یارانه نقدی به جای ارز دولتی مرغ و تخم مرغ

علی ابراهیمی_دبیرگروه بازار

گلایه‌های تولید‌کنندگان دام و طیور از رشد هزینه تمام‌شده تولید به‌دلیل کمبود و گرانی نهاده‌ها در حالی ادامه دارد که فاصله نرخ مصوب و خرده‌فروشی مرغ وتخم‌مرغ رو به افزایش است. تولید‌کنندگان سهم حداکثر 30درصدی ارز دولتی از تامین نهاده‌های تولید و خرید 70درصد این نهاده‌ها با قیمت سه تا 4برابری نسبت به نرخ مصوب از بازار آزاد را عامل گرانی و افزایش فاصله نرخ مصوب و بازار خرده‌فروشی تلقی کرده و از سوی دیگر متولیان تنظیم بازار، بر افزایش نظارت و تشدید برخوردهای تعزیراتی با متخلفین تأکید می‌کنند. این کشمکش در حالی ادامه دارد که اکنون بازار گرانی، گرانفروشی و عرضه چندنرخی انواع مواد پروتئینی داغ شده و در واقع با وجود یارانه ارزی پرداختی دولت به این نهاده‌ها، هم مصرف‌کننده و هم تولید‌کننده از قیمت فروش مرغ و تخم‌مرغ ناراضی هستند. با این روند قیمت خرده‌فروشی هر کیلوگرم مرغ گرم بنابر نوع و کیفیت و محل کشتار از 16هزارو  500 تا 21هزار تومان در نوسان است و نرخ خرده‌فروشی هر شانه تخم‌مرغ از مرز 30هزار تومان فراتر رفته است. اما اکنون فعالان صنفی از ارائه طرح حذف ارز دولتی، آزاد‌سازی‌ قیمت‌ها و پرداخت یارانه نقدی خرید مرغ و تخم‌مرغ به دولت خبر می‌دهند که در صورت تصویب نهایی و اجرای آن، حمایت از تولید و مصرف این محصولات هدفمند شده و فاصله نرخ مصوب و بازار آن حذف می‌شود.

بازار این روزهای مرغ و تخم‌مرغ همانند اغلب مواد خوراکی و کالاهای اساسی حال و روز خوشی ندارد. نوسان قیمت‌ها، افت کیفیت و 
رعایت نشدن نرخ‌های مصوب اینگونه اقلام نارضایتی توأم تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان را به‌دنبال داشته است. بررسی وضعیت بازار مرغ و تخم‌مرغ نشان می‌دهد که با وجود رشد تولید و عرضه مرغ تازه، قیمت خرده‌فروشی این فراورده پروتئینی در نوسان است اما وضعیت بازار تخم‌مرغ از مرغ نیز بدتر بوده و قیمت‌ها همچنان در حال افزایش است. علاوه بر آن اتحادیه‌ها و تشکل‌های صنفی با گلایه از روند کند تامین ارز دولتی نهاده‌های تولید از قیمت 30هزار تومانی هر کیلوگرم مرغ تازه و 50هزار تومانی هر شانه تخم‌مرغ با روند تدریجی حذف ارز دولتی تامین کنجاله سویا، ذرت و افزایش قیمت انواع مکمل‌های غذایی و دارو خبر می‌دهند. رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی با بیان اینکه روز یکشنبه هفته جاری قیمت هر کیلوگرم مرغ زنده 12هزار و 200و نرخ خرده‌فروشی
(مصرف کننده) مرغ گرم 18هزار و 500تومان بوده است به همشهری گفت: نرخ هر شانه تخم‌مرغ در هفته گذشته به 30هزار تومان رسیده و علاوه بر مشکل تامین نهاده‌ها، گرانی این محصول تابع برخی عوامل از جمله شرایط صادرات است. این در حالی است که نرخ مصوب مصرف‌کننده ستاد تنظیم بازار برای هر کیلوگرم مرغ گرم 15هزار و ‌750 و هر شانه تخم‌مرغ 22هزار و هر کیلوگرم 11هزار تومان است.

رنگ‌پریدگی نرخ مصوب مرغ و تخم‌مرغ 
نرخ مصوب مرغ و تخم‌مرغ در شرایطی قابلیت اجرایی خواهد داشت که مرغدار مرغ و تخم‌مرغ را با نهاده‌های دولتی تولید کند مرغ را با قیمت دولتی در اختیار کشتارگاه قرار داده و کشتارگاه نیز مرغ گرم را با نرخ مصوب ستاد تنظیم بازار در اختیار واحدهای عرضه‌کننده قرار داده و با نرخ مصوب در سطح خرده‌فروشی عرضه شود. این در حالی است که اکنون هیچ‌یک از این اتفاقات در نظام تولید و عرضه مرغ و تخم‌مرغ نمی‌افتد و حداکثر 30درصد نهاده‌های مورد نیاز تولید‌کنندگان مرغ و تخم‌مرغ به‌خصوص کنجاله سویا و ذرت با ارز دولتی تامین شده و مرغداران 70درصد نیاز خود به این نهاده‌ها را از بازار آزاد تامین می‌کنند، این شرایط موجب، فاصله نرخ مصوب و بازار مرغ و تخم‌مرغ شده است. رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی تهران با بیان اینکه تامین 70درصد نهاده‌های تولید مرغ و تخم‌مرغ با ارز آزاد موجب شده تا قیمت هر کیلوگرم مرغ زنده در مرغداری به 12هزار و 500تا 13هزار تومان برای مرغداران افزایش یابد که با این روند امکان عرضه مرغ زنده با نرخ مصوب هر کیلوگرم 10هزار تومان وجود ندارد.مهدی یوسف خانی با بیان اینکه فاصله نرخ مصوب و بازار آزاد هر کیلوگرم سویا حدود 4برابر شده است، گفت: اکنون نرخ مصوب هر کیلوگرم کنجاله سویا 2هزار و 900تومان است اما نرخ هر کیلوگرم این نهاده در بازار آزاد به 12هزار تومان می‌رسد. این اختلاف قیمت در مورد نرخ ذرت دولتی و بازار آزاد یا سایر ریزمغذی‌ها و دارو نیز به مقدار کمتری وجود دارد. به گفته او افزایش قیمت بازار آزاد نهاده‌های تولید تخم‌مرغ نیز موجب رشد هزینه تمام‌شده تولید و گرانی این محصول در بازار خرده‌فروشی شده است. صادرات تخم‌مرغ نیز یکی از عوامل افزایش قیمت این محصول در بازار است و تغییرات مداوم دستورالعمل‌ها و مصوبات آزادسازی یا ممنوعیت صادرات تخم‌مرغ نیز بر نابسامانی بازار این محصول دامن زده است.

