کمتر می‌خریم اما دوبرابر پول می‌دهیم

مرضیه ثمره‌حسینی_روزنامه‌نگار

  سال99، سال گرانی مواد غذایی بود. نیازی نیست حتما گزارش‌های مرکز آمار یا سایت‌ها و خبرگزاری‌های اقتصادی را خوانده باشید تا بدانید شرایط چگونه است. فاکتور خرید میوه‌فروشی، سوپرمارکت و قصابی دقیق‌تر از هر آمار ثبت‌شده‌ای نشان می‌دهد که نسبت به سال گذشته، قیمت همه اقلام مصرفی دو یا حتی چندبرابر شده است. مردم، امسال را زیربار کرونا و گرانی به‌سختی گذراندند. دلار بالا رفت و قیمت همه‌‌چیز را با خود بالا برد. خط فقر در تهران و دیگر کلانشهرها تا ۱۰میلیون تومان افزایش یافته و حالا دهک‌های بیشتری از جامعه زیر این خط زندگی می‌کنند. تفاوت، حالا میان فقر نسبی و فقر مطلق است. تیرماه سال‌جاری اعلام شد که هزینه سبد معیشت خانوار در حداقلی‌ترین حالت به 6میلیون و 800هزار تومان رسیده. این درحالی است که کسب‌وکارهای آزاد به‌دلیل کرونا و تعطیلات و قرنطینه بیشتر طول سال را با ضرر و زیان پشت‌سر گذاشتند و کارمندان هم افزایش حقوقی متناسب با رشد هزینه‌ها نداشته‌اند. در چنین شرایطی مردم چگونه از پس هزینه‌های زندگی برمی‌آیند؟

نمی‌شود میوه نخورد
قرار بود که با عرضه میوه‌های پاییزی قیمت‌ها کاهش پیدا کند اما با اینکه دو‌ماه‌و‌نیم از پاییز گذشته، میوه‌های پاییزی و زمستانی هنوز گرانند. محمد که از میوه‌فروشی بیرون می‌آید، در پاسخ به این سؤال که هزینه خرید میوه چقدر نسبت به پارسال تغییر کرده، می‌گوید: میوه نسبت به سال گذشته 60-50درصد گران شده. اما نمی‌شود میوه هم نخوریم. ما در هر شرایطی سعی می‌کنیم میوه بخریم. البته الان دانه‌ای خرید می‌کنیم نه کیلویی. او تقریبا هر دو روز یک‌بار برای خرید به میوه‌فروشی می‌آید؛ «هر دفعه 60-50هزار تومان خرید می‌کنم. البته این در شرایطی است که فقط به اندازه 2نفر خرید کنم. اگر مهمان داشته باشیم یا هوس میوه‌هایی مانند انار، گلابی و موز را کنیم، باید بیشتر از این هزینه کنیم.» 

90درصد درآمدمان صرف خورد و خوراک می‌شود
با اعظم که دو نایلون میوه در دست گرفته، هم‌قدم می‌شوم. او بعد از شیوع کرونا، کمتر به بازار میوه و تره‌بار می‌رود و هم‌اکنون بیشتر از مغازه، میوه می‌خرد. می‌گوید: سال گذشته با 100هزار تومان برای یک هفته میوه می‌خریدم. الان 200هزار تومان هزینه خرید هفتگی میوه می‌شود. اعظم خانه‌دار است و یک دختر دوساله دارد. همسرش ماهانه 3میلیون و 800هزار تومان درآمد دارد که به گفته او، 90-80درصد آن صرف هزینه‌های خورد و خوراک می‌شود. خریدهایش را زمین می‌گذارد و ادامه می‌دهد: هفته پیش برای خرید به هایپرمارکت رفتیم. 600هزار تومان را برای خرید کنار گذاشته بودیم. 3بسته 900گرمی سینه مرغ، یک ماست 2کیلویی، یک قالب پنیر، چند عدد کلوچه، 4بسته پوشک 10عددی، یک کیسه 4‌کیلویی برنج، 3عدد روغن سرخ‌کردنی، البته برندی که قبلا‌ می‌خریدیم، موجود نبود، 2 عدد شامپو بچه، 10عدد دستمال کاغذی، یک رب گوجه‌فرنگی، یک شانه تخم‌مرغ و 3بسته دستکش فریزری خرید کردیم و وقتی صندوقدار گفت که 900هزار تومان مجموع خریدمان شده، شوکه شدیم، این در حالی بود که طبق فاکتور، حدود 40هزار تومان از خریدمان شامل تخفیف شده بود. آن روز حبوبات نخریدیم، ماهی و گوشت قرمز نخریدیم، برنج کم خریدیم و برای خودمان هم تنقلات نخریدیم.

