آنتی‌بادی چیست و چطور عمل می‌کند؟

علی ملائکه
روزنامه‌نگار و پزشک


هنگامی که عوامل بیماری‌‌زایی مانند ویروس کرونا به بدن حمله می‌کنند، دستگاه ایمنی از خود واکنش نشان می‌دهد. یکی از پاسخ‌های دفاعی دستگاه ایمنی تولید آنتی‌بادی است. اما آنتی‌بادی چیست و چطور عمل می‌کند. آنتی‌بادی‌ها یا پادتن‌ها مولکول‌های پروتئینی تخصص‌یافته‌ای شبیه حرفY هستند که مانند قفل ‌و کلید به عوامل بیماری‌زا مانند ویروس متصل می‌شوند.
آنتی‌بادی‌ها مانند گردان «شناسایی» دستگاه ایمنی هستند که دشمن را پیدا و آنها را برای تخریب نشان‌دار می‌کنند. آنتی‌بادی‌ها از سلول‌های دفاعی بدن آزاد می‌شوند و به شکار عوامل بیگانه می‌روند. هنگامی که آنتی‌بادی‌ها هدف‌هایشان را پیدا می‌کنند، رشته‌ای از کنش‌ها را باعث می‌شوند که به نابودی مهاجمان می‌انجامد. آنتی‌بادی‌ها بخشی از دستگاه ایمنی «تطبیقی» هستند، یعنی بخشی از دستگاه ایمنی شناسایی و نابود کردن عوامل بیماری‌زای خاص را می‌آموزد. 2بازوی مولکول آنتی‌بادی که در رأس آن قرار دارند و شکلی مانند Y به آن می‌دهد به «آنتی‌ژن» یا «پادگن» می‌چسبند.
آنتی‌ژن ممکن است یک مولکول یا بخشی از یک مولکول باشد که خودشان معمولا بخشی از یک ویروس یا باکتری هستند. برای مثال کروناویروس جدید یا سارس‌-کوو-‌۲ پروتئین‌هایی گل‌میخ‌ مانند در سطح بیرونی‌اش دارد که خاص این ویروس هستند و برخی از آنتی‌بادی‌ها به این گل‌میخ‌ها متصل می‌شوند و آنها را شناسایی می‌کنند.
پایه مولکول Y مانند آنتی‌بادی به چندین مولکول دیگر تولید شده به‌وسیله دستگاه ایمنی متصل می‌شود که می‌توانند آنتی‌ژن را نابود یا دستگاه ایمنی را از راه‌های دیگر بر ضد‌آن بسیج کنند.
نخستین نوع آنتی‌بادی‌ که پس از قرارگیری در برابر عامل مهاجمی مانند ویروس تولید می‌شود، IgM است که ۷ تا ۱۰ روز بعد از قرار‌گیری در معرض ویروس در خون ظاهر می‌شود. IgM  می‌تواند به عامل مهاجم متصل شود، اما هریک با 5زائده Y مانند این پروتئین اتصال نسبتا ضعیفی ایجاد می‌کنند. اما مانند 5آدم ضعیفی که با‌هم می‌توانند نیروی قوی ایجاد کنند این 5بخش Y مانند (۱۰ بازو) در همکاری باهم می‌توانند اتصالی قوی به‌وجود آورند. پس از ۱۰ تا ۱۴روز بدن شروع به تولید IgM می‌کند که نیروی‌ کاری اصلی دستگاه ایمنی است.