شیوه سنتی فایده ندارد

حمید رنجبر، یکی از کسانی است که تجربه پرورش ماهی‌های گرمابی در شمال کشور را داشته است. او حالا 4سالی می‌شود که این کار را رها کرده و از دلایل این تغییر می‌گوید؛ دلایلی که بیشتر به سنتی بودن روش‌های پرورش مربوط می‌شود.


  من از سال 86تا 92یک آب بندان در بهشهر مازندران اجاره و شروع به پرورش ماهی کردم. سرمایه اولیه‌ای که داشتیم 60میلیون تومان بود. 48میلیون تومان وام بانکی و 12میلیون تومان هم خودم داشتم. این آب بندان‌ها که در شمال کشور به وفور وجود دارند در اصل ذخیره آب کشاورزان برای شالیزارهاست و از آن استفاده دو منظوره می‌شود.

  کشاورزها وقتی آب بندان را اجاره می‌دهند اولویت استفاده و برداشت را با خودشان می‌دانند. با توجه به اینکه زمان کاشت و برداشت حدود 100روز از فروردین تا اوایل تابستان است در این مدت مدام از آب بندان برداشت می‌کنند. فصل خوراک دهی ماهی‌ها هم از اوایل اردیبهشت تا اواخر تابستان است. این یعنی در زمان اوج خوراک دهی یعنی اواسط تابستان، میزان آب به حداقل می‌رسد. اگر سال قبل باران کم آمده باشد که آب هم کمتر است و وقتی ماهی‌ها بزرگ شوند خوراک دهی و زندگی ماهی‌ها با مشکل مواجه می‌شود. پرورش‌دهنده کلی خرج برای آب داشته، کود زده و آب را مغذی و آماده‌ کرده اما همه‌اش برای شالی می‌رود. با کم شدن آب و بزرگ شدن ماهی‌ها، اکسیژن کاهش پیدا می‌کند، آب گرم می‌شود و ماهی‌ها شروع می‌کنند به تلف شدن و خلاصه اینکه هیچ آب بندان دو منظوره‌ای با این شرایط مقرون به صرفه نیست.

  خیلی از آب بندان‌ها مجهز به برق نیستند و برای هوادهی به ماهی‌ها ژنراتور گازوئیلی می‌خواهند. این ژنراتورها هزینه بسیار بالایی دارند. هزینه خوراک ماهی هم در 3،2 سال اخیر بالا رفته و ثابت نیست. از آن طرف قیمت فروش 2 سال است که به حداقل رسیده؛ پرورش‌دهنده از اوایل بهار تا اواخر تابستان کلی زحمت می‌کشد و هزینه‌های مختلف می‌کند آن وقت مثلا ماهی کپور یک کیلو تا یک کیلو و نیم را از او به قیمت 6000تا 7000تومان می‌خرند. همه می‌دانند که با این هزینه‌ها قیمت زیر 10هزار تومان ضرر است و اصلا به صرفه نیست.
  بازپرداخت وام 48میلیون تومانی من بعد از 5سال معادل 100میلیون تومان شد! این هزینه را با هزینه‌های دیگر جمع کنید تا ببینید پرورش دهندگان چه اوضاعی دارند. الان در شمال ایران حدود 90درصد پرورش ماهی به همین شکل سنتی و اجاره آب بندان است و با توجه به این مشکلات دیگر چیزی برای تولید‌کننده نمی‌ماند. شاید برای پرورش دهندگانی که با شیوه‌های علمی کار می‌کنند و مثلا پرورش در قفس دارند سود داشته باشد اما پرورش اصلا مقرون به صرفه نیست.