یارانه نقدی مرغ روی میز دولت
رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی تهران در گفت‌وگو با همشهری، اعلام کرد، در جلساتی که در استانداری تهران برگزار شد، تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی تولید، توزیع و فروش مرغ و تخم‌مرغ در بخش خصوصی و وزارت جهادکشاورزی درخواست و پیشنهاد حذف ارز دولتی تامین حداقلی (30درصدی) نهاده‌های تولید مرغ و تخم‌مرغ را ارائه کردند. 
یوسف خانی، افزود: این طرح حدود یک‌ماه پیش با نظر موافق استانداری تصویب و به دولت ارائه شده که در حال بررسی است. تنها نگرانی دولت برای اجرای این طرح چگونگی حمایت از دهک‌های درآمدی پایین برای مصرف مرغ و تخم‌مرغ است. به گفته او در این چارچوب پیشنهاد شده تا از یک‌ماه جلوتر، به همراه یارانه 45هزار و 500تومانی پرداختی، یارانه نقدی تعیین شده برای خرید مرغ و تخم‌مرغ نیز به‌حساب سرپرستان خانوارهای دهک‌های پایین درآمدی واریز شده و از یک‌ماه بعد از آن قیمت نهاده‌های تولید مرغ و تخم‌مرغ آزاد شود. یوسف‌خانی، افزود: با این اقدام درصورت افزایش قیمت هر کیلوگرم مرغ به 30هزار تومان، دهک‌های درآمدی مذکور نیز به‌دلیل دریافت یارانه خرید آن، اعتراضی نسبت به نرخ جدید نخواهند داشت.

  حمایت هدفمند از اقشار کم‌درآمد 
رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی تهران با بیان اینکه با پرداخت یارانه نقدی به دهک‌های پایین درآمدی از مصرف‌کنندگان واقعی مرغ و تخم‌مرغ با رعایت انصاف حمایت می‌شود، گفت: اکنون مشخص نیست که چرا باید اقشار بالای درآمدی با خودروهای میلیاردی و دهک‌های پایین با درآمدهای 3تا 5میلیون تومانی، هر کیلوگرم مرغ گرم را با یارانه دولتی پرداخت شده برای تامین بخشی از نهاده‌های تولید به نرخ هر کیلوگرم 18هزار و 500تومان خریداری کرده و در واقع به یک اندازه از یارانه دولتی تولید مرغ و تخم‌مرغ بهره‌مند شوند. به گفته یوسف‌خانی علاوه بر آن درصورت پرداخت یارانه نقدی مرغ و تخم‌مرغ این امکان فراهم می‌شود تا سرپرستان خانوارهای دهک درآمدی پایین، یارانه مذکور را صرف خرید سایر مایحتاج ضروری خود کنند و دهک‌های درآمدی بالا که مشکلی برای خرید مرغ و تخم‌مرغ با قیمت تمام‌شده واقعی ندارند، سهمی از این یارانه نداشته باشند. یوسف خانی گفت: با این روند، یارانه‌ای که اکنون دولت برای تامین بخشی از نهاده‌های تولید مرغ و تخم‌مرغ با ارز دولتی به تولید‌کنندگان این اقلام پرداخت می‌کند، به‌صورت هدفمند به دهک‌های پایین درآمدی تخصیص یافته و فاصله نرخ مصوب و بازار خرده‌فروشی این مواد پروتئینی نیز حذف می‌شود. او با بیان اینکه منبع تامین این یارانه نقدی از محل مابه‌التفاوت نرخ ارز دولتی و آزاد تامین نهاده‌های تولید مرغ و تخم‌مرغ خواهد بود ادامه داد: رقم این یارانه سازوکار اجرایی و زمان پرداخت آن در دولت در حال بررسی است. تعیین رقم این یارانه و چگونگی پرداخت آن در دولت از یک‌ماه پیش آغاز شده اما آنچه مسلم است این شیوه حمایت از اقشار کم‌درآمد برای خرید مرغ و تخم مرغ، نسبت به شیوه کنونی پرداخت یارانه نهاده‌های تولید، منطقی و منصفانه‌تر خواهد بود. یوسف خانی، افزود: باید قیمت مصرف‌کننده گوشت، مرغ و تخم‌مرغ برای دهک‌های درآمدی پایین و اقشار مرفه متفاوت باشد علاوه بر آن با پرداخت هدفمند یارانه به مصرف‌کنندگان این محصولات است که تنش قیمتی و مشکلات تولیدکنندگان برای رعایت نرخ فروش اینگونه اقلام بر مبنای قیمت تمام‌شده واقعی نیز کمتر خواهد شد.