پرنده مهاجر پرسی چند؟

زهرا رفیعی- خبرنگار

عرضه گوشت پرندگان مهاجر در رستوران‌های کشور ممنوع است. فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست، روز گذشته با ارسال نامه‌ای به اداره اماکن نیروی انتظامی از این نیرو خواست با تخلف آشکار عرضه گوشت پرندگان مهاجر در رستوران‌های تهران و شهرهای دیگر به‌شدت مقابله کند. جمشید محبت‌خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست در رابطه با ارسال این نامه به همشهری گفت: خبر رسیده که گوشت پرندگان مهاجر در برخی رستوران‌های کشور ازجمله در رستوران‌های تهران عرضه می‌شود. این اقدام جرم تلقی می‌شود و فرماند‌هان یگان حفاظت استان‌ها موظف هستند با متخلفان برخورد کنند.
به گفته او، در سال‌های گذشته نیز گوشت پرندگان مهاجر و وحشی به‌صورت بسیار محدود عرضه می‌شد و البته برخورد قضایی هم با متخلفان صورت می‌گرفت که امسال با تفاهمنامه نیروی انتظامی و سازمان حفاظت محیط‌زیست هم‌افزایی بیشتری در مقابله با این جرایم صورت خواهد گرفت.
پرندگان مهاجر هر سال در همین فصول از عرض‌های شمالی و سردسیر ازجمله از سیبری برای زمستان‌گذرانی راهی مناطق جنوبی‌تر می‌شوند. استان‌های شمالی ایران و تالاب‌ها هر سال در این زمان شاهد فرود پرندگان مهاجر هستند. شالیزارها و آب‌بندان‌های فریدونکنار نیز محل فرود و زمستان‌گذرانی این پرندگان از اوایل مهرماه است، اما امسال کشت دوم برنج در مزارع این شهرستان، حضور این پرندگان را کم‌رنگ‌تر کرده است. پرندگان مهاجر در عرض‌های جنوبی‌تر و پیش از خروج از مرزهای ایران به‌معنای واقعی کلمه با روش‌های صید حداکثری غارت می‌‌شوند و حالا مدتی است سر از منوی شفاهی رستوران‌های کشور درآورده‌اند. با برداشت محصول کشت دوم برنج، آب به آب‌بندان‌ها هدایت می‌شود و پرندگان مهاجر با توقفی کوتاه در این آب‌بندان‌ها، سر از بازار روز فریدونکنار درخواهند آورد. تجارت این پرندگان با وجود غیرقانونی بودن صید با روش‌های جدید، پررونق است.

فریدونکنار قربانگاه پرندگان مهاجر
بیشترین پرنده مهاجری که در بازار عرضه می‌شود اردک کله سبز است که سال گذشته جفتی 250هزار تومان به بازار عرضه می‌شد. هر عدد غاز نیز 200تا 250هزار تومان خریدار دارد. خوتکا نیز 70تا 75هزار تومان، مرغابی 80تا 150هزار تومان و چنگر نیز سال قبل در بازار فریدونکنار 50هزار تومان خرید و فروش شد.
این قیمت‌های دست اول پرندگان است و با چند دست چرخیدن بین واسطه‌ها تا چندصد هزار تومان در رستوران‌ها خریدوفروش می‌شوند. براساس اطلاعاتی که فعالان محیط‌زیست کشور به همشهری داده‌اند در رستوران‌های شمال شهر تهران، گوشت برخی از انواع پرندگان مهاجر و وحشی شکار شده سال گذشته تا قیمت 600هزار تومان نیز به مشتریان عرضه شده است.
تخمین زده می‌شود بین 500هزار تا یک میلیون قطعه پرنده مهاجر در فریدونکنار و در فصل زمستان‌گذرانی شکار شوند. با یک حساب سرانگشتی از فروش 500هزار تا یک‌میلیون قطعه پرنده با قیمت متوسط 150هزار تومان، می‌توان به گردش مالی 57تا 115میلیارد تومان در بازار غیرقانونی عرضه مستقیم پرندگان مهاجر رسید. برآوردهای مالی البته چندین برابر بیشتر از این رقم است؛ به‌خصوص پس از اضافه شدن واسطه‌هایی که در استان‌های مجاور و پایتخت خواهان گوشت چندصدهزار تومانی پرندگان مهاجر می‌شوند. سود رستوران‌ها نیز از فروش غذاهای طبخ شده با گوشت پرندگان مهاجر که بی‌رحمانه شکار شده‌اند، جدای از این ارقام است. در دکان فروشندگان پرندگان مهاجر، همه نوع پرنده‌ای یافت می‌شود. از نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست، صید صرفا با روش «دوماچال» آن هم به‌صورت محدود امکان‌پذیر است. این روش کاملا سنتی است و تعداد پرندگان برداشت شده در صید به روش سنتی زیاد نیست. کم بودن سود حاصل از صید سنتی اما منجر به رونق روش‌های جدیدتر برای صید حداکثری پرندگان مهاجر از گونه‌های متعدد شده است.

