سال هزار و سیصد و شوک

نیلوفر ذوالفقاری

آخرین روزهای اسفند، بین شلوغی کارهای باقی‌مانده تا استقبال از سال جدید، همان موقع که صدای همهمه گنجشک‌ها روی درخت توی کوچه از بهار طبیعت خبر می‌دهد، بهترین موقع برای ورق زدن تقویم اتفاقات سالانه است. برای هر کدام از ما سالی که تمام می‌شود با ثبت اتفاقات شخصی متفاوت همراه است. اما بعضی اتفاقات هستند که در حافظه جمعی همه ما مردم باقی می‌مانند. سالی که در آخرین روزهای آن به سر می‌بریم، از آغاز تا پایان پر از اتفاقات غیرمنتظره، حوادث طبیعی و غیرطبیعی، ماجراهای عجیب و شوکه‌کننده و تلخی‌ها و شیرینی‌های فراوانی بود که در صفحه‌های تقویم ماندگار شد. با بعضی از این اتفاقات خندیدیم، با بعضی اشک ریختیم و از بعضی دیگر هم عصبانی یا شوکه شدیم. هر چه بود ما در همه این روزهای پرماجرا در کنار هم بودیم و اتفاقات را با هم پشت سر گذاشتیم. وقت خوبی است تا با هم، آلبوم 10اتفاق مهم و تاثیرگذار امسال را ورق بزنیم. با این امید که آلبوم اتفاقات سال پیش رو، پر از تصاویر شاد و دلگرم‌کننده باشد.

سین اول سال؛ سیل ویرانگر


هنوز در آخرین روزهای سال 97به سر می‌بردیم که مردم استان‌های شمالی کشورمان، با آبگرفتگی خانه‌هایشان بر اثر سیل گلستان، قدم به سال جدید می‌گذاشتند. هر چند در خبرهای استان‌های درگیر سیل نام مازندران، خراسان شمالی، رضوی و سمنان به گوش می‌رسید، اما گلستان بیش از هر استان دیگری درگیر این مهمان ناخوانده شده بود. در نوروز 98این بار ساکنان جنوب و جنوب غرب کشورمان با بارش بی‌سابقه و سیلاب وسیعی مواجه شدند. تصاویر رسیده از شیراز نشان می‌داد که در مدت 10دقیقه، با جاری شدن غیرمنتظره سیل در مسیر دروازه قرآن، بیش از 200خودرو واژگون شدند. کرمانشاه هم که مدتی قبل‌تر از وقوع زلزله زخم‌خورده بود، با طغیان رودخانه الوند سیل‌زده شد. سیل در سرپل ذهاب زندگی ساکنان این منطقه را که از زمان زلزله کرمانشاه در چادر و اتاقک‌های پیش‌ساخته ساکن بودند، با دشواری‌های بیشتری روبه‌رو کرد. استان ایلام در هفته دوم فروردین بیشتر دچار خسارت شد، اهالی پل‌دختر در میان سیل محاصره شدند و 2روز بعد با فروکش کردن سیل، تصاویری از کوچه‌ها و خانه‌های گل‌آلود منتشر شد. با پایان تعطیلات، مدارس 110روستای سیل‌زده خوزستان همچنان تعطیل باقی ماندند. از هرمزگان و سیستان و بلوچستان و کرمان بگیرید تا خراسان رضوی و خراسان جنوبی و سمنان میزبان سیل شده بودند. این پایان ماجرا نبود؛ سیل خسارت‌بار سیستان و بلوچستان در دی‌ماه امسال هم تلخی این حادثه را در ابتدای سال دوباره تازه کرد.


