جهان‌نما
سیاست بایدن در قبال چین؛ تعامل یا تقابل؟
2ماه دیگر یعنی وقتی که جو بایدن به صندلی ریاست‌جمهوری آمریکا تکیه می‌زند، احتمالا بعد از اقتصاد بحران‌زده آمریکا و همه‌گیری کرونا، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایش روابط متشنج واشنگتن با چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان باشد. در طول 4سال گذشته که دونالد ترامپ در کاخ سفید حضور داشت، هر دو کشور با اقداماتی مانند وضع تعرفه، محدود کردن دسترسی شرکت‌های فناوری و بستن کنسولگری، به اختلاف‌ها دامن زدند و نتیجه این شد که حالا روابط واشنگتن و پکن به پایین‌ترین سطح خود در طول تاریخ رسیده است.
تعیین تعرفه‌های صدها میلیارد دلاری برای واردات کالاهای چینی و تحریم شرکت‌های این کشور ازجمله اقداماتی بود که ترامپ در جریان جنگ تجاری با پکن انجام داد. او چندی قبل هم یک فرمان اجرایی صادر کرد که براساس آن سرمایه‌گذاری در شرکت‌های چینی مرتبط با ارتش این کشور ممنوع می‌شود.
به‌گزارش نیویورک‌‌تایمز، بایدن و مشاورانش بسیاری از سیاست‌های سختگیرانه ترامپ را پرهزینه و غیراستراتژیک می‌دانند و تصمیم دارند با اهرم‌های نرم‌تر، روابط آمریکا با این شریک قدیمی را بر 3اصل استوار کنند؛ «همکاری» در زمینه تغییرات آب‌وهوایی و کرونا، «رقابت» در حوزه فناوری و «تقابل» در زمینه برنامه‌های نظامی چین و تجارت غیرآزاد و حقوق بشر. اما برخی تحلیلگران معتقدند چینی‌ها نباید خیلی به تغییر سیاست‌های آمریکا امیدوار باشند و براساس مواضع اخیر بایدن، پیش‌بینی می‌کنند که او بسیاری از سیاست‌های سختگیرانه فعلی را ادامه می‌دهد.
تاریخچه روابط
رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در عرصه سیاست خارجی تازه‌کار نیست. نگاهی به گذشته البته نشان می‌دهد 5دهه حضور بایدن در سیاست، آنقدرها هم برای چین بد نبوده است؛ وقتی سناتور بود، نقش مهمی در عضویت چین در سازمان تجارت جهانی در سال2001 بازی کرد. از 2009 تا 2017 نیز که معاون باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا بود، به روابط با پکن توجه ویژه‌ای داشت. اگرچه در آن سال‌ها قدرت چین هم از بعد اقتصادی و هم از بعد نظامی رو به پیشرفت بود، اما روابط 2کشور بیشتر بر پایه همکاری بود تا تقابل. بیشتر مشکلات آمریکا و چین به مسائل امنیتی مانند جاسوسی سایبری و افزایش حضور نیروهای نظامی در دریای جنوبی چین محدود بود.
معاون پیشین رئیس‌جمهور آمریکا در تلاش برای همراه کردن چین با بسیاری از سیاست‌های کلیدی اوباما ازجمله مهار جاه‌طلبی‌های کره‌شمالی، بارها به پکن سفر کرد. در یکی از این سفرها در سال2013، در دیداری که با رئیس‌جمهور این کشور داشت، شی‌‌جین پینگ، بایدن را «دوست قدیمی چین» خطاب کرد.
تغییر رویکرد دمکرات‌ها
با وجود اینکه کمپین ترامپ همیشه بایدن را متهم به نزدیکی به چین کرده، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد دیدگاه او در سال‌های اخیر تغییر کرده و به رویکرد فعلی کاخ سفید، جایی که چین به‌عنوان یک رقیب اصلی دیده می‌شود تا شریک، نزدیک شده است. بایدن زمستان سال گذشته در جریان رقابت‌های مقدماتی حزب دمکرات برای انتخابات ریاست‌جمهوری، به رئیس‌جمهور چین لقب «جنایتکار» داد و گفت که پکن باید از قوانین تبعیت کند.
به گزارش سی‌‌ان‌ان، در سند چشم‌انداز2020 حزب دمکرات آمریکا که 3ماه پیش منتشر شد، 22بار به کشور چین اشاره شده؛ درحالی‌که در سند قبلی که 4سال پیش منتشر شده بود، فقط 7بار از چین یاد شده بود. در سند امسال آمده: «دمکرات‌ها باید هر کجا که نگرانی عمیقی درباره اقدامات دولت چین در زمینه حقوق بشر، امنیت و اقتصاد وجود دارد، صریح، محکم و ثابت‌قدم باشند.»
تجارت و فناوری
یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیاست خارجی ترامپ، جنگ تجاری با چین بود. از اواسط سال2018، دولت آمریکا به‌منظور کاهش کسری تجاری این کشور، تعرفه‌های میلیارد دلاری بر واردات چین گذاشت. بایدن تابستان امسال در یک مصاحبه گفت، مطمئن است که تعرفه‌های واردات همان‌قدر که برای چین بد بوده، برای آمریکا هم بد بوده است. اظهارات جدید بایدن اما نشان می‌دهد که او مواضع آمریکا در قبال سیاست‌های اقتصادی پکن را ادامه می‌دهد، اما به شیوه‌ای متفاوت. رئیس‌جمهور منتخب آمریکا برعکس ترامپ، طرفدار ایجاد ائتلاف جهانی برای اجبار چین به آزاد کردن اقتصادش است. او چند هفته پیش در دومین مناظره انتخاباتی‌اش با ترامپ گفت: «ما باید بقیه متحدانمان را با خود همراه کنیم تا به چین بگوییم یا باید از این قوانین تبعیت کنی یا هزینه سرپیچی از آن را بپردازی.»
نشانه‌هایی وجود دارد که بایدن ممکن است جنگ فناوری با چین را که ترامپ راه انداخته، ادامه بدهد. بایدن 2ماه پیش گفت که از نفوذ اپلیکیشن چینی تیک‌‌تاک در آمریکا نگران است؛ یعنی همان دغدغه‌ای که ترامپ داشت. در سند چشم‌انداز2020 دمکرات‌ها نیز آمده است که دولت بایدن سیاست منع متحدان آمریکا به استفاده از فناوری 5G شرکت چینی هوآوی که ترامپ پایه‌ریزی کرده بود را ادامه می‌دهد.
دریای جنوبی چین
هم اوباما و هم ترامپ مخالف حضور گسترده پکن در دریای جنوبی چین بودند. وقتی در زمان اوباما چین شروع به ساخت جزیره‌های مصنوعی در این دریا کرد، کشتی‌های نیروی دریایی آمریکا با حضور در منطقه، مخالفت خود را با این اقدام اعلام کردند. ترامپ پا را فراتر گذاشت و اعلام کرد که بیشتر ادعاهای چین در این دریا غیرقانونی است. با اینکه بایدن تاکنون در این مورد موضعی نگرفته، اما به‌نظر می‌رسد سیاست‌های سختگیرانه ترامپ را ادامه دهد و چه‌بسا حتی آنها را تشدید کند. تقویت روابط با تایوان، یکی دیگر از مواضع آمریکاست که پیش‌بینی می‌شود رئیس‌جمهور منتخب آمریکا همچنان آن را دنبال کند.