پرندگان مهاجر در ایران قتل‌عام می‌شوند
هم‌اکنون کنترل این شرایط از دست سازمانی که قرار است حافظ محیط‌زیست ایران و تنوع‌زیستی کشور باشد، خارج شده و این سازمان بارها از همه، به‌ویژه نهادهای امنیتی، آنچنان که فرمانده یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران به همشهری گفته، خواسته است به داد پرندگان مهاجر برسند.
علیرضا هاشمی، کارشناس‌ارشد محیط‌زیست و مدیر انجمن پرنده‌شناسی و پرنده‌نگری طرلان در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: ایران با پیوستن به کنوانسیون حفاظت از گونه‌های مهاجر وحشی، متعهد به حفاظت از پرندگان مهاجر شده است. ایران و به‌خصوص منطقه فریدونکنار در کریدور اصلی مهاجرت پرندگان مهاجر از سیبری تا آفریقا قرار دارد و محل زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر است، اما این پرندگان به‌معنای واقعی کلمه در ایران قتل‌عام می‌شوند و شکارچیان متخلف اقدام به سرقت و غارت حیات‌وحش می‌کنند.
 او افزود: از کلمه غارت استفاده می‌کنم چون به جز یک روش سنتی، بقیه روش‌ها اعم از کرس، گذر و تورهای هوایی غیرقانونی و وحشیانه است و روش سنتی نیز در ایران که می‌تواند به‌عنوان روش بهره‌برداری پایدار از تنوع زیستی باشد، در حال منسوخ شدن است. این پرنده‌شناس و پرنده‌نگر از مسئولان می‌پرسد اگر برداشت پرنده مهاجر غیرقانونی است، چرا می‌توان با کشاورز عمدتا محروم برخورد و بابت شکار، از او جریمه اخذ کرد، ولی با افرادی که از سر زیاده‌خواهی در استان‌های شمالی سود سرشار کسب می‌کنند، برخورد قانونی فراگیر نمی‌شود؟  علیرضا هاشمی می‌گوید: سالانه بین 500هزار تا یک‌میلیون پرنده مهاجر در شمال کشور از طبیعت برداشت می‌شود، چرا سازمان محیط‌زیست که قیم و امانتدار حیات‌وحش کشور است، اقدام موفقی در مورد فریدونکنار انجام نداده است؟ سازمان حفاظت محیط‌زیست بارها از نهادهای مردمی خواسته است که آنها از شورای تامین استان‌ها درخواست کنند برای مبارزه با شکار غیرقانونی کاری انجام دهند؛ درحالی‌که متولی اصلی مقابله با این جریان سازمان حفاظت محیط‌زیست است. این دانش‌آموخته محیط‌زیست می‌گوید: اگر گونه‌های مهاجر حفاظت‌شده نباشند و جمعیت آنها کافی باشد، می‌توان بخشی از حیات‌وحش را برداشت کرد، ولی نحوه برداشت از پرندگان مهاجر در ایران با هیچ قانونی همخوانی ندارد و یکی از مشکلات موجود این است که بین عرضه صید با مجوز و بدون مجوز فرقی وجود ندارد و هیچ نظارتی بر جریان شکار پرندگان مهاجر در ایران وجود ندارد.

شکار در مازندران ممنوع شد
رئیس اداره حیات‌وحش محیط‌زیست مازندران گفت: در سال‌جاری شکار در تمام مناطق حفاظت‌شده و اراضی جنگلی این خطه شمال کشور ممنوع است. کوروس ربیعی به ایرنا افزود: با این رویکرد برای سال‌جاری هیچ‌گونه مجوز صید و شکار در اراضی حفاظتی و جنگل‌های شمال برای پرندگان و پستانداران به شکارچیان داده نمی‌شود. وی دلیل این تصمیم را شرایط حاکم بر استان با توجه به شیوع کرونا اعلام کرد و گفت: به همین دلیل هم مقدمات قانونی لازم برای شکار در سال‌جاری از قبل تدارک دیده نشده است. رئیس اداره حیات وحش محیط‌زیست استان مازندران گفت: اداره کل محیط‌زیست مازندران به‌دلیل شرایط حاکم بر استان، تاکنون هیچ منطقه‌ای را برای شکار به سازمان حفاظت محیط‌زیست معرفی نکرده است تا از طریق شورای‌عالی محیط‌زیست مجوز شکار صادر گردد. وی افزود: در شرایط فعلی شکار و صید در استان مازندران چه در مناطق خشکی و چه مناطق آبی و کنار آبی ممنوع است و یگان حفاظت نیز برای برخورد قانونی با متخلفان صید و شکار در استان نظارت‌های خود را تشدید خواهد کرد.