایدن، رئیس‌جمهور جدید ایالات‌متحده عنوان شده؛ اما نامشخص بودن کیفیت و زمان این اتفاق باعث شده بازار ارز در وضعیت کژ دار و مریز باقی بماند و حتی واکنش‌های شدید‌تری به تحولات نشان دهد.
مکث
آماده باش دلار
یکی از نکاتی که باید در مورد تحولات اقتصادی ماه‌های اخیر و کاهش تنش بازار ارز موردتوجه قرار گیرد این است که همه این تحولات مستقیم یا غیرمستقیم به تغییر شرایط سیاسی ایران و آمریکا گره خورده و به‌واسطه احتیاط فعالان بازار به کاهش نرخ ارز و توقف رشد تورم انتظاری منجر شده است. روی دیگر این سکه، متشنج شدن بازارها به‌واسطه ناامیدی از تحولات مثبت سیاسی و اقتصادی است که می‌تواند کل ثبات سه‌ماهه اخیر را نابود کند و دوباره صاحبان نقدینگی را به میدان رقابت تبدیل ریال و حفظ ارزش دارایی‌ها فرابخواند. هشدار نسبت به وقوع این اتفاق، به‌وضوح در تحولات اخیر بازار ارز و نوسانات قیمتی دلار مشهود است و بی‌توجهی به آن در تصمیم‌گیری و سیاستگذاری کلان می‌تواند آثار زیانباری به همراه داشته باشد. این در حالی است که اگر باوجود اختلاف‌نظر میان دولت‌های ایران و آمریکا در مورد نحوه و تقدم بازگشت به تعهدات برجامی، لااقل در داخل کشور رویکردی منسجم و شفاف در مورد این اتفاق وجود داشته باشد، تکانه‌های بازار به حداقل خواهد رسید و از نااطمینانی‌های موجود در اقتصاد کاسته خواهد شد.
بی‌قراری دلار در اختلافات برجامی
در همینه زمینه :
