آیا معتادان کرونا نمی‌گیرند؟
هش‌دار!
مصرف‌کنندگان محصولات دخانی، عوارض شدیدتری را در بیماری تجربه می‌کنند
زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار
در ابتدای شیوع ویروس کرونا، با انتشار ویدئویی در فضای مجازی و صحبت‌های یک معتاد به موادمخدر، این شائبه مطرح شد که معتادان کرونا نمی‌گیرند و این تصویر مورد شوخی بسیاری در فضای مجازی قرار گرفت. حال بعد از گذشت چند‌ماه از شیوع کرونا شاهد شدت گرفتن این بیماری در جامعه هستیم. در همین مدت مشخص شده که کرونا معتاد و سالم نمی‌شناسد و همه در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این مسئله زمانی جدی‌تر شد که سیما‌سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت گفت که مصرف‌کنندگان محصولات دخانی مبتلا به ویروس کرونا، عوارض شدیدتری را در بیماری تجربه می‌کنند. سرهنگ حسنوند، رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر نیز درباره شایعه‌ای که از ابتدای ورود کرونا به کشور مبنی بر اینکه معتادان کرونا نمی‌گیرند منتشر شد، گفت: «بیش از ۲۰۰نفر از معتادان متجاهری که توسط پلیس دستگیر شدند مبتلا به کرونا بودند که در این بین 2نفر از آنها طی دوران درمان بیماری کرونا جان خود را از دست دادند و حال باقی افراد نیز بسیار وخیم بود». اما ابتلا به این ویروس در مصرف‌کنندگان موادمخدر چگونه است؟
تهدیدی جدی برای سیگاری‌ها
دکتر محمدرضا زاهدپور انارکی/ فوق‌تخصص بیماری‌های ریه: مصرف‌کننده موادمخدر به‌دلیل مشکلاتی که در سیستم تنفسی‌اش ایجاد می‌شود، مستعد آن است که به ویروس کووید- ۱۹ و عوارض جانبی ناشی از آن مبتلا شود. از سوی دیگر به‌دلیل موانعی که در مسیر ارائه خدمات مراقبتی و حمایتی به این جمعیت وجود دارد، این افراد زمانی که مبتلا می‌شوند، دسترسی‌شان به خدمات و سرویس‌های موجود با دشواری روبه‌روست. خطر ابتلا به نوع شدید کووید- ۱۹ و مرگ‌ومیر ناشی از آن نیز با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد، اما این مشکل در آن دسته از افرادی که دچار مشکلاتی در سیستم ایمنی بدن هستند یا بیماری زمینه ای دارند، بیشتر است. بخشی از بیماری‌های زمینه‌ای نیز ناشی از استعمال دخانیات است و بنابراین، همین موضوع خطر مرگ و بیماری را بین افراد مصرف‌کننده مواد دخانی افزایش می‌دهد.
کووید- ۱۹ عملکرد ریه کسانی را که مصرف‌کننده مواد دخانی یا مواد روانگردان هستند، در معرض خطر قرار می‌دهد. کند شدن تنفس در اثر استعمال مواد باعث ایجاد هیپوکسیمی می‌شود که می‌تواند در فرد مصرف‌کننده عوارض قلبی، ریوی و مغزی ایجاد کند و درصورت تشدید، منجر به بیش مصرفی و مرگ خواهد شد. سیگار و اوپیوم زمینه را برای جذب عفونت مهیا خواهد کرد. از نظر علمی این مسئله بسیار روشن است؛ سیستم دفاعی بدن با استفاده از موادمخدر ضعیف و کار آن مختل خواهد شد. از آنجا که موادمخدر ترشحات را تغلیظ می‌کند، سیستمی که آلاینده‌ها را به حلق می‌رساند مختل و موجب انسداد می‌شود. دود برای این سیستم سم است و استعداد به عفونت ویروسی و میکروبی را افزایش می‌دهد. موادمخدر گاهی خود مسمومیت ایجاد می‌کنند؛ مثلا کوکائین حالتی شبیه به کرونا را ایجاد خواهد کرد و باعث مرگ ناگهانی خواهد شد. اما اوپیوم‌هایی مانند تریاک باعث خماری و چرت خواهند شد. این وضعیت ترشحات دهان و رفلکس سرفه را مختل کرده و ترشحات آسپیره کرده، همراه با این آسپیراسیون ویروس را به بدن منتقل می‌کنند. آمفتامین‌ها با توجه به اینکه بسیاری از کروتون و... را در خود دارند زمینه را آماده‌تر خواهند کرد. از آنجا که این بیماری به ریه‌ها حمله می‌کند، از این‌رو برای کسانی که سیگاری هستند یا ماری‌جوانا و سایر موادمخدر را به‌صورت تدخینی مصرف می‌کنند، تهدیدی جدی است. این ویروس نرخ مرگ‌ومیر بالاتری نسبت به آنفلوآنزای فصلی دارد. البته میزان دقیق مرگ‌ومیر در این بیماری هنوز ناشناخته است، زیرا تعیین دقیق میزان آن بستگی به تعداد موارد تشخیص داده‌نشده و تعداد افراد بدون علامت دارد و برای تعیین این ارقام نیاز به بررسی‌های بیشتری است. افرادی که برای کنترل درد و تسکین از داروهای مخدر در دوزهای بالا استفاده می‌کنند یا سوء‌مصرف مواد و اعتیاد به موادمخدر دارند، سیستم تنفسی‌شان با چالش‌های جداگانه‌ای روبه‌روست. ازآنجا که موادمخدر برای کاهش دادن سرعت تنفس در ساقه مغز انسان عمل می‌کنند، استفاده از این مواد نه‌تنها مصرف‌کننده را در معرض خطرات حیاتی و مصرف بیش از اندازه (Overdose) قرار می‌دهد، بلکه ممکن است باعث کاهش مضر اکسیژن در خون (هیپوکسیمی) شود. کمبود اکسیژن، به‌ویژه می‌تواند به مغز آسیب برساند. درحالی‌که سلول‌های مغزی می‌توانند دوره‌های کوتاه کمبود اکسیژن را تحمل کنند، لیکن با ادامه این وضعیت ممکن است آسیب ببینند. منطقی است نگران باشیم که عملکرد نامناسب ریه یا بیماری ریوی مربوط به سابقه استعمال دخانیات، نظیر بیماری انسداد مزمن ریوی می‌تواند افراد را در معرض خطر عوارض جدی کووید- ۱۹ قرار دهد.