60-50درصد، مصرف گوشت را کم کردیم
زنی میانه‌قامت مشغول خرید از سوپرمارکت است. خریدهایش را جلوی فروشنده می‌چیند: یک جعبه رطب، 2عدد بیسکوئیت، 2بسته نان، یک پاکت سیگار، یک روغن سرخ‌کردنی، یک بسته چای. فروشنده می‌گوید 190هزار تومان و زن کارت می‌کشد. از او هم می‌پرسم مخارجشان نسبت به پارسال تغییر کرده، جواب می‌دهد: سال گذشته هر بار که برای خرید به سوپرمارکت می‌آمدیم، نهایتاً مجموع خریدهایمان 50هزار تومان می‌شد، الان بین 200-100هزار تومان کارت می‌کشیم. اقلام کمتری می‌خریم اما دوبرابر قبل پول می‌دهیم؛ مثلا پیش‌تر در ‌ماه حدود 6عدد روغن سرخ‌کردنی می‌خریدیم اما با گرانی روغن، الان 2عدد می‌خریم و غذای سرخ‌کردنی کمتر درست می‌کنم. می‌پرسم خریدشان از قصابی تغییری کرده، می‌گوید: 60-50درصد مصرف گوشت را کم کردیم. وقتی گوشت قرمز گران شد، گوشت مرغ را جایگزین کردیم و خورش قیمه و قرمه‌سبزی را هم با گوشت مرغ درست می‌کردم. الان چه کنیم که مرغ هم گران شده و برای یک مرغ متوسط باید بیشتر از 80هزار تومان پول بدهیم.

پولی برای خرید پوشاک نمی‌ماند
هما مشغول خرید گوشت است. خانواده او سه نفره است. درباره افزایش قیمت گوشت می‌گوید: ظرف یک سال، قیمت گوشت 5/3تا 4برابر افزایش یافته. معمولا هر وقت به قصابی می‌آیم 3کیلو گوشت قرمز و 5/2-2کیلو سینه مرغ می‌خرم. هزینه این میزان گوشت تا پارسال حدود 250-200هزار تومان می‌شد. از ابتدای امسال 2تا 3نوبت گوشت خریدیم که ابتدای سال 400هزار تومان، تابستان 700-650هزار تومان و الان 750هزار تومان برای خرید گوشت باید بپردازم.
طی یک سال گذشته، خرید برنج نیز هزینه زیادی روی دست خانواده هما گذاشته. برنج خارجی در این مدت حدود 3برابر افزایش قیمت داشته و به 25-22هزار تومان رسیده. برنج ایرانی نیز از اواخر سال گذشته تا کیلویی 30هزار تومان رفت و هم‌اکنون بین 35-30هزار تومان به فروش می‌رسد. حدود 3‌ماه پیش همسر هما از طریق یکی از آشنایان، 40کیلو برنج ایرانی را با قیمت هر کیلو 26هزار تومان خریده که با گرانی امروز، خرید خوبی بوده. از او می‌پرسم شیوع کرونا در لیست مخارجشان تأثیری داشته، می‌گوید: چون همسرم در خانه کار می‌کند و همچنین کلاس‌های دخترم آنلاین برگزار می‌شود، هزینه‌ای که برای اینترنت پرداخت می‌کنیم، بالا رفته. ماهانه بیشتر از 100هزار تومان هزینه اینترنت به مخارج آنها اضافه شده. هما می‌گوید: امسال همچنین مجبور شدیم برای دخترم گوشی موبایل بخریم تا از درسش عقب نماند. من پارسال موبایلم را به‌صورت قسطی، 3میلیون و 800هزار تومان خریدم و امسال برای گوشی دخترم که دو‌مدل پایین‌تر از گوشی خودم بود، 6میلیون تومان پول پرداخت کردیم. هما و همسرش روی هم 8میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند که 3میلیون تومان را ماهانه برای اجاره خانه می‌دهند.

