عالمگیر

چاپ سوم کتاب «عالمگیر» با عنوان فرعی «کووید 19جهان را تکان می‌دهد» نوشته اسلاوی ژیژک با ترجمه هوشمند دهقان منتشر شد. این کتاب در حقیقت درک و دریافت اسلاوی ژیژک، فیلسوف معروف اروپا از بحران کروناست و اهمیت و امتیاز اساسی آن در این است که برخلاف پاره‌ای از آثار او به زبانی ساده و روان نوشته شده است. ژیژک فصل اول «عالمگیر»را با نقل قولی از انجیل شروع می‌کند. آنجا که عیسی پس از رستاخیزش به مریم مجدلیه می‌گوید: مرا لمس مکن (انجیل یوحنا باب 20آیه 17) مسیح پس از رستاخیزش به پیروان خود می‌گوید: مرا لمس مکنید، در عوض، دیگران را با محبت نوازش کنید و با آنان به مهربانی رفتار کنید. اسلاوی ژیژک پس از نقل این آیات می‌نویسد: «با این حال امروز در بحبوحه‌ همه‌گیر شدن ویروس کرونا، یکریز به ما سفارش می‌کنند که دیگران را لمس نکنید... فقط از درون است که می‌توانیم به همدیگر نزدیک بشویم، و چشم‌های ما پنجره‌ای است که به درون باز می‌شود. این روزها وقتی آشنایی (یا حتی غریبه‌ای) را می‌بینیم و فاصله مناسب را حفظ می‌کنیم یک نگاه عمیق به چشم طرف مقابل می‌تواند احساساتی بیشتر از نوازشی خودمانی را بروز دهد.» این فیلسوف سرشناس در فصل چهارم کتاب هم گریزی به ایران می‌زند. او از قول دکتر ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت ایران نقل می‌کند که ویروس کرونا، ویروس دمکراتی است؛ فقیر و غنی نمی‌شناسد، مسئول و غیرمسئول نمی‌شناسد. او معتقد است که در برابر این ویروس، همگی در یک قایق نشسته‌ایم. فصل‌های بعدی کتاب در خدمت نگاه ناقدانه اسلاوی ژیژک به سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی حکومت‌های دنیاست؛ ضمن اینکه از جواب دادن به منتقدان خود مثل جورجیو آگامبن هم غافل نمانده است. ژیژک با شور و شوق همیشگی‌اش برای استفاده از تمثیل‌های موجود در فرهنگ عامّه، صفحات کتابش را با گفتارهایی از کوئنتین تارانتینو، هربرت جورج ولز، هگل و مارکس می‌آراید و تصویری موجز و جذّاب از بحرانی به‌دست می‌دهد که همچنان وجود دارد و زندگی انسان‌ها را تهدید می‌کند. در کل، کتاب «عالمگیر» نه پیچیده است نه فلسفه محض. این کتابچه نشان می‌دهد که چگونه کرونا ویروس دنیا را تکان می‌دهد. به‌نظر ژیژک دیگر دنیا مثل سابق نخواهد بود. «عالمگیر» در 96صفحه، با بهای 20هزار تومان از سوی انتشارات «صدای معاصر» به چاپ رسیده است.