در سال‌های اخیر مجتمع‌های مسکونی زیادی در منطقه۱۸ ساخته شده، اما تأمین امکانات آموزشی فراموش شده است
انبوه‌سازی بدون مدرسه سازی
مریم قاسمی
اگر سری به بعضی از محله‌های منطقه۱۸ سر بزنید، متوجه شهرک‌های کوچک و بزرگی می‌شوید که طی چند سال اخیر ساخته شده‌اند و اکنون جزء بافت مسکونی به شمار می‌روند؛ مثل پروژه‌های مسکونی نگین، الغدیر، دهخدا، ارغوان، نارون، بهاران و... که در نواحی مختلف منطقه۱۸ قرار گرفته‌اند و جزء طرح‌های انبوه‌سازی مهم این منطقه جنوبی به شمار می‌روند، اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که آیا سازندگان و برج‌سازان در کنار اجرای چنین پروژه‌های مسکونی بزرگ به ایجاد زیرساخت‌ها و تأمین امکانات ضروری و موردنیاز ساکنان جدید توجه داشته‌اند یا خیر؟ در این زمینه سراغ مدیران، مسئولان مربوطه، کارشناسان و شهروندان رفتیم تا آنها دیدگاهشان را در این‌باره بیان کنند.
در بررسی میدانی از پروژه‌های مسکونی و انبوه‌سازی‌هایی که بیشتر آنها در محله‌های بهداشت، ولی‌عصر(عج)، یافت‌آباد، شادآباد، هفده شهریور و... اجرایی شده‌اند، مشخص شد که متأسفانه در هیچ یک از این پروژه‌ها ایجاد امکانات آموزشی نظیر مجتمع‌های آموزشی و مدرسه دیده نشده، ولی در عوض شهروندان از امکاناتی همچون فضای سبز، بوستان، تفرجگاه محلی، پاتوق و... تا حد معقولی برخوردار شده‌اند. به گفته «عطاءالله فروتن» رئیس اداره آموزش و پرورش منطقه۱۸، هر سال جمعیت دانش‌آموزان این منطقه ۲و نیم‌درصد رشد پیدا می‌کند که بخش زیادی از این آمار مربوط به ساکنان جدید پروژه‌های مسکونی بزرگ و انبوه‌سازی‌هاست.
نخستین جایی که می‌رویم، خیابان سپیده شمالی روبه‌روی بیمارستان خیریه غیاثی است. ساخت پروژه مسکونی دهخدا در دوره مدیریت شهری سابق کلید خورد، اما در چند سال گذشته با ساخت مجتمع‌های مسکونی جدید در کنار یکدیگر به زمانی نزدیک می‌شویم که در اینجا یک سانتیمتر زمین خالی باقی نماند و همه این فضای چند هزار متری به مجتمع‌های مسکونی تبدیل شد. یکی از اهالی که سال‌ها عضو شورایاری محله بهداشت بوده و نمی‌خواهد نامش عنوان شود، می‌گوید: «اینجا تا ۱۰سال قبل گاراژ متروکه‌ای بود که برای اهالی هیچ منفعتی نداشت. بنابراین خیلی تلاش کردیم تا ضمن متقاعد کردن مالکان، اینجا توسط شهرداری خریداری و به امکانات موردنیاز شهروندان از جمله مدرسه، مجموعه ورزشی و... تبدیل شود، اما در واقع پیگیری شورایاری محله بی‌فایده بود. پس از تخریب دیوار گاراژ متروکه، زمین‌های آن را به قطعه‌های بزرگ تقسیم شد و آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی کنار هم ساخته شدند، بدون اینکه نیاز محلی و ایجاد امکانات اولیه چنین پروژه‌هایی را در نظر بگیرند.»