از پس کرایه تاکسی برنمی‌آیم
از رسول که 2عدد نان سنگک خریده، هم می‌پرسم کرونا روی هزینه‌های روزمره او تأثیر داشته، می‌گوید: در این تورم، کرونا قوز بالا قوز شد. چند روز پیش 250هزار تومان برای خرید ماسک و 2بطری الکل هزینه کردم. هر بسته دستکش فریزری را هم حدود 10هزار تومان می‌خرم. کرایه تاکسی نیز به مخارج رسول اضافه شده؛ «من قبلاً با مترو و اتوبوس رفت‌وآمد می‌کردم اما الان برای اطمینان‌خاطر از اینکه به کرونا مبتلا نشوم، سوار تاکسی می‌شوم. کرایه تاکسی به جز مبلغی که هر سال اضافه می‌شود، امسال به این دلیل که 3 مسافر سوار می‌شوند، دوبرابر شده.» او ادامه می‌دهد: روزانه 20هزار تومان کرایه می‌دهم. بعضی صبح‌ها، زودتر از خانه بیرون می‌روم و حدود 45-40دقیقه پیاده می‌روم تا از پس هزینه کرایه برآیم. یک بسته لپه، یک شیر پاکتی دولیتری و یک سی‌دی فیلم در نایلون دست رسول است. 22هزار تومان برای شیر، 40هزار تومان برای لپه و 10هزار تومان برای فیلم پول داده است.

دیگر پس‌انداز نمی‌کنم
محبوبه به روال سابق همان نوع و به همان اندازه مواد غذایی موردنیازش را خرید می‌کند اما با حقوق 3میلیون و 300هزار تومانی که می‌گیرد، چیزی برای پس‌انداز برایش نمی‌ماند؛ «همه حقوقم صرف خورد و خوراکم نمی‌شود بلکه ماهانه یک میلیون تومان بابت قسط وامی که از سر‌کار گرفته‌ام، می‌پردازم.» او مهرماه با 6میلیون تومان پس‌انداز و 6میلیون تومان وام، یک یخچال ایرانی خریده؛ «تصمیم داشتم هر‌ماه یا هر چند‌ماه یک‌بار وسیله خانه بخرم اما امسال فقط توانستم یخچال بخرم.» از لیست خریدهای ماهانه محبوبه، کتاب حذف شده؛ «عادت داشتم که کتاب‌های تخصصی و کتاب‌های موردعلاقه‌ام را بخرم. برای همین پیش‌تر هر‌ماه حداقل 2جلد کتاب می‌خریدم اما امسال تا‌کنون فقط یک جلد کتاب خریدم.» وقتی درباره تأثیر کرونا بر هزینه‌هایش می‌پرسم، می‌خندد و می‌گوید: بگذارید من از خیر کرونا بگویم. با شیوع کرونا، من از خانه کارم را انجام می‌دهم و در این روزهای سرد کمتر بیرون می‌روم. پارسال تصمیم داشتم آخر فصل لباس گرم بخرم اما پشت گوش انداختم. قیمت کاپشنی که سال گذشته 700هزار تومان بود، الان یک میلیون و 200هزار تومان شده! امیدوارم آخر فصل قیمت‌ها پایین بیاید و بتوانم برای سال بعد خرید کنم.