سانسورچیان حساس

 محمدناصر احدی    

پرداختن به همکاری‌های میان دو کشور از متداول‌ترین خبرهایی است که در رسانه‌ها منتشر می‌شود و معمولا هم این نوع اخبار برای مخاطبان عادی جذابیت چندانی ندارد اما وقتی ماشین سانسور با تمام قدرتش کار می‌کند، حتی خبرهای عادی هم می‌تواند در معرض حذف یا جرح و تعدیل قرار بگیرد. در سال1352، روزنامه«مرد مبارز»- که خلیل اسعد رزم‌آرا مدیرمسئول آن بود- با انتشار یکی از همین خبرهای عادی دچار دردسر شد. ماجرا از این قرار است که این نشریه در شماره25 اردیبهشت خود در مطلبی تحت عنوان «ایران در تربیت کادر نظامی به بحرین کمک می‌کند» می‌نویسد: «به دنبال بازدید والاحضرت ولیعهد و وزیر دفاع بحرین از ایران، از نظر آموزش نظامی بین دانشکده افسری بحرین و دانشگاه جنگ و دانشکده افسری ایران یک سلسله همکاری‌های تازه آغاز خواهد شد. خبرنگار ما گزارش می‌دهد ایران آمادگی خود را برای این همکاری اعلام داشته و افسران رده‌های مختلف زمینی و هوایی و دریایی بحرین در ایران دوره‌های خاصی خواهند دید و با تکنیک‌های آموزش نظامی ایران که در واحدهای عالی و دانشکده افسری، دانشگاه پدافند ملی تدریس می‌شود آشنایی پیدا خواهند کرد. گفته می‌شود از طرف دانشکده افسری دانشگاه جنگ- دانشگاه پدافند ملی بورس‌های تحصیلی در اختیار دانشجویان نظامی بحرین گذارده می‌شود». در این خبر نه اسرار نظامی فاش شده و نه توهین یا اتهامی متوجه مقامات لشکری و کشوری شده است. با این حال، مطابق اسناد ساواک، این اقدام روزنامه مرد مبارز به اطلاع نخست‌وزیر رسیده و همچنین توسط وزارت اطلاعات و جهانگردی از انتشار روزنامه مزبور به علت درج مطالب یادشده جلوگیری به عمل آمده است. این قضیه در تاریخ 25تیر همین سال دوباره برای مرد مبارز تکرار می‌شود. این بار با درج خبری با عنوان «چند قرارداد مهم همکاری‌های علمی و فنی بین ایران و شوروی» و اشاره به اینکه در سفر قریب‌الوقوع هویدا به شوروی در مرداد چند قرارداد مهم بین تهران و مسکو امضا می‌شود و به احتمال قوی اعتبار تازه‌ای در اختیار ایران قرار خواهد گرفت، باعث ظن و خشم سانسورچیان می‌شود. باز هم مراتب به نخست‌وزیری منعکس شده و از انتشار و توزیع این شماره هم جلوگیری به عمل آمده است. چنین واکنش‌هایی به اخباری تا این حد معمولی یا از سر ترس شدید دستگاه بوده یا شاید هم کارمندان بخش سانسور برای کاسته‌نشدن از مواجب ماهانه‌شان مجبور به انجام این کارها بوده‌اند.