گرانی کالاهای اساسی 


امسال از نظر اقتصادی برای صاحبان بیشتر شغل‌ها، سالی سخت محسوب می‌شد. بد نیست مرور کنیم که کدام یک از کالاهای اساسی در سال 98با افزایش قیمت مواجه شدند؟ گرانی کالاهایی که مصرف روزمره شهروندان محسوب می‌شوند، بیشتر از هر چیز فشار اقتصادی بر مردم را نشان می‌دهد. با گران شدن قیمت گوشت، امسال این محصول از سفره بسیاری از شهروندان طبقات ضعیف و متوسط حذف شد. در پایان بهار 98، قیمت هر کیلو گوشت به 93هزار تومان رسید، عددی که نسبت به زمان مشابه در سال قبل، 108درصد بیشتر شده بود. دلایل مختلفی برای این گرانی مطرح شد، از نقش دلالان تا انحصار توزیع و واردات و توزیع شبکه‌ای که گفته می‌شد غائله گوشت را شکل داده‌اند. در مهرماه 98نان هم بعد از حدود 5سال حرف و حدیث، گران شد. این‌بار مسئولان وعده دادند دقیق و جدی بر قیمت نان عرضه شده در نانوایی‌ها نظارت می‌کنند. در بین کالاهای اساسی، لبنیات در سال 98دو بار افزایش قیمت داد، یک بار در تابستان و بار بعدی در پاییز. برنج ایرانی هم در سال 98گران شدن را تجربه کرد و بسیاری از شهروندان به ناچار به برنج خارجی رو آوردند. شاید با خودتان بگویید حالا دیگر دست روی هر چیزی بگذاریم گران شده، که البته فکر اشتباهی نیست. اما گرانی کالاهای اساسی بیش از بقیه بر طبقه متوسط و ضعیف و کیفیت زندگی آنها مؤثر بوده است. ارز، طلا، سکه، مسکن و خودرو همگی در سال 98افزایش قیمت را تجربه کردند.

گرانی غیرمنتظره بنزین


جمعه‌ها در تقویم سال 98آغاز روزهای پرماجرا بودند. جمعه 24آبان، شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران آغاز سهمیه‌بندی بنزین و قیمت‌های جدید را اعلام کرد. با این افزایش قیمت، بهای هر لیتر بنزین سهمیه‌ای به 1500تومان و هر لیتر بنزین آزاد به 3000تومان رسید. سهم خودروهای سواری هم ماهیانه 60لیتر تعیین شد. ساعاتی بعد حسن روحانی دلیل این افزایش را تقسیم درآمد حاصله بین 60 میلیون ایرانی عنوان کرد و گفت این تصمیم به نفع مردم و قشرهای تحت فشار جامعه است. او از آغاز طرح اختصاص یارانه معیشتی به اقشار کم‌درآمد خبر داد. با این حال اعلام این افزایش قیمت و سهمیه‌بندی، آنقدر غیرمنتظره بود که به واکنش‌ها و حوادث ناراحت‌کننده‌ای منجر شد. اعتراض‌ها به این تصمیم از بعدازظهر جمعه شروع شد و به سرعت در شهرهای مختلف شکل گرفت. اعتراضاتی که در بعضی شهرها با آشوب و درگیری همراه شد و کشورمان را به صدر خبرهای روز دنیا رساند. اعتراضات چند روزی ادامه داشت و با به اغتشاش کشیده شدن تجمعات، نیروی انتظامی برخورد با معترضان را آغاز کرد. اعتصاب اصناف مختلف، بسته شدن بعضی مسیرها توسط معترضان، به آتش کشیدن و آسیب زدن به اموال عمومی توسط آشوبگران و قطع شدن چند روزه دسترسی به اینترنت در کشور، ازجمله اتفاقات بعد از گسترش تجمعات بودند. به این ترتیب آبان ماهی که با زلزله در آذربایجان شرقی، تلخ و ناراحت‌کننده شروع شده بود، با این حوادث تلخ هم پایان یافت.

