درمیانه ترس و بی‌خیالی

حمیدرضا بوجاریان_خبرنگار

چه بخواهیم و چه نخواهیم کرونا این روزها همنشین زندگی ما شده است. برخی معتقدند باید با کرونا زندگی کنیم و نگذاریم نگرانی‌های ناشی از این بیماری کمتر شناخته‌شده ما را از ادامه زندگی بازدارد. کرونا روابط  میان انسان‌ها، مشاغل و هنجارهای شناخته شده را تغییر داده است؛ تغییری که تا همین چند ماه قبل تصور عوض شدن آن را هم نمی‌کردیم. اینکه چطور با این تغییرات و تهدیدی که این ویروس بر برای سلامتی افراد دارد رو‌به‌رو شویم منجر به بروز رفتارهایی شده است که به گفته فروغ اسرافیلیان،روانشناس، ریشه در ترس‌ها، ناآگاهی‌ها و دانش کم ما درباره این ویروس و اپیدمی بالای آن دارد. 

فاجعه‌سازی؛ روی دیگر وحشت 
همه ما در زندگی استرس و ترس را تجربه می‌کنیم. حتما افرادی را در اطراف خود دیده‌اید که با شیوع بیماری کرونا به شدت دنبال اخبار و آمار مبتلایان و فوت شدگان هستند و به شدت تلاش می‌کنند از خبرهای این حوزه جا نمانند. این دسته از افراد معمولاً به دنبال فاجعه‌سازی از بیماری هستند و برای این نگاه خود استدلال‌ها و منطق‌های مختلفی دارند. چنین اتفاقی ناشی از نوع پردازش اطلاعات و تجربه‌های فردی است که در طول زندگی دریافت می‌کنیم. ترکیب این دو می‌تواند واکنش ما را نسبت به یک موقعیت رقم بزند. در برخی موارد شاهد هستیم که افراد نسبت به موضوع بیماری کرونا بیش برآورد دارند و آن را در حد یک فاجعه بالا می‌برند. این موضوع نیز ناشی از ترسی است که فرد با آن دست به گریبان است. 

تعامل، راه عبور از بحران کرونا  
کارآمدترین روش در شرایط کنونی همه‌گیری کرونا این است که بدانیم شرایطی که کرونا ایجاد کرده است با اپیدمی‌هایی که قبلاً آن را تجربه کرده‌ایم تفاوت‌های زیادی دارد. برای عبور از بحران کرونا، باید بدانید که غر زدن جز آزار رساندن به خود و دیگران کمکی نمی‌کند. کسانی که قرنطینه را تجربه کرده‌اند تفاوت‌هایی را در زندگی قبل از شیوع کرونا و بعد از آن حس می‌کنند. افراد ساعت‌های طولانی‌تری را کنار هم می‌گذرانند. کنار آمدن با این شرایط و واکنش‌هایی که نسبت به اتفاقات دارند نسبت به گذشته متفاوت شده است. این باعث شده تحمل افراد هم ارتقا پیدا کرده و استرس‌ها و اضطراب‌هایشان را با حرف زدن بهتر از قبل مدیریت کنند. نزدیکی اجتماعی و نه فیزیکی به هم یکی از پل‌های موفقیت در عبور از بحران کروناست.

افزایش ایمنی، بدون ترس  و  وسواس
ترس‌های ما رفتارهایمان را می‌سازد. هر چه رفتارهای ما در مقابل بیماری وسواس‌گونه باشد یا ترس در تعاملات ما با دیگران اثرگذارتر شود، امکان اینکه به این بیماری مبتلا شویم بیشتر است. کرونا معمولاً افرادی را هدف می‌گیرد که سطح ایمنی بدن آنها ضعیف‌تر از دیگران باشد. ترس و رفتارهای وسواس‌گونه ما سبب ترشح کورتیزول در بدن و در نتیجه کاهش سطح ایمنی شده و راه را برای ورود ویروس و مبتلا کردن فرد به بیماری باز می‌کند. سیستم ایمنی بدن ما این روزها به چیزی که نیاز ندارد ترس و اضطراب است.بنابراین به فیزیولوژی بدنتان بیش از هر زمان دیگری توجه کنید.این نکته مهم است که بدانید اگر ترس سبب مراقبت از شما شود این ترس مثبت و دارای کارکرد خوبی است اما اگر منتج به ایجاد تنش شود خطرناک و نگران کننده است.

