رؤیای رنگی تهران

مجید جباری ـ خبر‌نگار

  اگر از شما بپرسند تهران چه رنگی است، چه رنگی را انتخاب می‌کنید؟ این پرسش را شهردار تهران در نخستین نشست خبری از خبرنگاران پرسید و یک پاسخ مشترک شنید: «خاکستری». شاید همین پاسخ مشترک، باعث شد که پیروز حناچی از همان روزهای آغاز به کارش در بهشت، تلاش‌هایی را برای تحقق‌رؤیای رنگی تهران آغاز کند. برای تغییر حس وحال فضاهای شهری، شهرداری در نخستین گام، مجموعه‌ای از تکالیف مجاز و اقدامات ممنوعه به مناطق 22گانه ابلاغ کرد.این شیوه‌نامه، آغازی برای تغییر حال و هوای شهر بود. دستورالعمل رنگی شهر که اردیبهشت 98از سوی حناچی ابلاغ شد اما در ادامه این روند، روح تازه‌ای به کالبد خاکستری شهر بخشید. حالا با گذشت 15‌ماه از ابلاغ این دستورالعمل، تهران یک گام بزرگ از بی‌رنگی فاصله گرفته و همنشینی رنگ‌ها، رنگ و روی تازه‌ای به محله‌ها و مناطق شهر بخشیده است.پس از ابلاغ این شیوه‌نامه، مدیران مناطق دست به‌کار شدند و با بهره‌گیری از ظرفیت شهروندان به‌ویژه دانش‌آموزان، دانشجویان هنرهای تجسمی، رنگ‌آمیزی سازه‌ها، دیوارها، پل‌ها و... را آغاز کردند و این دستورالعمل تقریبا در همه مناطق شهر اجرا شده است. آنطور که از صحبت‌های شهروندان در محافل عمومی شهر مانند مترو، اتوبوس و تاکسی پیداست، اجرای الگوی یکسان اما متنوع رنگ‌آمیزی سیمای شهر برای آنان کاملا مشهود بوده و رضایت‌شان را درپی داشته است. با اجرای این شیوه‌نامه در سایر مناطق، سیمای کلی تهران می‌تواند به کاربرد درستی از رنگ برسد. یعنی باید اقدامات همچنان پیگیری شده و رها نشود.

کاهش جرم و بزه با رنگ‌آمیزی محله‌ها
محله هرندی که پیش از این، نامش با اعتیاد و دیگر آسیب‌های اجتماعی گره خورده بود امروز به‌دلیل خانه‌های رنگینش معروف شده و رنگ‌ها جان دوباره به این محله قدیمی پایتخت بخشیده‌اند. تجربه اجرای چنین طرح‌هایی پیش‌تر در شهرهای بزرگ دنیا جواب داده؛ درست مثل رنگ‌آمیزی «فاولا» پرجمعیت‌ترین زاغه‌نشین شهر ریودوژانیرو در برزیل که سال 2011رنگی‌ترین مکان دنیا نام گرفت.
علی محمد سعادتی، شهردار منطقه ۱۲ درباره اجرای طرح رنگ آمیزی جداره محله دروازه غار (هرندی) گفت:« بعد از جمع‌آوری معتادان متجاهر محله هرندی، مدیریت شهری نگاه ویژه‌ای به وضعیت محله هرندی داشت. بر همین اساس اواخر سال ۱۳۹۸ در محله هرندی به‌ویژه محدوده انبار گندم طرح ایجاد لکه‌های رنگی در دستور کار قرار گرفت و در آن زمان رنگی که استفاده شد کرم بود تا اشباع بودن رنگ از بین نرود. همچنین ایجاد طرح لکه‌های رنگی به‌منظور توانمند‌سازی‌ اجتماعی محله با توجه به وضعیت اقتصادی ضعیف محله در محور خیابان امید که عرض معبر بزرگ است انجام شد.
او اضافه کرد:« ابتدای تابستان در رنگ‌آمیزی جداره خیابان امید حدفاصل شهرداری ناحیه ۴ منطقه ۱۲ تا خیابان مرادخانی با رنگ با اشباعیت بالا بهره بردیم که ۲ ویژگی داشت؛یکی ایجاد طراوت و تازگی در معبر و دیگری، کمرنگ‌شدن بزه؛ چرا که وقتی رنگ در بافت حل می‌شود، بزه خود را نشان نمی‌دهد.»
سعادتی درباره اینکه چرا از نقاشی‌های دیواری در این محله استفاده نشده است، گفت:« علت اینکه از طرح لکه‌های رنگ استفاده کردیم، این بود که اگر شهروندی بدون توجه آتشی در کنار دیوار روشن کند، آسیبی که به نقاشی دیواری می‌رسد بیشتر از لکه رنگ است و هزینه ترمیم آن بیشتر خواهد بود.»
سعادتی خاطرنشان کرد: «رنگ‌آمیزی خیابان امید نخستین فاز از اجرای طرح رنگ آمیزی محله دروازه غار است که به متراژ هزارو ۵۰۰ متر اجرا شد.اما گام بعدی به قلب محله دروازه غار هم خواهیم رفت.»



