مجموعه باغ و ساختمان تاریخی وثوق‌الدوله تا پایان تابستان به‌عنوان پارک عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد
15باغ خصوصی بوستان عمومی می‌شود
محمد سرابی_خبرنگار
از باغات قدیمی که احتمال نابودی‌شان می‌رود تا باغ 2هکتاری وثوق‌الدوله، هر فضای سبز قدیمی را می‌توان تبدیل به بوستان عمومی کرد؛ به شرط اینکه توسعه شهر را به جای ایجاد سازه‌های بزرگ بتنی، به معنی گسترش فضای عمومی بدانیم. ایجاد فضای سبز جدید در شهر با استفاده از عرصه‌های موجود در شهر ممکن است، اما این عرصه‌ها همیشه مورد طمع سازندگان قرار دارند تا بارگذاری بیشتری در شهر انجام شود. یکی از تجربیات موفق در این زمینه، تبدیل «باغ نگارستان» به بوستان عمومی به جای ایجاد ساختمان‌های بیشتر در مرکز شهر بود. در سال‌های اخیر 15باغ به تملک شهرداری درآمده است تا در‌های آن به‌عنوان بوستان محلی روی شهروندان باز شود.
خانه وثوق‌الدوله که سال‌ها در تملک بنیاد مستضعفان بود و در سال‌های گذشته به‌عنوان محل ضبط سریال شهرزاد مورد استفاده قرار گرفت، سال گذشته در اختیار شهرداری تهران درآمد تا علاوه بر آنکه کمبود سرانه فضای سبز منطقه۱۴ تهران را با تبدیل به بوستان عمومی جبران کند، در آینده نزدیک به یکی از مناطق گردشگری شرق تهران هم تبدیل شود. معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «باغ وثوق‌الدوله در بزرگراه شهید محلاتی، خیابان ۱۰ فروردین واقع شده است، از همین رو با توجه به کمبود سرانه فضای سبز موجود در منطقه۱۴، قرار شد این باغ تاریخی با حفظ درختان و بافت قدیمی و بهره‌گیری از سبک باغ‌سازی ایرانی- اسلامی به بوستان عمومی تبدیل شود.» مجتبی یزدانی می‌افزاید: «با توجه به اقدامات انجام‌شده و پیشرفت کار، این بوستان تا پایان شهریور‌ماه سال‌جاری به بهره‌برداری می‌رسد.»
او می‌گوید: «اهداف کلی که در طرح تبدیل باغ وثوق‌الدوله به بوستان عمومی دنبال می‌شود، نخست، حفظ یک بنای تاریخی ارزشمند برای تاریخ و هویت شهر تهران و در نهایت استفاده از ظرفیت‌های این بنا برای خدمت‌رسانی به مردم منطقه جنوب شرقی تهران است. همچنین هدف آرمانی که در اجرای این طرح دنبال می‌شود، ارتقای کمی و کیفی فضاهای واجد هویت تاریخی، فرهنگی و اجتماعی در شهر تهران به‌منظور تقویـت، رونـق و ارتقای جریان زندگی شهری است.»
معاون خدمات شهری شهرداری تهران با اشاره به ساختمان قدیمی که در این باغ وجود دارد، بیان می‌کند: «مرمت و استحکام‌بخشی عمارت وثوق‌الدوله برای افزایش طول عمر این بنای میراثی در حال انجام است و باز‌زنده‌سازی این بنای ارزشمند با کاربری‌های فرهنگی و اجتماعی برای افزایش سرانه‌های خدمات فرهنگی منطقه دنبال می‌شود. در محوطه بوستان هم علاوه بر حفظ باغ قدیمی و بازپیرایی مناسب فضای سبز براساس باغ‌سازی ایرانی- اسلامی، اجرای طرح ساخت زمین بازی، زمین ورزشی، حیاط‌های مراکشی، تاکستان و کبوترخانه، احیای سردر، ساخت 8چشمه سرویس بهداشتی، بهسازی محورها، آبنماها و دیوارهای پیرامونی دنبال می‌شود.»
15تملک، 15باغ
از 3سال پیش تا‌کنون 15قطعه باغ به تملک شهرداری درآمده تا تبدیل به بوستان عمومی شود. مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران، در‌این‌باره می‌گوید: «در سال‌های اخیر حفظ، تملک و تبدیل باغات به بوستان‌های شهری از اولویت‌های سازمان بوستان‌ها و فضای سبز تهران بود و در دوره جدید مدیریت شهری از سال۱۳۹۶ می‌توان به تملک ۱۵ قطعه باغ و اراضی مشجر در مناطق 2، ۷، ۸، ۱۱، ۱۳، ۱۴ و ۱۷ به مساحت تقریبی ۱۱هکتار اشاره کرد.»