«نسرین چوپانی» چند سالی است که در آپارتمان‌های پروژه دهخدا زندگی می‌کند. او از وضعیت زندگی در این بخش از منطقه ۱۸ تا اندازه‌ای راضی است، اما مثل خیلی از والدین از کمبود مدرسه در این محله گلایه می‌کند. چوپانی که جزء نخستین خانواده‌هایی است که در این محل ساکن شده، به وعده سازندگان در زمینه ساخت مدرسه و بوستان در کنار این مجتمع‌های مسکونی اشاره می‌کند و می‌گوید: «زمانی که هنوز زمین‌های بایر زیادی اینجا وجود داشت، سازندگان و فروشندگان با وعده‌های دروغین ما را به خرید این واحدهای مسکونی تشویق کردند. یادم هست که آن زمان که واحدها را تحویل می‌دادند، امکاناتی مثل لوله‌کشی گاز، برق، آسفالت کوچه و... نداشتیم و با هزار امید و آرزو اینجا آمدیم چون فکر می‌کردیم کم‌کم امکانات آن اضافه شود و در این محل بوستان، مدرسه و... می‌سازند، اما همه اینها فقط حرف بود.»
«اکبر چیره‌دست» نیز ساکن یکی از بلوک‌های مسکونی پروژه نگین است که در خیابان شهید بنایی و در فاصله کمی از پروژه مسکونی دهخدا ساخته شده است. او عنوان می‌کند که ۶سال پیش ساکن تهرانسر بوده و پس از ساخت مجتمع مسکونی نگین به اینجا نقل مکان کرده است. چیره‌دست مهم‌ترین کمبود اهالی ساکن در پروژه نگین را کمبود مدرسه عنوان می‌کند و می‌گوید: «هر سال برای ثبت‌نام فرزندانمان در مدارس با مشکل مواجه هستیم. در این محدوده یکی دو مدرسه ابتدایی و متوسطه وجود دارد که گنجایش این تعداد محصل بومی و جدید را ندارند. به خاطر دارم که سال گذشته قبل از شیوع بیماری کرونا و فعالیت مدارس، تعداد دانش‌آموزان در برخی از کلاس‌های درس به ۵۵ تا ۶۰نفر هم رسیده بود.»
یکی دیگر از پروژه‌های مسکونی انبوه‌سازی شده در محدوده بزرگراه شهید آیت‌الله سعیدی قرار دارد که شهروندان در بلوک‌های ۱۲۰واحدی ساکن آن شده‌اند. «حسین شعاری» از کارمندان شرکت آب و فاضلاب است که از سال گذشته ساکن یکی از واحدهای مسکونی این شهرک تازه تأسیس و بی‌نام شده است. او درباره اینکه این‌گونه مجتمع‌ها باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند، می‌گوید: «مسلماً وقتی پروژه‌های مسکونی بزرگی در هر نقطه‌ای از شهر تهران ساخته می‌شوند، نخستین موضوعی که اهمیت پیدا می‌کند جانمایی و تهیه نقشه برای ایجاد امکانات رفاهی، خدماتی، آموزشی و... است چون اگر در این زمینه آینده‌نگری نشود و فقط به فکر ساخت ساختمان‌های بلندمرتبه و فروش واحدهای مسکونی و به دست آوردن سود و منفعت مالی باشند، طولی نمی‌کشد که کمبودها و مشکلات ساکنان بروز پیدا می‌کند و در اینجا بیش از همه، حوزه آموزش و پرورش است که با چالش جدی و فشار مضاعف در خدمت‌رسانی به دانش‌آموزان ساکن در این‌گونه نقاط مواجه می‌شود. آیا بهتر نیست متولیان امر قوانین و مقررات سختگیرانه‌تری برای این‌گونه انبوه‌سازان در نظر بگیرند تا این‌گونه شهرک‌ها فاقد امکانات آموزشی نباشند.»
مجتمع‌های مسکونی و بهار... واقع در بلوار معلم و نزدیک به شهرک صاحب‌الزمان(عج) نیز وضعیتی مشابه دارند. «داود نوری» کارمند یکی از شرکت‌های خودروسازی است که در یکی از واحدهای مسکونی پروژه بهار زندگی می‌کند. او عنوان می‌کند: «اگر ساکنان هر واحد مسکونی را فقط ۳نفر در نظر بگیرید، به‌طور میانگین حدود هزار و ۵۰۰نفر در آپارتمان‌های بلوار بهار ساکن شده‌اند که هنوز امکانات ضروری مثل مدرسه ندارند.»