طرح‌ها و رنگ‌ها با مشارکت مردمی در منطقه 15
پروژه بهسازی مشارکتی کوچه‌های طوطی و صفایی با تشکیل کارگروه مردمی زیست‌محیطی و زیباسازی نیز از دیگر برنامه هایی بود که 2هفته پیش در منطقه 15به اجرا درآمد. طرح‌ها و رنگ‌های این کوچه‌ها که با هدف کاهش اثرات آسیب‌های اجتماعی با مفاهیم گوناگون تهیه شده بود، با مشارکت حداکثری کودکان و زنان کوچه‌های طوطی و صفایی به اجرا درآمد.

بزرگ‌ترین نقاشی‌ دیواری تهران در خیابان کارگر
شهرداری منطقه‌۱۱ در راستای اجرای طرح «رنگ در شهر» اقدام به اجرای نقاشی‌های دیواری در بخش‌های تاریخی و قدیمی مرکز شهر تهران کرده؛ دیوارنگاره خیابان کارگر یکی از بزرگ‌ترین نقاشی‌های دیواری تهران است که جلوه بصری خوبی به خیابان کارگر خواهد بخشید. اجرای نخستین نقاشی قهوه‌خانه‌ای در خیابان مولوی هم از دیگر اقداماتی است که به‌زودی قرار است در این ‌منطقه قدیمی تهران اجرا شود. شهردار منطقه‌۱۱ درباره جزئیات اجرای این طرح‌ها‌ گفت: «منطقه۱۱ با قرار‌گرفتن در مرکز پایتخت که ۴‌کیلومتر از حصار ناصری و طهران قدیم نیز در آن واقع شده، دارای محله‌های قدیمی و تاریخی است که نیاز به بهسازی جداره‌ها و منظر شهری دارد. بر همین اساس، اداره زیبا‌سازی‌ معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست این منطقه با مشارکت سازمان زیبا‌سازی‌ شهر تهران نسبت به اجرای این پروژه‌ها اقدام کرده است.»
نصرالله آبادیان اضافه کرد: «اجرای نقاشی دیواری از تصویر میدان تاریخی حسن‌آباد بر دیوار بیمارستان نجمیه واقع در خیابان جمهوری، بزرگ‌ترین نقاشی دیواری طهران قدیم است که به متراژ ۱۴۴۰‌مترمربع اجرا شده و هدف از اجرای آن نمایش چهره قدیم میدان حسن‌آباد به شهروندان تهرانی و گردشگران بوده است. ضمن اینکه تصاویر کارگران بر دیوارهای خیابان کارگر جنوبی که در حال اجراست، نمونه دیگری از این طرح است که در یکی از شریان‌های اصلی، پرترافیک و قدیمی شهر تهران می‌تواند باعث زیبایی این خیابان شود.»
به گفته آبادیان، خیابان کارگر با وجود اینکه عنوان کارگر را دارد، اما تا‌به‌حال از داشتن هرگونه نماد متناسب با این عنوان بی‌بهره بوده است.. به همین دلیل تصمیم گرفته شده جای خالی این نماد را با نقاشی دیواری و تصاویر کارگران پر کنند. او با بیان اینکه روی ۸ دیوار در خیابان کارگر با متراژهای ۲۰‌مترمربع تا ۴۰‌مترمربع نقاشی‌هایی با موضوع کارگران طراحی و ترسیم خواهد شد، بیان کرد: «خیابان مولوی یکی از خیابان‌های قدیمی ‌و تاریخی شهر تهران است که از قدیم فعالیت قهوه‌خانه‌ها در آن قابل توجه بوده است. با توجه به این موضوع سعی کردیم با اخذ مجوزهای لازم برای اجرای پروژه‌های نقاشی دیواری با موضوعات اساطیری و اجرای آنها، گام مؤثری در جهت حفظ و نگهداری فرهنگ قدیمی ‌ایران با روایت بزم‌های تاریخی و اساطیری برداریم.»
علاوه بر برنامه‌هایی که قرار است به‌زودی در این منطقه به اجرا درآید، سال گذشته پروژه نقاشی دیواری خیابان شیخ‌محمدی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های نقاشی دیواری منطقه در ۲ سوی بزرگراه اجرا شد. با خلاقیت شهروندان و دانش‌آموزان نمای فرسوده مدرسه همایون خواجوی- یکی از مدارس فرسوده منطقه- هم به‌تازگی با تلفیق هنر و اجرای ایده‌های بدیع بازپیرایی شد.