انهدام پهپاد متجاوز 


اما همه اتفاقات سالی که گذشت، تلخ نبودند. در تقویم این سال هم مثل همیشه اتفاقاتی هستند که نشان از اقتدار و تدبیر ایرانی‌ها دارند. ساعت 4:05بامداد روز پنجشنبه، 30خرداد 98سامانه پدافندی «سوم خرداد» ساخته شده و متعلق به جمهوری اسلامی ایران یک فروند پهپاد آمریکایی مدلRQ-4 را به نام «گلوبال‌هاوک» به‌معنای شاهین جهانی که وارد مرزهای هوایی کشورمان شده بود، هدف قرار داد و منهدم کرد. این پهپاد در حقیقت یک هواپیمای بدون‌سرنشین با کاربرد تجسس در دریا بود. روایت رسمی که تا امروز منتشر شده نشان می‌دهد که ایران طبق یک فرآیند معمولی تعریف شده، پس از تجاوز یک شیء عظیم‌الجثه آمریکایی به آب‌های سرزمینی کشورمان، پس از چند اخطار رسمی آن هم براساس یک عرف بین‌المللی، اقدام به یک کار طبیعی و مرسوم و نهایتا شی پرنده متجاوز را منهدم کرده است. به گفته سردار حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، همراه با پهپاد آمریکایی سرنگون شده، یک هواپیمای بوئینگ پی-8پوسایدون متعلق به آمریکایی‌ها با 35سرنشین نیز به مرزهای ایران تعرض کرده بود و نیروهای ایرانی می‌توانستند آن را مورد هدف قرار دهند اما این کار را نکردند. رییس جمهور امریکا که در ابتدا معتقد بود ایران مرتکب اشتباه بسیار بزرگی شده و با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد، در نهایت تهدید به حمله را کنار گذاشت. 

خداحافظی با مربیان خارجی 


برای علاقه‌مندان به فوتبال، سال 98با خداحافظی با مربیان خارجی محبوبی همراه بود که در تیم‌های بزرگ و مطرح مربیگری می‌کردند. رفتن کارلوس‌ کی‌روش، مربی تیم ملی فوتبال کشورمان بالاخره بعد از 8سال در سال 98قطعی شد. رفتن کی‌روش بعد از ماجراهای فراوان و تلاش برای نگه‌داشتن او و البته آنطور که بعضی از اعضای فدراسیون فوتبال می‌گویند، کارشکنی عده‌ای برای جدایی این مربی از تیم ملی اتفاق افتاد. اما سرانجام مربی فوتبالی که تیم ملی ما را در دو دوره جام‌جهانی همراهی کرده بود، از ایران رفت. این شاید مقدمه‌ای بود برای خداحافظی با مربیان خارجی. اوایل سال 98برای طرفداران تیم پرسپولیس هم با خبرهای ناراحت‌کننده گذشت. بعد از 4فصل همراهی و 3بار قهرمانی لیگ، برانکو ایوانکویچ، سرمربی این تیم از پرسپولیس جدا شد و به تیم الاهلی رفت. این جدایی تا مدتی تیم را بلاتکلیف کرد. اما شاید بدبین‌ترین هواداران این تیم هم پیش‌بینی نمی‌کردند که قرار است چند‌ماه بعد، در زمستان این سال با مربی آرژانتینی خود، یعنی گابریل کالدرون هم خداحافظی کنند. از آن طرف طرفداران تیم آبی پایتخت هم با شوک رفتن سرمربی ایتالیایی خود مواجه شدند. آندره استراماچونی که قراردادی دو ساله برای هدایت تیم استقلال داشت، بعد از مذاکرات فراوان به دلیل آنچه که اختلافات مالی عنوان شد، این تیم را 2بازی قبل از اتمام نیم‌فصل رها کرد و به کشورش بازگشت.





پرواز ناتمام 


سال 98با خیلی اتفاقات تلخ و سخت در ذهن ما ایرانیان باقی می‌ماند، اما از میان همه این اتفاقات، حادثه پرواز ناتمام هواپیمای 752اوکراین، می‌تواند یکی از تلخ‌ترین خاطره‌ها از این سال سخت باشد. 18دی‌ماه امسال این هواپیما با 176سرنشین، تهران را به مقصد کی‌یف ترک کرد اما چند دقیقه بعد، در حالی که هنوز از تهران خارج نشده بود، هدف پدافند هوایی که برای حمله متجاوزان خارجی به حالت آماده‌باش درآمده بود قرار گرفت. تعداد دقیق سرنشینان این هواپیما 176نفر بود که از این تعداد، 167مسافر و 9خدمه پروازی بودند. در ابتدا علت سقوط این هواپیما نامشخص بود و مسئولان اعلام کردند در حال بررسی ابعاد حادثه هستند. 3روز بعد، ستاد کل نیروهای مسلح، «خطای انسانی غیرعمد در تشخیص شیء پرنده» را دلیل این اتفاق اعلام کرد. بیشتر سرنشینان هواپیما ایرانی و تعدادی هم اتباع کشورهای دیگر بودند. همه سرنشینان این پرواز ناتمام درگذشتند و برای همدردی با خانواده‌های داغدار آنها، مراسم مختلفی در ایران، کانادا و آلمان برگزار شد. بنیاد شهید جانباختگان این حادثه تلخ را شهید نامید. ترافیک هوایی ایران به‌شدت دچار افت شد و بسیاری پروازها به مقصد ایران را لغو کردند. تعداد قابل توجهی از جانباختگان این پرواز، دانشجویان ایرانی مقیم کانادا بودند که برای گذراندن تعطیلات زمستانی، به کشورشان برگشته بودند.

