قلم سبز
فروش سبزی‌های کوهی را ممنوع کنید!
عباس محمدی/ مدیر گروه دیده‌بان کوهستان
چیدن گیاهان وحشی یا گل، ریشه، ساقه و دیگر اندام‌های آنها، گیاه را ناقص یا نابود می‌کند و با افزایش میزان فرسایش، آسیب سختی به خاک وارد می‌سازد. اما شوربختانه بسیاری از مردم، با این تصور نادرست که سبزی‌های صحرایی «خاصیت» فراوانی دارند، در فصل بهار گیاهان مختلفی را از کوه و دشت می‌چینند یا می‌خرند. چیدن تمام یا بخشی از گیاه، زادآوری آن را دچار اختلال می‌کند و به این ترتیب پوشش گیاهی پهنه‌های طبیعی کشور که تقریبا همه جا فقیر است، باز هم فقیرتر می‌شود. به‌علاوه، به‌علت وارد شدن فشار غیرمتعارف بر شماری از گونه‌های گیاهی، تعادل طبیعی منطقه مختل می‌شود و تنوع زیستی هم به خطر می‌افتد. در سرزمین خشکی مانند ایران، رویش گیاه و تشکیل خاک با سختی بسیار صورت می‌گیرد و احیای پوشش سبز بسیار زمان‌بَر و در بسیاری مواقع ناممکن است. خاکی که پوشش گیاهی مناسب نداشته باشد، نمی‌تواند آب باران و برف را خوب جذب و نگهداری کند و به این ترتیب، منابع آب هم آسیب می‌بیند. در شرایط خشکسالی (مانند امسال) آسیبی که از چیدن گیاهان خودرو به عرصه‌های طبیعی وارد می‌شود و عواقب این کار مانند نابود شدن ویژگی‌های حیاتی خاک، بسی بیشتر است.
چیدن گیاهان کوه و دشت برای خوراک یا استفاده‌های دارویی، تفاوتی با بریدن درختان جنگلی ندارد و چه بسا به‌دلیل آنکه کمتر به چشم می‌آید، اثر تخریبی موذیانه‌تری هم داشته باشد. در سال‌های اخیر که چیدن سبزی‌های صحرایی بسیار گسترش یافته و برای بسیاری از فرصت‌طلبان بی‌ملاحظه بدل به یک کسب‌وکار بزرگ شده، اثر تخریبی این فعالیت شاید برابر با چرای بی‌رویه دام شده باشد؛ چراکه سبزی‌چینی در نخستین هفته‌های بهار صورت می‌گیرد و در این زمان، آن دسته از گیاهان مرتعی هم که خوراکی نیستند و هنوز سر از خاک برنیاورده یا به گل‌دهی نرسیده‌اند و خاک نرم و مرطوب بهاری، لگدکوبِ علف‌چینان می‌شوند.
در همه عرصه‌های طبیعی کشور، سازمان جنگل‌ها و مراتع بنابر وظایف ذاتی خود می‌تواند چیدن گیاهان را ممنوع اعلام کند (طبق ماده3 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، مجوز هرگونه بهره‌برداری از منابع جنگلی و مرتعی را آن سازمان می‌دهد). همچنین در منطقه‌هایی که تحت‌مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست است، این سازمان اختیار قانونی برای ممنوع یا محدود ساختن بهره‌برداری از گیاهان را دارد. از نظر اخلاقی نیز هر انسان باوجدانی می‌پذیرد که بهره‌برداری از منابع همگانی و ملی برای نفع شخصی کاری خطاست. شهرداری‌ها هم برپایه اختیارات خود می‌توانند از این کسب و کار غیرمجاز جلوگیری کنند. براین اساس، فعالان محیط‌زیست می‌توانند:
از اداره‌های منابع طبیعی یا محیط‌زیست (حسب مورد) بخواهند که چیدن گیاهان را در یک منطقه ممنوع اعلام کنند.
از شهرداری‌ها و شوراهای شهر بخواهند که فروش سبزی‌ها یا گیاهان دارویی خودرو را در شهر ممنوع و برای متخلفان جریمه تعیین کنند.
با کار رسانه‌ای و آموزش‌های چهره‌به‌چهره از گردشگران، کوه‌پیمایان و دیگران بخواهند که رسم جمع‌آوری گیاهان کوه و دشت را کنار بگذارند و از خرید و مصرف آنها خودداری کنند.
کسانی را که به‌صورت تجاری اقدام به چیدن گیاهان خودرو می‌کنند، شناسایی و به مقام‌های انتظامی و قضایی معرفی کنند.
در همینه زمینه :
جهان‌نما
رنگین‌کمان