چشم‌نوازی فضاهای عمومی منطقه‌13 با رنگ درشهر
شهرداری منطقه‌13در راستای پالت رنگی تهران، برنامه‌های خوبی را با بهره‌گیری از استعدادها و مهارت‌های دانش‌آموزان و دانشجویان در دستور کار قرار داده است. با اجرای این برنامه‌ها، دیوارهای محلات 13گانه منطقه‌۱۳، رنگ‌های زنده و شاد به‌خود می‌گیرند.
شهردار منطقه‌13 با اشاره به اجرای طرح‌های رنگ در شهر به‌صورت مشارکتی در محلات، گفت: «بخشی از این طرح‌ها به‌منظور ایجاد نشاط و شادابی فضای عمومی شهر و شهروندان در محدوده نواحی چهارگانه با مشارکت دانش‌آموزان مدارس در دست انجام است.»
مرتضی رحمان‌زاده با اشاره به آغاز اجرای عملیات کاشی‌کاری با طرح گل و پروانه در دیوار پاتوق جدید محله زاهدگیلانی افزود: «دانش‌آموزان دبیرستان دخترانه فاطمه تعلیمی در اجرای این طرح مشارکت داشته و زیباسازی این پاتوق را با کاشی‌کاری و طراحی نقشی از گل و پروانه، از نیمه تیرماه شروع کرده‌اند. ضمن اینکه بیش از ۱۰ طرح مشارکتی با هدف ایجاد نشاط و شادابی فضای عمومی شهر و شهروندان در محدوده نواحی چهارگانه اجرا شده است و تعدادی نیز با بهره‌گیری از استعداد و مهارت دانش‌آموزان و دانشجویان در دیگر محلات ادامه می‌یابد.»


الگوی یکسان برای رنگ در شهر لازم است


دستورالعمل اجرایی رنگ در شهر که سال گذشته از سوی شهرداری تهران ابلاغ شد، از 2 منظر قابل بررسی است؛ اول از این جهت که پیش از این، چنین اقداماتی صورت نگرفته بود و کمبود رنگ در شهر بسیار مشهود بود. از این‌رو به باور من این کار، اقدام مثبتی بود که از دید شهرداری دور نماند. اجرای شیوه‌نامه استفاده از رنگ در تهران اما از منظر دیگر قابل بررسی است. جا داشت شهرداری تهران در اجرای این دستورالعمل از ظرفیت‌های کارشناسان زبده‌تری استفاده کند. البته در سال‌جاری این موضوع بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته اما باز هم جای کار دارد. حالا می‌توان با ملاک عمل قرار‌دادن این شیوه‌نامه در بخش‌ها و مناطق مختلف شهر، بسته به هویت و کاراکتر خود از رنگ در شهر استفاده کرد. همچنین لازم است کمیته‌های نما درباره رنگ به یک الگوی یکسان دست یابند، اما متأسفانه هنوز رد پای برخورد سلیقه‌ای در برخی از این کمیته‌ها به چشم می‌خورد. بنابراین جا دارد مدیریت شهری در این راستا برنامه‌هایی را پیش‌بینی و اجرا کند.





 نقش و نگار قهرمانان مقابله با کرونا بر دیوارهای شهر

رنگ، طرح و المان‌های شهری بخش جدانشدنی محیط‌ها و فضاهای شهری هستند و در کیفیت حس و حال شهروندان نقش مهمی دارند. حالا که رنگ و روی شهر با دستورالعمل مدیریت شهری در حال پوست‌اندازی است، میهمان ناخوانده این روزها، حال و روز شهروندان را خاکستری کرده است. از این‌رو جا دارد مدیریت شهری در راستای اجرای شیوه‌نامه رنگ در شهر و اجرای پالت رنگی در تهران، از نقش و نگار، طرح‌ها و المان‌های کادر درمانی، پاکبانان، کارگران پسماند، مأموران آتش‌نشانی، کارکنان آرامستان‌ها و دیگر سازمان‌هایی که این روزها به خاطر مبارزه با کرونا مشغول ارائه خدمات به شهروندان هستند، در دیوار‌نگارها استفاده کند. چهره‌ خندان یک پزشک، یک کارگر پسماند، مأمور آتش‌نشانی و... با طرح‌های خاص و منحصر‌به‌فرد می‌تواند در افزایش روحیه مردم تأثیر زیادی داشته باشد.