تجسمی
«ام» را به نشانه موزه بگیر
شبکه‌های اجتماعی از هویت بصری تازه موزه خبر می‌دهند
مرتضی کاردر- روزنامه نگار
طبق آخرین وعده مسئولان اداره کل هنرهای تجسمی وزارت ارشاد قرار بود موزه هنرهای معاصر تهران پس از ماه‌های طولانی بازسازی که دو سال و نیم به‌طول انجامیده است، آذرماه بازگشایی شود، اما تشدید محدودیت‌های کرونایی در هفته‌های اخیر انجام کارهای پایانی بازسازی را متوقف کرده و بازگشایی را دوباره در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. اما اتفاق‌هایی در هفته‌های اخیر در صفحه‌های مجازی موزه افتاده که نشانه‌های بازگشایی موزه هنرهای معاصر تهران بعد از تعطیلی طولانی است.
صفحه اینستاگرام موزه در هفته‌های اخیر فعالیت خود را دوباره از سر گرفته است. راه‌اندازی اینستاگرام به‌خودی‌خود موضوعیت ندارد اما خبر از کارهایی می‌دهد که در بخش‌های پژوهشی و محتوایی موزه در ماه‌های اخیر اتفاق افتاده است. آنچه به مرور در صفحه اینستاگرام موزه منتشر می‌شود، نشان می‌دهد که گردآوری اطلاعات و فراوری آنها و جست‌و‌جو در بایگانی موزه به‌درستی انجام شده است.
«با هنرمندان موزه»، «یادها و خاطره‌ها»، «معماری موزه»، «گنجینه موزه»، «مرمت و نوسازی»، «تجلیل از هنرمندان» ازجمله بخش‌هایی است که در صفحه موزه به چشم می‌خورد. انتشار فیلم‌های قدیمی مثل آیین نکوداشت جعفر پتگر و جلیل ضیاء‌پور و توکل اسماعیلی (مش اسماعیل) و حسین همدانی (نقاش قهوه‌خانه) و حسن اسماعیل‌زاده (چلیپا) در سال 1372یا نمایشگاه هنر مفهومی در سال 1380 مرمت مجسمه‌های هنری مور به دست میشل مولراز فیلم‌های جالب توجه صفحه اینستاگرام موزه است. عکس‌هایی از تاریخچه معماری و تأسیس موزه، نقشه‌های معماری موزه، بازگشایی موزه در سال‌های پس از انقلاب و... از دیگر چیز‌هایی است که در پست‌های اینستاگرامی هر کدام به شکل چند پوستر متنی منتشر شده است.
اطلاعاتی کامل‌تر درباره آثار
یکی از بحث‌های اساسی در فرایند مرمت و نوسازی موزه تکمیل بانک اطلاعات موزه هنرهای معاصر تهران بود. مسئولان موزه بارها تأکید کرده بودند ازجمله کارهایی که در فرایند مرمت انجام می‌شود، تکمیل بانک اطلاعات آثار است. قرار بود همه اطلاعات مربوط به آثار گردآوری شوند و نواقص بانک اطلاعاتی آثار برطرف شود. حالا که اطلاعات به مرور در صفحه اینستاگرام موزه منتشر می‌شود، معلوم می‌شود که بانک اطلاعاتی کاملی درباره هنرمندان فراهم آمده است. مرور اطلاعات منتشرشده از هانری دوتولوز لوترک و علی‌اکبر صادقی نشان می‌دهد که بانک اطلاعاتی تازه شامل زندگی‌نامه کوتاهی از هنرمند، جایگاه او در هنر روزگار خود، تحلیلی از اثر منتشر شده و... است. حسن بانک اطلاعاتی تازه این است که همه کارهای پژوهشی آثار را پژوهشگران ایرانی انجام داده‌اند.
کوچ به صفحه تازه
یکی دو هفته بیشتر از آغاز فعالیت‌های صفحه اینستاگرام موزه نگذشته بود که صفحه هک شد. موزه به‌سرعت صفحه اینستاگرام تازه‌ای برای خود طراحی کرد و انتشار پست‌های تازه در صفحه جدید از سر گرفته شد. هرچند بعضی پست‌های گذشته هنوز دوباره منتشر نشده‌اند.
«ام» را به نشانه موزه بگیر
طبق وعده‌های مسئولان موزه، طراحی هویت بصری تازه موزه هنرهای معاصر تهران به‌عهده رضا عابدینی، گرافیست نامدار ایرانی بوده است. تاکنون جلسه‌ای برای رونمایی از هویت بصری تازه موزه برگزار نشده است، اما پست‌های اینستاگرامی بخشی از هویت بصری تازه موزه را نشان می‌دهد. تایپوگرافی دو حرف T و M که آغاز کلمه‌های تهران و موزه‌اند، ازجمله کارهایی است که رضا عابدینی برای خلق هویت بصری تازه انجام داده است. نشانه‌های جداگانه‌ای برای بخش‌های گوناگون موزه طراحی شده است. همه بخش‌های تازه مثل «با هنرمندان موزه»، «یادها و خاطره‌ها»، «معماری موزه»، «گنجینه موزه»، «مرمت و نوسازی»، «تجلیل از هنرمندان» پوستر و هویت بصری جداگانه‌ای دارند. طرح‌هایی که رنگ اصلی‌شان سیاه و نارنجی است. به‌نظر می‌رسد دوستداران موزه تهران کم‌کم باید چهار بادگیر گذشته را فراموش و به نشانه‌های بصری تازه عادت کنند.
هنوز زمان دقیق بازگشایی موزه هنرهای معاصر تهران معلوم نیست. حتی اگر کارهای بازسازی به‌طور کامل انجام شده باشد، شرایط به‌گونه‌ای نیست که به‌زودی امکان بازگشایی یا برگزاری ویژه‌برنامه‌هایی برای بازگشایی فراهم باشد. شاید بد نباشد که در این روزها از نسخه آزمایشی وب‌سایت موزه نیز رونمایی شود و اشکالات احتمالی در زمان باقی‌مانده برطرف شود. وب‌سایتی که به‌نظر می‌رسد همه اطلاعات فعلی را خواهد داشت و صرفاً جایی برای نمایش آثار گنجینه یا اخبار نخواهد بود. حتی اگر در شرایط فعلی بازگشایی موزه مقدور نباشد نیز شاید رونمایی از وب‌سایت تازه و برگزاری برنامه‌هایی به‌صورت مجازی مثل تورهای مجازی بتواند نیازهای دوستداران هنرهای تجسمی را تا مدتی برآورده کند. چرا که موزه‌های دنیا در ماه‌های شیوع کرونا فعالیت‌های خود را در وب‌سایت‌ها و صفحه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی چندبرابر کرده‌اند.
