تاب‌آوری/ مشکلات خوابِ کودکان و نوجوانان

آرمان مسعودی- روانپزشک کودک و نوجوان

خواب مناسب و کافی، نقش مهمی در رشد و تکامل جنبه‌های مختلف زندگی کودکان و نوجوانان بازی می‌کند. مدت زمان مناسب خواب در سنین مختلف متفاوت است و کودکان پیش‌دبستانی، معمولاً نیاز به 11تا 12ساعت زمان خواب کلی و یک چرت روزانه دارند. بیشتر کودکان پس  از 5سالگی نیاز به چرت روزانه طولانی مدت ندارند. کودکان در سن مدرسه نیاز به 10ساعت خواب در شب دارند، درحالی‌که برای نوجوانان 8تا 9ساعت خواب کافی است.
مشکلات مزمن خواب می‌توانند سبب مشکلات شناختی، هیجانی، رفتاری و حتی جسمی شوند. اختلالات خواب ممکن است خود را به شکل علائم بی‌توجهی، مشکلات تحصیلی، تغییرات خلقی، تحریک‌پذیری و پرخاشگری، خواب آلودگی شدید روزانه و احساس ضعف و خستگی نشان دهند.
اختلالات خواب در کودکان و نوجوانان در همه سنین بسیار شایع است. تقریباً 25‌درصد کودکان و نوجوانان به‌طور طبیعی دچار مشکلات خواب هستند و شیوع اختلالات خواب در کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلالات طبی و روانپزشکی مزمن حتی بیشتر از این میزان است.
انواع مشکلات شایع خواب در کودکان که نیاز به ارزیابی تشخیصی دقیق‌تری دارند عبارتند از: مشکل در شروع خواب و مقاومت در برابر خوابیدن، بیدار شدن‌های مکرر شبانه، خواب بی‌قرار، راه رفتن در خواب، حرف زدن در خواب، پرخوابی روزانه، اختلالات تنفسی مرتبط باخواب، کابوس و وحشت شبانه.
برخی از اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان که با مشکلات خواب همراهی دارند عبارتند از: اختلالات خلقی مانند افسردگی و اختلال دوقطبی، اختلالات اضطرابی، اختلال بیش‌فعالی‌ـ نقص توجه، اختلالات طیف اوتیسم و مصرف مواد.
با توجه به نوع مشکل خواب و وجود یا عدم‌وجود اختلالات طبی یا روانپزشکی همراه با آن، درمان‌های مختلف دارویی و غیر‌دارویی موجود است.
تشخیص و درمان به موقع اختلالات خواب در بهبود پیامدهای منفی آن روی کودک و نوجوان مؤثر است و به همین دلیل توصیه می‌شود درصورت وجود مشکلات خواب در کودکان، این مسئله جدی گرفته شود.