علی‌محمد مختاری می‌افزاید: «در وهله نخست هدف از تملک باغات و اراضی مشجر، حفاظت از میراث طبیعی شهر تهران و در گام بعدی توزیع مناسب فضای سبز به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار، ساخت بوستان در محلات فاقد بوستان و همچنین حفظ کاربری باغات و فضای سبز در طرح تفصیلی است.»
مختاری بیان می‌کند: «با تلاش‌های صورت‌گرفته جهت توسعه فضای سبز در شهر تهران اکنون به‌طور متوسط سرانه فضای سبز درون‌شهری تهران به میزان 33.16 مترمربع به ازای هر نفر بوده و سرانه فضای سبز برون‌شهری تهران نیز 51.24 مترمربع به ازای هر نفر است.»
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران درباره شناسایی سایر باغ‌های شهر تهران می‌افزاید: «۱۸ قطعه دیگر از اراضی مشجر و باغات شهر تهران در مناطق مختلف با اولویت مناطق کم‌برخوردار شناسایی شد. این باغ‌ها در مناطق ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۱۶ و ۱۷ مشخص و تعیین اولویت شده که مراحل ارزیابی و توافق با مالکان آنها در دست انجام است. هم‌اکنون هم بوستان‌های دیگری همچون بوستان وثوق‌الدوله در منطقه۱۴، بوستان زندگی منطقه۱۲، فاز اول بوستان چهارباغ در منطقه۳، بوستان گل‌ها در منطقه۲ و... در دست انجام است.» او می‌گوید: «در سال۱۳۹۸ با تمام مشکلات و محدودیت‌های موجود حدود ۱۵بوستان در شهر تهران ساخته شد که ازجمله این بوستان‌ها می‌توان به بوستان بانوان مرضیه حدیدچی واقع در منطقه۴ به مساحت ۳۵ هکتار و بوستان پدر به مساحت 1.1هکتار در منطقه۲ که رأساً از سوی سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران ساخته شده، اشاره کرد.»
مختاری درباره روند شناسایی و توافق برای تبدیل باغ‌ها به بوستان عمومی می‌گوید: «شناسایی این باغ‌ها براساس شاخص‌های ارزیابی ویژه‌ای صورت می‌گیرد که بر این اساس باغ‌ها و اراضی مشجر و موارد پیشنهادی دیگر ابتدا توسط مناطق مربوطه به کمیته‌ای که به‌منظور تعیین اولویت تملک اراضی مورد اشاره تشکیل شده است، اعلام می‌شود. در مرحله بعد باغ مورد نظر با توجه به شاخص‌های درنظر گرفته شده ازجمله نوع زمین، وضعیت منطقه و محله از نظر برخورداری از فضای سبز، پهنه و کاربری زمین، معارضان و... بررسی و امتیاز‌بندی می‌شوند. املاکی که حدنصاب لازم را داشته باشند، به سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران معرفی می‌شوند تا مراحل ارزیابی ملک و توافق با مالکان انجام پذیرد، در مرحله بعد و درصورت توافق با مالکان، ملک خریداری و به بوستان عمومی تبدیل خواهد شد.» عمارت وثوق‌الدوله یا باغ سلیمانیه بیش از ۱۰۰سال قدمت دارد و آن را «وثوق‌الدوله» نخست‌وزیر قاجار و پهلوی ساخته است. آینه‌کاری و نقاشی‌های گل و مرغ و مقرنس‌کاری دیوارها و سقف عمارت دیدنی است. اتاق‌های این عمارت تاریخی دارای پنجره‌های چوبی هستند که با تزیینات چوبی ظریف و شیشه‌های رنگی مزین شده‌اند. این باغ، ویلای تابستانی وثوق‌الدوله بوده که اواخر عمر خود را در آن می‌گذراند و منزل اصلی او در خیابان سرچشمه واقع شده است.
ساخت ۵۰ بوستان منطقه‌ای
در سال‌جاری حدود ۵۰ بوستان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در مناطق ۲۲گانه در دست طراحی قرار دارد. در منطقه۸ برای احداث باغ ایرانی سازور، زمینی در یکی از محله‌های کم‌برخوردار منطقه تملک شد. این بوستان با مساحت ۳۰۰۰مترمربع، در محله زرکش درحال احداث است و ۷۰درصد از آن را فضای سبز تشکیل می‌دهد. همچنین در این بوستان علاوه بر محوطه‌سازی، آبنمای ۹۰متری، زمین بازی برای کودکان، زمین ورزش برای بزرگسالان، سرویس بهداشتی ۶چشمه و آلاچیق برای پاتوق‌های محلی درنظر گرفته شده است.
