قفل کرونا بر چرخ حمل‌ونقل

احمد میرخدایی_خبرنگار

کرونا از همان نخستین روزهای شیوع در ووهان چین، قلب صنعت حمل‌ونقل را نشانه رفت و بعد از زمینگیر‌کردن بخش عمده هواپیماهای فعال در حمل‌ونقل بین‌المللی، فعالان حوزه حمل‌ونقل دریایی را محتاط‌تر کرد و در ادامه با انتشار ویروس در اغلب کشورهای جهان، حمل‌ونقل داخلی کشورها را نیز با مشکلات کلان مواجه کرد.
به گزارش همشهری، در ایران نیز شیوع کرونا ضمن زمینگیر‌کردن 90درصد هواپیماهای فعال در فضای سرزمینی، باعث افت 80درصدی پروازهای عبوری و کانکشن شد و حتی در حوزه حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای نیز آمارهای مربوط به جابه‌جایی مسافر را به طرز عجیبی کاهش داد. براساس آمارهایی که چندی پیش محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی در نشست هیأت دولت اعلام کرده بود، شیوع کرونا در ایران باعث‌شده ۹۴درصد سفرهای ریلی، ۷۵سفرهای حمل‌ونقل عمومی با اتوبوس و ۷۰درصد سفرهای هوایی کاهش پیدا کند ضمن اینکه سفرهای شخصی جاده‌ای نیز باوجود تعطیلات نوروزی کاهش چشمگیری داشته است.

کرونا و قطع پروازهای اروپا
حساسیت کشورها در رصد عبور و مرور مسافران بین‌المللی و وسواس ‌فرودگاه‌ها در پیشگیری و اقدامات مربوط به رعایت پروتکل‌های بهداشتی باعث شده حمل‌ونقل هوایی با مشکلات زیادی در تردد میان کشورها مواجه باشد. حسین اسفندیاری، عضو هیأت‌ مدیره شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران می‌گوید: طبق آخرین آمار یورو‌کنترل که مسئولیت کنترل فضای کل اروپا و مدیریت و پروازهای آن را بر عهده دارد، به‌واسطه شیوع کرونا ۹۰‌درصد پروازهای فعال در قاره اروپا نسبت به سال گذشته از دست رفته و فقط ۱۰‌درصد پروازها در اروپا برقرار است و این امر نشان می‌دهد که چه وضعیتی برای هوانوردی دنیا به‌وجود آمده است. به عقیده او، زمانی که ۹۰‌درصد پروازها در اروپا نسبت به سال گذشته کاهش یافته، مفهوم آن این است که در کل دنیا کمابیش وضعیت بحرانی‌تر خواهد بود.

کرونا و بحران هویت تجارت جهانی
کرونا باعث شده تجارت خارجی نیز از رؤیای جهان بدون مرز عقب‌نشینی کند و کشورها مرزهای خود را حتی برای تبادل کالا بسته نگه دارند. در حقیقت در بحران شیوع کرونا، جهانی‌سازی ماهیت خود را از دست داده و دوباره مرزهای جغرافیایی پررنگ‌تر شده‌اند. محدودیت‌های تجارت مرزی به‌واسطه هراس از انتقال کرونا در مورد ایران نیز به‌وضوح اتفاق افتاد و باعث شد حتی مرزهای بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در منطقه یعنی کشور عراق روی عبور و مرور کالا و مسافر میان 2کشور بسته شود. همچنین دیگر کشورهای همسایه اغلب مرزهای خود را به روی تردد کالا و مسافر بستند و وضعیت تجارت با دیگر کشورها را محدود کردند.

۱۰درصد از هواپیماها فعالند
محدودیت‌های ترددی در بحران کرونا تا جایی اثرگذار بوده که دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی می‌گوید: فقط ۱۰‌درصد از کل هواپیماهای کشور هم‌اکنون فعالیت می‌کنند و اکثر هواپیماها در پارکینگ هستند. مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی درباره آخرین وضعیت ناوگان هوایی کشور بعد از شیوع کرونا می‌افزاید: با توجه به کاهش سفرها بعد از شیوع کرونا بسیاری از مردم براساس مصوبه ستاد ملی کرونا از انجام سفر خودداری می‌کنند که این موضوع باعث کاهش حمل‌ونقل به‌ویژه حمل‌ونقل هوایی شده و عملا ناوگان هوایی را زمینگیر کرده است. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با اشاره به وعده دولت برای حمایت از کسب‌وکارهای آسیب‌پذیر در کرونا تصریح می‌کند: قرار شد در قالب بسته حمایتی ۸‌هزار میلیارد تومانی دولت از حمل‌ونقل از شرکت‌های حمل‌ونقلی مختلف حمایت شود که در این ‌بین حمایت از شرکت‌های هواپیمایی به‌دلیل کاهش شدید سفرها نیز مطرح شد. به گفته او، قرار بود از شرکت‌های هواپیمایی نیز در قالب بسته‌های حمایتی کمک شود، اما پیگیری‌های انجام‌شده هنوز به نتیجه نرسیده است.

زیان ۳هزارمیلیاردی کرونا به ایرلاین‌ها
براساس آمارهای انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران، مجموع خسارات وارده به شرکت‌های هواپیمایی از شروع بحران کرونا تا ۱۵‌فروردین امسال بیش از ۳‌هزار میلیارد تومان بوده که به تفکیک ایرلاین‌ها مشخص شده اما به‌واسطه حساسیت موضوع و اصل محرمانگی اطلاعات تجاری شرکت‌ها قابل ارائه عمومی نیست. به گفته اسعدی سامانی، گزارش خسارت‌های شرکت‌های بخش حمل‌ونقل از کرونا به معاونت‌های برنامه‌ریزی و حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی و در نهایت شخص وزیر راه ارائه می‌شود؛ وزارتخانه نیز مستقیم این گزارش‌ها را در اختیار بانک مرکزی و سازمان برنامه‌وبودجه قرار می‌دهد.

۳۰۰هزار بلیت قطار نوروزی کنسل شد
براساس آمارهای رسمی وزارت راه و شهرسازی، در ایام نوروز ۳۰۰‌هزار بلیت قطار به‌خاطر قرنطینه خانگی مردم و کاهش ترددها لغو شده و سفرهای ریلی در این بازه زمانی تا ۹۴‌درصد کاهش یافته است. طبق آمارها برای بازگشت پول بلیت به مسافران ۹۱‌میلیارد تومان اعتبار برای جبران خسارت اختصاص یافته و کاملا پرداخت شده است. متولیان وزارت راه و شهرسازی می‌گویند: در جریان بحران کرونا، ۷۰‌درصد ظرفیت حمل‌ونقل عمومی در همه حوزه‌ها کاهش یافته و در حوزه‌های مختلف هواپیما، قطار و اتوبوس تعداد بسیار کمی بلیت فروخته می‌شود. آنگونه که پیش‌ازاین وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده بود، در کمیته اقتصادی ستاد مقابله با کرونا مصوبات و تمهیداتی برای جبران ضرر و زیان ‌بخش حمل‌ونقل عمومی اندیشیده شده که تنفس سه‌ماهه در پرداخت وام، مالیات و بیمه ازجمله آنهاست.