نوری عنوان می‌کند که در شهرک صاحب‌الزمان(عج) ۲مدرسه قدیمی با نام‌های شهید قدمی و صاحب‌الزمان(عج) وجود دارد و با اینکه در بلوار معلم تعداد دیگری مدرسه، از ابتدایی تا مقطع متوسطه اول و دوم وجود دارد، باز هم برای دانش‌آموزان بومی کلاس درس به اندازه کافی وجود ندارد، چه رسد به اینکه دانش‌آموزان ساکن در مجتمع‌های مسکونی بهار را بخواهند ثبت‌نام کنند!
امثال این شهروند بسیارند و برای پیگیری این مشکل بارها به اداره آموزش و پرورش منطقه۱۸ مراجعه کرده‌اند و تنهاکاری که از دست مدیران مربوطه برآمده، صدورمجوز ثبت‌نام و ادامه تحصیل این دانش‌آموزان در کلاس‌هایی بوده که ظرفیت آنها قبلاً اشباع شده است. نوری به دنبال پاسخ این سؤال است که چرا در ساخت مجتمع‌های مسکونی و انبوه‌سازی شده، مدرسه‌سازی که مهم‌ترین نیاز شهروندان به شمار می‌رود، حذف و به تعبیری گم شده و پیمانکاران و سازندگان به آن توجهی نمی‌کنند.
«ابوالفضل بهرامی» یکی از سازندگان باسابقه مسکن است که درباره موضوع گزارش ما می‌گوید: «تا آنجا که من اطلاع دارم و طبق قانون، انبوه‌سازان تعهدی نسبت به ساخت مدرسه ندارند، مگر اینکه مسئولان مربوطه از جمله شهرداری با آنها توافق کنند و با در نظر گرفتن تسهیلات و امتیازاتی برای سازندگان در اجرای پروژه‌های انبوه‌سازی به اندازه کافی زمین رایگان دراختیارشان قرار دهند، وگرنه سازندگانی که برای خرید زمین و دریافت جواز ساختمانی پول هنگفتی پرداخت می‌کنند، چرا باید مدارسی بسازند که کلی هزینه دارد و در انتها باید دراختیار اداره آموزش و پرورش قرار دهند.»
عطاءالهم فروتن/ رئیس اداره آموزش و پرورش منطقه۱۸
هر پروژه انبوه‌سازی حداقل یک مدرسه نیاز دارد
به گفته رئیس اداره آموزش و پرورش منطقه۱۸ پروژه‌های مسکونی بزرگ که در این محدوده ساخته شده‌اند یا در حال ساخت هستند، از لحاظ مساحت، تعداد واحدهای آپارتمانی و موقعیت جغرافیایی متفاوت هستند، اما یک درد مشترک دارند و آن عدم وجود زیرساخت‌های لازم و ضروری آموزشی از جمله مدرسه است.
«عطاءالهم فروتن» با اشاره به جمعیت دانش‌آموزان و تراکم بیش از حد کلاس‌های درس می‌گوید: «طبق اسناد موجود جمعیت دانش‌آموزان منطقه۱۸ از مرز ۷۲هزار و ۵۰۰نفر گذشته، در حالی که تعداد مدارس کنونی پاسخگوی نیاز دانش‌آموزان نیست.»
وی به نیاز ضروری حوزه آموزش و پرورش منطقه۱۸ به ساخت مدارس جدید برای بهبود وضعیت آموزشی و تحصیلی دانش‌آموزان اشاره می‌کند و می‌گوید: «خوشبختانه در این منطقه زمین‌ها و فضاهای بسیار خوبی وجود دارد و در واقع این ویژگی باعث شده تا انبوه‌سازان مسکن با میل و رغبت زیادی برای اجرای پروژه‌های مسکونی بزرگ اعلام آمادگی کنند، اما سازندگان و مسئولان مربوطه فراموش نکنند که فقط ساخت واحدهای مسکونی برای سکونت خانواده‌ها کافی نیست و باید در کنار اجرای چنین پروژه‌هایی به تأمین امکانات ضروری از جمله ساخت مدرسه اهمیت دهند. به عقیده من، در شرایط کنونی برای پاسخگویی مطلوب به نیاز دانش‌آموزان باید در کنار هر پروژه انبوه‌سازی مسکن باید ساخت حداقل یک واحد آموزشی استاندارد در نظر گرفته شود. ناگفته نماند در این بخش شهرداری منطقه۱۸ می‌تواند تسهیلات و بسته‌های تشویقی برای انبوه‌سازان در نظر بگیرد تا میل و رغبت بیشتری برای مدرسه‌سازی پیدا کنند.»
