باران و هزار مشکل حل نشده شهرهای خوزستان

سیده‌زهرا عباسی- خبر‌نگار

 باران که به خاک می‌خورد بوی نم می‌دهد و حتما طراوت آن شما را هم مثل ما سرخوش می‌کند، اما در جنوب نقشه جغرافیای ایران، کنار کارون و هورالعظیم، باران طور دیگری می‌بارد. چند روز اول نفس‌ها را تنگ می‌کند و کمی که شدت می‌گیرد با بوی فاضلاب همراه است و مصیبتی که سیل می‌شود در خانه‌های مردم. جریان آب و فاضلاب نه به خانه جمع و جور و فقیرانه کارگر «شلنگ‌آباد» رحم می‌کند، نه به چند پاره آجر حاشیه‌نشین «جراحی». این را اهالی می‌گویند. آن‌هایی که هنوز بعد از گذشت چند روز از بارندگی هفته گذشته، خانه و زندگی ‍‌‌شان زیر آب و فاضلاب رفته و بوی لجن گرفته و روزهای پاییزی را برایشان سیاه کرده است. اهالی از مسئولان  گلایه و مسئولان هم کمبود اعتبار را مشکل اعلام می‌کنند و گاهی هم پای وامی که بانک جهانی در سال 85برای اصلاح و تکمیل شبکه آب و فاضلاب اهواز اختصاص داد، به میان می‌آید. اما نه آن اعتبار 149میلیون دلاری به سرانجام رسید و نه مردم به اقدامات نهادهای متولی امید دارند.

استاندار روز اول بحران در تهران بود
«مرتضی حزباوی» از اهالی اهواز می‌‌گوید که از سال گذشته تا امروز با وجود اعتبار نهادهای مربوطه آبگرفتگی گسترده در همه مناطق اتفاق افتاد. او با اشاره به عملیات عمرانی در خیابان انقلاب به همشهری می‌گوید: «خیابان انقلاب به‌دلیل عملیات عمرانی 6‌ماه بسته بود، اما یک هفته بعد از اینکه کار تمام شد همه خیابان را آب گرفت. شهرداری هنگام تعویض لوله‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی، لوله‌هایی با همان اندازه سابق کار می‌گذارد. اگر اندازه لوله‌ها جوابگو بود که این همه آبگرفتگی نداشتیم.» او از فعالیت شرکت ملی حفاری، نیروهای سپاه و جهادی در جریان آبگرفتگی می‌گوید و تأکید می‌کند شهرداری و استانداری هیچ کاری برای مناطق آب‌‌گرفته نکرده‌اند. حزباوی از حضور استاندار در تهران و شرکت در یک برنامه زنده تلویزیونی آن هم در شرایطی که خانه و زندگی مردم چند شهر خوزستان زیر آب است، گلایه می‌کند. گلایه حزباوی، نقل این روزهای فعالان اجتماعی و شبکه‌های مجازی هم هست. حضور در برنامه زنده تلویزیونی در شرایطی رقم می‌خورد که چهارشنبه دو هفته پیش به اذعان مدیرکل بحران خوزستان، «علی شریعتی» به همه فرمانداران و مسئولان نهادهای مرتبط دستور داده بود در محل کار خود حاضر باشند.

ورود آب به منازل
«مصطفی سواری» شهروند ساکن کوی علوی یا «شلنگ‌آباد» از آبگرفتگی کوی علوی تا نیم متر می‌گوید و توضیح می‌دهد: «دو ساعت از بارندگی گذشته بود که آب و فاضلاب کل خیابان را گرفت و داخل منازلی که در انتهای مسیر بودند، شد.»
او از عملکرد مسئولان در آبگرفتگی اخیر گلایه می‌کند و به همشهری می‌گوید: «سازمان های مسئول آب جمع شده در خیابان انقلاب را به سمت کوی علوی هدایت می‌کردند در شرایطی که کوی علوی خودش غرق در آب بود.»

یک هفته آبگرفتگی در ملاشیه
«شیخ عقیل» شورایار ملاشیه است. منطقه‌ای که شاید به استناد گفته‌های این شورایار شرایط بهتری نسبت به کوی علوی داشته باشد، اما در برخی مناطق مانند بازار ملاشیه، خیابان چهارم که اتفاقا درمانگاه و فروشگاه منطقه در آن قرار دارد و خیابان‌های همجوار مسجد نور هنوز آب تخلیه نشده‌ است. «شیخ عقیل» هم مانند شهروندان ساکن در مناطق دیگر اهواز تأکید می‌کند که هیچ لوله‌‌گذاری‌ای برای جمع‌آوری آب‌های سطحی در یک سال گذشته انجام نشده است.

پس‌زدگی دوباره فاضلاب در بندرامام(ره)
شهرستان ماهشهر با 3 شهر ماهشهر، بندر امام خمینی (سربندر) و شهرک شهید چمران (جراحی) با بیش از 300هزار نفر جمعیت هم اوضاع بهتری نسبت به اهواز نداشت. 24پتروشیمی در این شهرستان فعال است و با وجود فعالیت صنایع مختلف، اینجا هم ردی از توسعه نیست و شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی و فاضلاب یکی شده‌اند. ایجاد تاسیسات فاضلاب در شهر بندرامام با ظرفیت 75هزار نفر تا 1403و ماهشهر با ظرفیت 110هزار نفر تا 1402دو موردی است که در فصل مربوط به آب و فاضلاب لایحه بودجه گنجانده شده، اما شهروندان این شهرستان هم مانند اهوازی‌ها معتقدند نهادهای متولی در سال‌های گذشته کار زیادی برای مردم انجام نداده‌اند.
«احمد راشدی» از ساکنان بندرامام و فعال اجتماعی به همشهری می‌گوید: «با وجود بهبود اوضاع در ماهشهر و شهرک شهید چمران، معابر بندرامام هنوز بعد از یک هفته آبگرفتگی دارند.» او به مشکل دیگر اهالی هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: «برخی از مناطق مانند فاز یک خشک شده بود، اما در چند روز گذشته دوباره شاهد پس‌زدگی فاضلاب بودیم. بسیاری از مناطق مانند مسکن مهر حق دفع فاضلاب را هم پرداخت می‌کنند، اما شبکه استاندارد ندارند. در مناطق دیگر اصلا چاه فاضلاب و در کل شهر هم شبکه دفع آب‌های سطحی وجود ندارد.»