انکار واقعیت برای داشتن حال خوب  
برخی هستند که رویکرد انکار گونه‌ای به مسائل دارند. این رفتار معمولاً ناشی از ترس افراد است. این دسته از اشخاص، برای غلبه بر ترسی که دارند تلاش می‌کنند اطلاعاتی را که دریافت می‌کنند انکار کنند یا خود را از معرض دریافت اخبار دور نگه‌می‌دارند تا از واقعیت‌های پیرامون خود که ممکن است سبب دامن زدن به ترسشان شود فاصله داشته باشند. انکار و فرار از واقعیت در افرادی که چنین رویه‌ای را در برابر اتفاقات در پیش می‌گیرند منجر به ایجاد حس خوشایندی در آنها شده و اصطلاحاً حالشان را خوب می‌کند. در نهایت این افراد باید واقعیت‌ها را بپذیرند و با اضطرابی که درباره شیوع بیماری دارند غلبه کنند. برای غلبه بر این نوع نگاه، گفت‌و‌گو با روانشناسان می‌تواند کمک خوبی به قبول واقعیت و خودداری فرد از کوچک نمایی خطری که تهدیدش می‌کند، داشته باشد.

ابهام و جست‌وجو برای یافتن جواب 
اطلاعات ما درباره کرونا و ساختار آن بسیار محدود است و دانش بشری در این باره محدود به 3 ماه گذشته است. شاید نبود اطلاعات کافی، دقیق و مستند درباره این بیماری و کسب آموخته‌های تازه درباره آن سبب شده است جامعه، با ابهام درباره کرونا و راه‌های مقابله با آن رو به‌رو شود. سیستم مغزی انسان علاقه چندانی به استدلال کردن برای پیدا کردن جواب ندارد و عموماً به دنبال این موضوع می‌رود که راه ساده‌تر را به عنوان جواب انتخاب کند. درباره کرونا هم این وضعیت وجود دارد اما، برای رسیدن به پاسخ تنها جست‌وجو در اطلاعات کافی نیست و بگذارید زمان به برخی سؤالات پاسخ دهد و ابهام‌ها را برطرف کند. این را در نظر بگیرید که باید هوشمندانه با اوضاع برخورد کنید و این هوشیاری در مراقبت از شما کافی است. البته اصل سازگاری توام با رعایت مسائل بهداشتی را فراموش نکنید.

ترس‌های پنهان ما  
با توجه به شرایطی که این روزها داریم و خواسته یا ناخواسته با آن زندگی می‌کنیم باید ببینیم که در کجای پذیرش و نحوه مقابله با این بیماری جدید ایستاده‌ایم؟ آیا دائماً می‌ترسیم و از سر این ترس دائماً اخبار را پیگیری می‌کنیم و آن را انتشار می‌دهیم؟ آیا همه پیام‌هایی را که دریافت می‌کنیم جدی می‌گیریم و چندان به دنبال واقعیت‌سنجی پیام‌هایی که درباره این بیماری است نیستم و تنها آن را بازنشر می‌کنیم؟ اگر چنین رویه و رفتاری در مقابله با کرونا داریم ناشی از ترس است. با این رویه، دائماً احساس منفی را تجربه می‌کنیم. حتی ممکن است مرتب احساس کنیم تب داریم، کم اشتها شده‌ایم، کم‌خوابی داریم و به تبع آن پرخاشگر،عصبانی و غیرقابل تحمل شویم. به دلیل غلبه ترس، دائماً فکر می‌کنیم اگر مبتلا شدم چه اتفاقی می‌افتد؟ به دلیل این ترس بسیاری از برنامه‌های روزمره خود را که حتی ممکن است نیاز به خارج شدن از خانه به عنوان یک مکان امن داشته باشد متوقف کرده یا با نگرانی انجام دهیم.