رئیس اداره آموزش و پرورش منطقه۱۸ از پتانسیل بالای مجمع خیّران مدرسه‌ساز تهران و نمایندگی خیّران مدرسه‌ساز در این منطقه صحبت می‌کند و می‌گوید: «یکی دیگر از راهکارها این است که اگر انبوه‌سازان زمین و فضای مناسب با کاربری آموزشی درکنار پروژه‌های مسکونی خود دارند، می‌توانند ساخت مدرسه را به خیّران مدرسه‌ساز منطقه۱۸ بسپارند تا گام بلندی برای رفع کمبودهای آموزشی شهروندان برداشته شود.»
در هفته‌ای که گذشت تلاش کردیم توضیحات و پاسخ معاون معماری و شهرسازی شهردار منطقه۱۸ را درباره خواسته‌ها و مطالبات شهروندان و مدیران اداره آموزش و پرورش منطقه۱۸ جویا شویم. «حسین حایری» معاون معماری و شهرسازی شهردار منطقه۱۸ با بیان اینکه برای پاسخگویی به طرح این مشکل نیازمند وقت بیشتری است، ضمن عذرخواهی از شهروندان قول داد که طی هفته‌های آتی پاسخ جامع و کاملی در این زمینه ارائه کند. بنابراین منتظر پاسخ مدیران شهرداری منطقه۱۸ می‌مانیم تا به اطلاع شهروندان
و خوانندگان برسانیم.
منصور هدایتی/ کارشناس باسابقه اداره آموزش و پرورش منطقه ۱۸
فاصله قانون تا اجرا را برطرف کنید«منصور هدایتی» کارشناس باسابقه اداره آموزش و پرورش منطقه۱۸ است که در طول این سال‌ها بارها به‌عنوان نماینده و سخنگوی این اداره در جلسات مسئولان شهرداری، شورای‌شهر و... شرکت کرده و در زمینه کمبود امکانات آموزشی و اینکه چگونه می‌توان این چالش را برطرف کرد نقطه نظرهایی دارد. او عنوان می‌کند که در قانون و مقررات شهرداری، مصوبات خوبی در زمینه شرایط و ضوابط انبوه‌سازی مسکن وجود دارد، مثلاً اینکه سازندگان این‌گونه پروژه‌های بزرگ باید چه مقدار از زمین‌های خود را صرف کاربری‌های مسکونی، آموزشی، رفاهی، خدماتی و حتی فضای سبز کنند. به‌عنوان مثال قانون ۳۰ به ۷۰ که سازندگان را موظف می‌کند در چنین پروژه‌هایی ۳۰درصد بنای مسکونی و ۷۰درصد کاربری‌های دیگر از جمله آموزشی در نظر بگیرند، اما در منطقه۱۸ کاربری آموزشی از جمله ساخت مدرسه در کنار این پروژه‌های بزرگ مسکونی دیده نشده است.
هدایتی از پروژه‌های مسکونی انبوه‌سازی شده در بزرگراه شهید آیت‌الله سعیدی، بلوار معلم، محله‌های یافت‌آباد و شادآباد، خیابان شهید منصور عمرانی و... صحبت می‌کند و می‌گوید: «متأسفانه در تحقیقاتی که داشتم، متوجه شدم که در هیچ‌کدام از این پروژه‌های بزرگ شهرسازی قرار نیست حتی یک‌مترمربع کلاس درس و مدرسه ساخته شود. در اینجا باید گفت که میان قانون تا اجرا فاصله زیادی وجود دارد که باید این فاصله با درایت و توجه مسئولان به‌خصوص شهرداری و شورای‌شهر برطرف شود.»
در همینه زمینه :
