یادداشت
معادله تأخیر پرداخت اوراق و افتتاح ایستگاه‌های مترو
حامد فوقانی- دبیر گروه شهر
(آلودگی هوا+ترافیک)- (توسعه حمل‌ونقل عمومی+ هوشمندسازی+ شفافیت+کاهش اتکا به سوخت‌های ارزان+y+x و...) = شهر زیست‌پذیر؛ این معادله‌ای است که حل آن به افزایش کیفیت زندگی در شهر منجر خواهد شد. حل این معادله اما از یکسو اراده‌ای قوی می‌طلبد و از سوی دیگر نیاز به واقع‌بینی دارد. در این میان، بخش بزرگی از حل معادله برای رسیدن به شهر زیست‌پذیر به توسعه حمل‌ونقل عمومی گره خورده است؛ آن هم در شرایطی که با طرح جامع ریلی، تمام موضوعات کاملا مشخص شده و طی سال‌ها و دهه‌های اخیر، مهندسان و متخصصان نشان داده‌اند، اگر منابع مالی طبق قانون و برنامه‌ها تزریق شود، حمل‌ونقل عمومی چنان‌که باید، نو شده و توسعه می‌یابد. با وجود این، همیشه چرخ اقتصاد ناوگان حمل‌ونقل عمومی یعنی مترو و اتوبوسرانی به‌خاطر بی‌مهری‌ها لنگ زده و نتوانسته طبق اهداف کلان، حرکت کند.
روز شنبه، معاون اول رئیس‌جمهور در مراسم بهره‌برداری از فاز دوم پروژه بزرگراهی شهیدنجفی رستگار و کلنگ‌زنی عملیات پروژه شارباغ، صحبت از مسئله اوراق مشارکت سال98 مترو و اتوبوسرانی به میان آورد و گفت: «مشکل اوراق حل شده است.» حال اگر فرض بگیریم مشکل کامل حل شده، باید گفت که حل آن آنقدر کش‌دار و طولانی شد که به‌احتمال زیاد انتظارات شهروندان تهرانی برای افتتاح 10ایستگاه جدید تا پایان سال به‌خاطر دیر رسیدن منابع مالی، برآورده نمی‌شود. به‌عبارت دقیق‌تر، تاکنون از رقم هزارمیلیارد تومان اوراق مشارکت سهم مترو تنها 214میلیارد تومان دست شهرداری را گرفته و مابقی پول نیز معلوم نیست چه زمانی واریز شود؛ هرچند دیوان محاسبات به این قضیه ورود جدی کرده است.
در این شرایط شرکت متروی تهران در چارچوب برنامه‌های مربوط به توسعه شبکه حمل‌ونقل ریلی پایتخت در سال1399، افتتاح 12ایستگاه تا پایان سال‌جاری را با توجه به تخصیص منابع درآمدی برنامه‌ریزی کرده بود اما تأخیر در واریز مبلغ هزارمیلیارد تومان وجوه حاصل از فروش اوراق مشارکت سال1398 و همچنین تزریق‌نشدن سایر منابع مالی، برنامه ساخت ایستگاه‌ها را با اختلال جدی مواجه کرده است. به‌عبارت دیگر، با وجود عدم‌تامین منابع مالی در ماه‌های نخستین سال1399، وقتی اوایل مرداد‌ماه مسئله انتشار و فروش اوراق مشارکت سال98 که مبلغ یک هزار میلیارد تومان بود مطرح شد، شرکت مترو اعلام داشت با وجود از دست رفتن زمان، باز هم سعی خواهد کرد به وعده افتتاح 12ایستگاه جدید در سال‌جاری عمل کند؛ البته به شرطی که واریز وجوه حاصل از فروش اوراق مشارکت حداکثر تا پایان تابستان سال1399عملی شود. حتی تحقق این امر تا نیمه دی‌ماه نیز ممکن بود اما از 15دی‌ماه به بعد، به‌نظر می‌رسد هر هفته تأخیر در واریز مطالبات مالی مترو، عملا برنامه افتتاح یک ایستگاه را به تأخیر انداخته و به سال بعد موکول خواهد کرد؛ یعنی هر هفته تأخیر به‌معنای آن است که یک ایستگاه از مدار بهره‌برداری و خدمت‌رسانی به شهروندان تهرانی در سال1399 حذف خواهد شد.
بنابراین بهتر است تا هرچه زمان بیشتر از دست نرفته، منابع مالی حاصل اوراق مشارکت سال98 به شهرداری تزریق شود تا انتظارت بیش از این به تأخیر نیفتد.