خطر ابتلا و عوارض جدی‌تر
مصطفی قانعی/ رئیس کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا و رئیس سابق انستیتو پاستور ایران: اصلی درباره بیماران ریوی وجود دارد؛ امکان اینکه بیمار ریوی، بیماری را به شکل شدیدتری تجربه کند، بیشتر است. این قانون استثنا ندارد. بنابراین آن دسته از افراد که دچار بیماری زمینه‌ای ریه هستند، احتمال اینکه وضعیت بدتری را در دوره کرونا تجربه کنند وجود دارد. افراد معتاد به‌دلیل داشتن سیستم ایمنی ضعیف و استفاده از وسایل مشترک برای مصرف موادمخدر بیشتر از دیگر افراد در معرض خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار می‌گیرند. فرد سیگاری، سیستم دفاعی ریه خود را تضعیف کرده است. این فرد در ریه‌هایش باکتری‌هایی را انباشته و این باکتری‌ها در ریه او لانه‌گزینی کرده‌اند. بنابراین با کوچک‌ترین ضعفی، باکتری‌ها فعال می‌شوند و عمده سینه‌پهلوها و بیماری‌های عفونی، پس از ابتلا به یک بیماری ویروسی اتفاق می‌افتد. بیماری، ریه را ضعیف کرده و باکتری‌های موجود در ریه باعث تشدید عفونت و پنومونی یا سینه‌پهلو در فرد می‌شوند. بافت ریه مصرف‌کننده موادمخدر از دست رفته و همین امر باعث التهاب و کاهش توانایی ریه به عفونت‌ها شده است. هایپوکسی ناشی از مصرف تریاک و فرآورده‌های آن علاوه بر اینکه به ریه‌ها آسیب می‌زند، به سیستم قلبی- عروقی و عروق مغزی نیز صدمه شدیدی وارد می‌کند. شاید اپیوئیدها بسیاری از علائم مثل آبریزش بینی یا حتی سرفه‌ها را کاهش می‌دهند، ولی درنهایت با این اثرات کاذب فرد متوجه وخیم‌تر شدن شرایط خود نمی‌شود و این امر باعث شدیدتر شدن عوارض بیماری می‌شود. مصرف متامفتامین نیز با انقباض عروق ریه باعث ایجاد پرفشاری خون ریوی و مشکلات قلبی- عروقی می‌شود. خطر دیگر، افزایش خطر آلودگی این افراد به ویروس کرونا با ادوات دودکشی است. هر یک از موادمخدر نیز میزان مشخصی آسیب به ریه وارد می‌کند؛ مثلا سیگار آسیب‌هایی به ریه می‌رساند و تریاک آسیب‌هایی دیگر. قلیان یا مواد صنعتی و انواع آمفتامین‌ها هم آسیب‌های بیشتری به ریه می‌رسانند و باعث بیماری زمینه‌ای در افراد می‌شوند. اما آنچه مشخص است، بیماران کرونا که مصرف‌کننده موادمخدر بوده‌اند، وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کنند. شواهد بیمارستانی نشان‌دهنده آن است که معتادان وضعیت دشوارتری خواهند داشت. بیماری مزمن تنفسی خطر مرگ‌ومیر ناشی از مصرف بیش از اندازه (Overdose) را درمصرف‌کنندگان مواد افیونی افزایش می‌دهد و به همین ترتیب ثابت شده است که کاهش ظرفیت ریه ناشی از کووید- ۱۹ می‌تواند به‌طور مشابه این گروه از افراد را در معرض خطر قرار دهد. سابقه مصرف متامفتامین (شیشه) نیز می‌تواند افراد را در معرض خطر قرار دهد، زیرا مصرف این مواد رگ‌های خونی را منقبض می‌کند و این موضوع یکی از دلایلی است که در آسیب ریوی و فشار خون ریوی افراد مصرف‌کننده متامفتامین نقش دارد. اگرچه ما هنوز اطلاعات اندکی راجع به کووید- ۱۹ و رابطه آن با مشکل اعتیاد به موادمخدر داریم، اما تجربه و دانش به‌دست آمده از گذشته نشان می‌دهد افرادی که به‌دلیل استعمال سیگار، مواد افیونی، متامفتامین، حشیش و سایر مواد، از سلامتی کامل برخوردار نیستند به دلایل متعدد فیزیولوژیکی و اجتماعی-محیطی بیشتر در معرض خطر ابتلا به کووید- ۱۹ و عوارض جدی‌تر آن قرار دارند.
