گشتی در خانه‌ی تاریخی مینایی
به موزه‌ی خیابان ولیعصرعج خوش آمدید!
نیلوفر شهسواریان
یک خیابان می‌تواند آن‌قدر مهم باشد که برایش موزه بسازند؛ خیابان 18کیلومتری ولیعصرعج سال‌هاست با هزاران چنار زیبایش چشم‌نواز شهر است. این خیابان قصه‌های زیادی دارد و شهروندان، خاطره‌های قشنگی از آن. بخش‌هایی از این قصه‌ها و خاطره‌ها در خانه‌ی تاریخی مینایی روایت شده است. این خانه، سعی کرده مثل خیابان که مکانی عمومی است، برای همه‌ی شهروندان دسترسی راحتی داشته باشد و شهروندان حس کنند موزه‌دار این بنا هستند. پس بیایید با موزه‌ای که متعلق به خودمان است، بیش‌تر آشنا شویم.
اول از همه درخت قدیمی خرمالو چشمم را می‌گیرد! میوه‌های نارنجی در کنار خانه‌ی دوطبقه با اُرُسی‌های قدیمی. این موزه کلی حرف دارد که از تاریخ معاصر شهر بگوید. موزه به چند روایت‌خانه تبدیل شده است. می‌توانم داستان شکل‌گیری خیابان را روی دیوار بخوانم و عکس‌هایش را تماشا کنم. در طبقه‌ی اول، روی زمین نقشه‌ی خیابان ولیعصرعج وجود دارد و در پنج ثانیه خودم را از میدان منیریه به میدان تجریش می‌رسانم! در طبقه‌ی دوم صدا هم به کمک موزه آمده و داستان زندگی خانواده‌ی مینایی را برایم پخش می‌کند.
«سالار رفیعیان»، راهنمای موزه درباره‌ی شکل‌گیری این بنا و خیابان ولیعصرعج می‌گوید: «سن خانه را تقریباً 100سال تخمین زده‌اند؛ یعنی تقریباً هم‌سن خود خیابان. خیابان ولیعصرعج که در بین محله‌های قدیمی، یکی از خیابان‌های جدید تهران به‌حساب می‌آید. بخش تاریخی تهران پیشینه‌ی صفوی دارد. محدوده‌ی غربی آن که خیابان ولیعصرعج را هم در خودش جا داده، از اواسط دوران ناصرالدین‌شاه قاجار به شهر اضافه می‌شود. ناصرالدین‌شاه شهر را گسترش می‌دهد و خیابان کارگر امروزی تا خیابان وحدت اسلامی را به تهران اضافه می‌کند. کامران‌میرزا، پسر ناصرالدین‌شاه، عمارت مجلل امیریه را می‌سازد و برای دسترسی به آن خیابان سنگ‌فرشی را می‌سازد که به خیابان امیریه معروف می‌شود.»
تا قبل از رضاشاه، خیابان ولیعصرعج در نهایت تا بلوار کشاورز رسیده بود. رضاشاه در شمال خیابان امیریه (چهارراه امام خمینی ره)، کاخ مرمر و در زمین‌های سعدآباد، کاخ سبز را می‌سازد. او خیابان سنگ‌فرش را برای اتصال دو کاخ تا تجریش امتداد می‌دهد.
در دهه‌های 40 و 50، با رونق درآمدهای نفتی، به این خیابان مکان‌های عمومی زیادی مثل سینما اضافه می‌شود. توجه به همه‌ی شهروندان، به‌خصوص کودکان و نوجوانان در شکل‌گیری خیابان ولیعصرعج مهم بوده است. مثلاً یک شهربازی در «اتوبان کودک» در بخش جنوبی و یک شهربازی نزدیک به میدان ونک ساخته شد. کافه‌بلدیه و باغ‌بلدیه، بعدها به تئاتر‌شهر و پارک‌دانشجو تبدیل می‌شود. در این باغ برای بچه‌ها وسایل بازی و سینمای روباز فراهم شد.
بعد از انقلاب اسلامی، مکان‌هایی که خدمات شهری دارند به خیابان اضافه می‌شوند؛ مثل ایستگاه‌های مترو و بی‌آرتی. ساختمان‌های دوطرف، مرتفع‌تر می‌شوند و متأسفانه پیِ عمیق‌تری پیدا می‌کنند، به‌خاطر همین ریشه‌های چنارها به آب کم‌تری می‌رسد و تقریباً از 18هزار چنار، کم‌تر از نیمی از آن باقی می‌ماند. یک دلیل هم سودجویی سازندگان است. برای آن‌که لوگوی شرکتشان دیده شود، درخت‌ها را قطع می‌کنند.
«فرهاد مینایی»، در سال 1345 این خانه را می‌خرد و در این بنا زندگی می‌کند. میراث فرهنگی در سال 1385 با فوت مینایی، این خانه را به‌خاطر ارزش‌های تاریخی و معماری ثبت می‌کند. فرزندان او تا سال 1394 در این خانه زندگی می‌کنند و بعد خانه را به شهرداری تهران می‌فروشند. سازمان زیباسازی شهر تهران هم‌زمان با روز تهران در مهرماه 1398، این بنا را به‌عنوان موزه‌ی خیابان ولیعصرعج افتتاح می‌کند.
بازدید از خانه‌ی تاریخی مینایی به‌خاطر شرایط کرونا محدود شده و می‌توانید برای حضور با شماره‌ی 09353396195 در واتس‌اَپ هماهنگ کنید. موزه‌ی خیابان ولیعصرعج رایگان است و بالاتر از میدان منیریه در بن‌بست شهید کریمی‌طینت قرار دارد.
در همینه زمینه :