شهادت سردار و انتقام سخت


صبح سیزدهمین روز دی ماه، برای ایرانیان با خبری تلخ و شوکه‌کننده همراه بود. سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، در حمله موشکی پهپادهای آمریکایی به دو خودرو در اطراف فرودگاه بغداد، به شهادت رسید. ابومهدی المهندس معاون حشدالشعبی و تنی چند از اعضای حشدالشعبی هم در این حمله هدف قرار گرفتند و به شهادت رسیدند. موجی از اندوه، آن جمعه را به روزی تلخ تبدیل کرد. وزارت دفاع آمریکا در بیانیه‌ای صراحتا اعلام کرد که ترور سردار سلیمانی در عراق به دستور ترامپ انجام شده است. پیکر شهید سردار قاسم سلیمانی و دیگر همراهانش، در مجموعه مراسم‌هایی باشکوه و میلیونی در 4روز از دی‌ماه در شهر‌های کاظمین، کربلا، نجف، اهواز، مشهد، تهران، قم و کرمان تشییع شد. خبرگزاری‌های دنیا حضور جمعیت در این تشییع را بیش از 10میلیون نفر تخمین زدند. تشییع پیکر این شهید در گلزار شهدای کرمان، با تلخی حادثه دیگری هم همراه شد. در این مراسم 56نفر از شرکت‌کنندگان در عزاداری، بر اثر ازدحام و فشار جمعیت جانشان را از دست دادند. بعد از شهادت سردار سلیمانی، کلیدواژه انتقام سخت برای اعلام خشم و اقتدار ایرانیان در برابر مسببان این اقدام تروریستی ساخته شد. این انتقام سخت با حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب به پایگاه عین‌الاسد، بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکایی‌ها در عراق رقم خورد که بعد از جنگ جهانی دوم بی‌سابقه بود. آمریکایی‌ها ترجیح دادند هیچ واکنشی به این حمله موشکی نداشته باشند.

آزادی این بار با حضور زنان



ماجرای تلاش‌ها برای ورود زنان به استادیوم آزادی، ماجرایی طولانی و پرحاشیه است که ابعاد مختلفی دارد. اما بالاخره در سال 98گام مهمی برای حل پاسخ به این مطالبه برداشته شد. در روز پنجشنبه 18مهر‌ماه عده‌ای از بانوان ایرانی برای اولین بار، رسما به‌عنوان تماشاگر زن فوتبال به استادیوم آزادی در تهران راه یافتند تا بازی ایران و کامبوج را از نزدیک تماشا کنند. این اولین بار بود که زن‌های ایرانی نه با دعوت‌نامه یا با لباس مبدل، بلکه به‌عنوان زنان فوتبال‌دوست بلیت خریدند و به تماشای بازی فوتبال رفتند. حضور زنان در این بازی در شرایطی ممکن شد که فدراسیون جهانی فوتبال تهدید کرده بود که درصورت ممانعت مجدد ایران از حضور زنان در ورزشگاه‌ها، فوتبال ایران را محروم خواهد کرد. حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران پس از انقلاب اسلامی با محدودیت هایی روبه‌رو شد. نخستین حضور زنان در هنگام یک بازی فوتبال در جریان بازی ایران و ایرلند در سال ۱۳۸۱ اتفاق افتاد که تعداد محدودی از زنان ایرلندی توانستند وارد ورزشگاه آزادی شوند. این امر با اعتراض فعالان جنبش زنان ایران مواجه شد چرا که معتقد بودند ممنوعیت حضور زنان فقط برای زنان ایرانی است. حضور زنان خارجی بعدها بارها و بارها در هنگامه برگزاری بازی‌های بین‌المللی تیم ملی ایران تکرار شد و زنان کره‌ای، ژاپنی، چینی و سوری توانستند وارد ورزشگاه آزادی بشوند اما حضور زنان ایرانی همچنان ممنوع بود که بالاخره این قفل در سال 98شکسته شد.

