تجسمی
از قهوه‌خانه تا موزه
مارکو گریگوریان آثار هنرمندان قهوه‌خانه را خریداری و معرفی می‌کند
حافظ روحانی
میراث تجدد رضاشاه، تغییر ذائقه دوران بود. به این ترتیب بسیاری از ایرانیان جدید که شیفته تجدد و اشکال جدید زندگی شده بودند به‌تدریج سلیقه کهنه خود را به نفع سلیقه‌ای جدید عوض می‌کردند که بیشتر نوعی پیروی از عادات برآمده از اروپای غربی و مشخصاً فرانسه بود. به این ترتیب معماری و تزئینات نیز دچار تغییر شدند و به‌واسطه همین تغییرات گروهی از مشاغل در خطر قرار گرفتند. به این ترتیب بود که حسین قوللرآقاسی و محمد مدبر به تبعیت از سنت نقاشی خیالی‌سازی به سراغ نقاشی رفتند. به واقع کارگاه کاشی‌سازی پدری حسین قوللرآقاسی به واسطه این تغییرات از رونق افتاد و آنها برای گذران زندگی به سراغ شکل تازه‌ای از نقاشی رفتند که نقاشی قهوه‌خانه‌ای خوانده شد.
با این‌حال تا میانه دهه1340 نقاشی قهوه‌خانه همچنان یک جریان فرعی و کم‌و‌بیش ناآشنا محسوب می‌شد. اما علاقه‌مندی مارکو گریگوریان به انواع هنرهای مردمی فرصتی طلایی بود تا آثار نقاشی قهوه‌خانه‌ای دیده و شناخته شوند. مارکو گریگوریان که چهره‌ای فعال و شناخته‌شده در میان مدرنیست‌ها بود با خرید آثار قهوه‌خانه‌ای از حسین قوللرآقاسی و محمد مدبر به شهرت این دو نقاش مشهور جریان قهوه‌خانه‌ای کمک فراوانی کرد. بعدتر او بخش عمده‌ای از این آثار را با خود به آمریکا برد. اما بخش عمده این مجموعه بعدتر به ایران بازگشت و در دهه1350حتی به گنجینه موزه رضا عباسی اضافه شد. هم‌اکنون مجموعه‌ای از آثار نقاشان قهوه‌خانه در گنجینه موزه رضا عباسی تهران و موزه هنرهای معاصر تهران است. کشف آنها بیش از هر اتفاقی به علاقه‌مندی مارکو گریگوریان مدیون و وابسته است.