تبدیل تهدید کرونا به فرصت
افرادی هستند که همه شرایطی را که کرونا در جامعه ایجاد کرده است می‌شناسند. برای همین سبک زندگی خود را تغییر داده و به عبارتی می‌کوشند با کرونا زندگی مسالمت‌آمیزی داشته باشند. به این معنا که هم زندگی را با توجه به شرایط تازه مدیریت می‌کنند و هم کنار آن با استفاده از دانش و خلاقیت‌هایی که به خرج می‌دهند خود را از ابتلا به بیماری در امان نگه‌می‌دارند. در این مرحله افراد وارد دوره رشد و شکوفایی شده‌اند و با استفاده از این توان به این درک رسیده‌اند که چگونه بر ترس خود مسلط شوند و با دانشی که به دست آورده‌اند سبک جدید زندگی با بیماری را انتخاب کنند تا تهدید کرونا را به فرصت تازه‌ای برای خود و اطرافیانشان تبدیل کنند. این نوع از تغییر سبک زندگی دامنه وسیعی را در بر‌می‌گیرد که شامل توجه بیشتر به سلامت فردی، مدیریت بچه‌ها و جلوگیری از بروز تنش در خانواده و تمرین همدلی است که شاید تا پیش از شیوع بیماری کمتر به این مسائل توجه می‌شد.

تسلط بر ترس های ناشی  از ابتلا 
بسیاری با بیماری کرونا آشنا شده‌اند و نشانه‌های آن را به خوبی می‌شناسند. بیماری منجر به بروز تغییرات جدی در رفتارها و تعاملات مردم با یکدیگر شده است و از این رو، آنهایی که بیماری را شناخته‌اند خود را برای زندگی در دوره کرونا آماده می‌کنند. رفتارهایی که به واسطه شناخت بیماری انجام می‌شود شاید تا 3 ماه قبل که خبری از بیماری نبود، رفتاری وسواسی شناخته می‌شد اما، با درک شرایط تازه و شناخت نسبی از بیماری و راه‌های جلوگیری از همه‌گیری آن رفتارها به شکل هوشمندانه‌ای در حال تغییر است. افراد بر اساس ترس‌ها و نگاه واقع‌بینانه به آن، رفتار خود را در مواجهه با بیماری تغییر می‌دهند. با این اتفاق به جای اینکه ترس بر افراد مسلط شود، این ما هستیم که بر ترس مسلط شده و می‌توانیم توانمندی خود را برای اتخاذ بهترین تصمیم‌ها در برخورد با کرونا افزایش دهیم.

لذت یک حال خوب
برخی هستند که رویکرد انکار گونه‌ای به مسائل دارند. این رفتار معمولاً ناشی از ترس افراد است. این دسته از اشخاص، برای غلبه بر ترسی که دارند تلاش می‌کنند اطلاعاتی را که دریافت می‌کنند انکار کنند یا خود را از معرض دریافت اخبار دور نگه‌می‌دارند تا از واقعیت‌های پیرامون خود که ممکن است سبب دامن زدن به ترسشان شود فاصله داشته باشند. انکار و فرار از واقعیت در افرادی که چنین رویه‌ای را در برابر اتفاقات در پیش می‌گیرند منجر به ایجاد حس خوشایندی در آنها شده و اصطلاحاً حالشان را خوب می‌کند

ابهام درباره کرونا
اطلاعات ما درباره کرونا و ساختار آن بسیار محدود است و دانش بشری در این باره محدود به 3 ماه گذشته است. شاید نبود اطلاعات کافی، دقیق و مستند درباره این بیماری و کسب آموخته‌های تازه درباره آن سبب شده است جامعه، با ابهام درباره کرونا و راه‌های مقابله با آن 
رو به‌رو شود