پمپ‌های خاموش آبفا در بندرامام
این فعال اجتماعی از بودجه 97میلیارد تومانی آبفای بندرامام در سال‌های 97و 98یاد می‌کند که قرار بود با آن بخشی از مشکلات مردم حل شود، اما تکمیل شبکه فاضلاب با تأخیر چندباره به پایان امسال موکول شده است. راشدی همچنین توضیح می‌دهد که موتورپمپ‌های آبفا در طول بارندگی خاموش بوده است و به گفته کارمندان آبفا این کار به‌دلیل جلوگیری از سوختن موتورها انجام شده. راشدی می‌گوید: «آبفا معتقد بوده حجم بارندگی به حدی است که حتی اگر پمپ‌ها کار کنند، تأثیری در رفع مشکل ندارند درحالی‌که اگر پمپ‌ها کار می‌کرد و پمپ‌های تعمیری هم سرویس می‌شد، شاید حجم آبگرفتگی به این اندازه نمی‌رسید.»
 
ماجرای اعتبار و تکمیل شبکه فاضلاب
سال 84بانک جهانی وام ۱۴۹ میلیون دلاری برای اصلاح و تکمیل شبکه آب و فاضلاب شهرهای اهواز اختصاص داد. همان زمان شیراز 127میلیون دلار برای حل مشکل فاضلاب خود وام گرفت و خبرهایی هم از وام ساری و بابل از این بانک منتشر شد. هرچند مدیران وقت آبفا درباره شیوه هزینه این اعتبار توضیحاتی داده‌اند، اما به گفته سید کریم حسینی، رئیس مجمع نمایندگان خوزستان وام کامل جذب نشد و همان بخشی هم که جذب شد، هدر رفت و نهادهای نظارتی و قضایی پیگیری‌هایی در این‌باره داشتند. بعد از گذشت 15سال از ماجرای وام بانک جهانی، حالا بحث بر سر اعتبار 150میلیون یورویی است که سال گذشته به فرمان مقام معظم رهبری از صندوق توسعه ملی برای بهسازی شبکه فاضلاب اهواز اختصاص یافت. مدیرعامل آبفای خوزستان توضیح می‌دهد: «این اعتبار در دو بخش به آبفای خوزستان داده می‌شود. فعلا از 100میلیون یورویی که قرار بود امسال پرداخت شود، 12درصد به‌حساب آبفا آمده و حدود 3 هفته پیش قرارداد عملیات اجرایی تکمیل شبکه فاضلاب با قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) امضا شد و قرارگاه کار را از کارون آغاز کرد.» «علیرضا حقیقی‌پور» می‌افزاید: «درخواست کردیم بخشی از این اعتبار صرف شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی شود، اما سازمان برنامه و بودجه در نامه ابلاغ تأکید کرده است اعتبار فقط باید برای تکمیل شبکه فاضلاب اهواز هزینه شود.» او با بیان اینکه تکمیل شبکه فاضلاب اهواز 3 سال زمان نیاز دارد، ادامه می‌دهد: «برای تکمیل صددرصدی شبکه 350میلیون یورو نیاز است.»
 نمایندگان خوزستان در روزهای گذشته با اشاره به تفاهمنامه چند نهاد مسئول ازجمله شهرداری، ‌استانداری و آبفا با هدف پیشگیری از آبگرفتگی و پس زدن فاضلاب، واکنش‌های زیادی به بحران پیش آمده داشتند. هرچند شهرداری معتقد است از 23پروژه تعیین شده فقط 3پروژه را اجرا نکرده و آبفا هم تأکید می‌کند بیشتر از آن کار کرده است، اما هر دو این تفاهمنامه را بدون پیوست مالی می‌دانند. دعوا بر سر اعتبار در خوزستان ادامه دارد، اما این بار هم نگرانی مردم از موج جدید بارش‌ها در اختلاف میان  مسئولان گم شده است.

رفع مشکل 38نقطه فوق‌بحرانی در سال‌جاری
برخی از مسئولان مانند سال گذشته، بارش بیش از حد نرمال را معظل شرایط فعلی خوزستان می‌دانند، اما «موسی شاعری» شهردار اهواز مشکل اصلی را نبود شبکه دفع آب‌های سطحی عنوان و تأکید می‌کند تا زمانی که این شبکه تکمیل نشود، اوضاع همین است و شهرداری اعتبار کافی برای تکمیل شبکه ندارد. او بودجه امسال این کلانشهر را 2500میلیارد تومان اعلام می‌کند و به همشهری می‌گوید: «امسال 100میلیارد تومان برای آسفالت لحاظ شده بود که طی 6‌ماه اول سال هزینه شد. 70میلیارد تومان از اعتبار هم به ایجاد خطوط جدید برای دفع آب‌های سطحی، خرید پمپ و لایروبی اختصاص یافت که با آن مشکل 38نقطه از 57نقطه فوق بحرانی را حل کردیم. اما مشکل اهواز باقی است، زیرا شهرداری به اندازه بضاعت مالی خود فعالیت می‌کند.»