بایدن و ایران: چرخش 180درجه‌ای

علی واعظ- مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران

سیاست آمریکا در قبال ایران در دوره بایدن چرخشی 180درجه‌ای خواهد داشت. این پیش‌بینی بر پایه 2تحول کلیدی قرار دارد؛  نخست اینکه هرگز در هیچ دولتی در آمریکا پس از انقلاب ایران، سابقه نداشته است که این تعداد از مقامات کلیدی امنیت ملی آمریکا سابقه تعامل با ایران را داشته باشند؛ از مشاور امنیت ملی و معاون او گرفته تا وزیر خارجه جدید و معاونش، و از رئیس سازمان سیا گرفته تا مقامات وزارت دفاع همه در مذاکراتی که در دوره اوباما منجر به امضای برجام شد، نقش داشتند. دوم اینکه همه این افراد در نوشته‌های خود سیاست‌های قلدرمآبانه و یکجانبه‌گرایانه ترامپ را محکوم کرده و خواستار این هستند که آمریکا رویکردی متعادل‌تر در خاورمیانه دنبال کند تا تعادلی پایدار و صلح‌آمیز بین متحدان آمریکا در منطقه و ایران برقرار شود. این رویکرد در تضاد کامل با سیاست حمایت بی‌چون‌وچرا از اسرائیل و عربستان و فشار حداکثری بر ایران در دوره ترامپ قرار می‌گیرد. این فرصتی تاریخی است برای احیای برجام و کاستن از دامنه خصومت میان ایران و آمریکا که به بحران هسته‌ای شکل داد و نهایتا منجر به تضعیف برجام شد. با این حال، دیدگاهی در ایران وجود دارد که دمکرات‌ها و جمهوریخواهان را سروته یک‌کرباس می‌داند و معتقد است که آمریکا فقط زبان زور را درک می‌کند. مسلما محاسبات انتخاباتی هم با توجه به نزدیک شدن به موعد انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران برخی را به سمتی سوق می‌دهد که منافع جناحی را بر منافع ملی ترجیح دهند. طرفداران این دیدگاه می‌توانند اقداماتی را انجام دهند که این موقعیت ویژه را به یکی دیگر از فرصت‌های سوخته 4دهه گذشته تبدیل کند و دستاورد صبر راهبردی ایران در دوره ترامپ را یک‌شبه بر باد دهد. متأسفانه اقدامات  احساساتی و شعاری جز اینکه چهره ایران را در غرب مخدوش کند و مهمات در اختیار دشمنان ایران قرار دهد، هیچ تأثیری نخواهد داشت. بهترین گزینه برای هر دو طرف احیای بی‌قید و شرط برجام ظرف 2 تا 3‌ماه است. سپس با احیای اعتماد مشترک، رئیس‌جمهور آینده ایران می‌تواند در مورد یک توافق بهتر و در موضع بهتر با 1+5 وارد گفت‌وگو شود تا هم برجام را پایدارتر سازند و هم زمینه را برای کاهش تنش‌ها در منطقه فراهم آورند.