صفحه شلوغ حوادث 


صفحه حوادث روزنامه‌ها در این سال پر و پیمان و شلوغ بود. خرداد امسال یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های قتل، راهی مراجع قضایی شد. محمدعلی نجفی، وزیر آموزش و پرورش در دوره سازندگی، شهردار سابق تهران، رییس سازمان برنامه و بودجه در دولت اصلاحات و چهره‌ای شناخته‌شده در دنیای سیاستمداران، به قتل میترا استاد، همسر دوم خود به ضرب گلوله اعتراف کرد. حضور او جلوی دوربین تلویزیون تنها چند ساعت بعد از قتل، یکی از شوکه‌کننده‌ترین تصاویر خبری سال 98را رقم زد. در نهایت او به قصاص نفس محکوم شد. مرداد‌ماه بود که خبر بخشیده شدن او توسط خانواده همسرش منتشر و نجفی برای گذراندن دوره محکومیت جنبه عمومی قتل و نگهداری سلاح غرمجاز، راهی زندان شد. صفحه‌های حوادث روزنامه‌ها هنوز از حواشی این اتفاق خالی نشده بود، که این بار ماجرای جدیدی پررنگ شد. روح‌الله زم، گرداننده کانال تلگرامی آمدنیوز که به‌عنوان منبع اخبار کذب، جنجالی و فتنه‌برانگیز شناخته می‌شد، توسط سپاه پاسداران انقلاب دستگیر شد. البته یک‌بار در ماجرای اعتراضات سال 96و بعد از شکایت مقامات کشورمان به شرکت تلگرام، کانال آمدنیوز بسته شد اما زم با راه‌اندازی کانال جدیدی با نام صدای مردم، به فعالیت‌های مجرمانه خود ادامه داده بود. زمستان 98هم اخبار تلخی از مرگ کولبران در کردستان شنیده شد. انتشار خبر مرگ آزاد و فرهاد، دو برادر کولبر نوجوان در یخبندان مریوان، این داغ را سوزان‌تر کرد. 






 کرونا؛ آخرین مهمان 



در شلوغی آخرین‌ماه باقی مانده تا سال جدید، بالاخره پای ویروس کرونا که اخبار مربوط به شیوع آن در چین را دنبال می‌کردیم، به کشور ما هم باز شد. قبل از آن هواپیمایی با تمهیدات ویژه به ووهان چین سفر کرد تا دانشجویان ایرانی گرفتار شده در شرایط اضطراری را به کشور بازگرداند. همه این دانشجویان به همراه تیم بازگشته از ووهان، بیشتر از 2هفته در قرنطینه باقی ماندند تا پزشکان از سلامتی آنها مطمئن شوند. اما اولین بیمارانی که تست کرونای آنها مثبت اعلام شد، در قم دیده شدند. مبتلایان بعدی در استان‌های تهران، گیلان، مازندران، اصفهان و کرمانشاه به سرعت وارد قرنطینه شدند. مسئولان، مدارس و دانشگاه‌ها را تعطیل کردند، بسیاری از ادارات و سازمان‌ها کاهش ساعات کاری و دورکاری کارمندان را در دستور کار قرار دادند، اماکن عمومی نظیر سینماها، سالن‌های تئاتر، باشگاه‌های ورزشی و کنسرت‌ها تعطیل شدند. مسابقات ورزشی لغو یا بدون تماشاگر برگزار شدند. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اعلام توصیه‌های عمومی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، از مردم خواست در خانه باقی بمانند. همزمان با التهابات ناشی از این وضعیت، خبرهایی از نایاب شدن ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی نگرانی‌ها را بیشتر کرد. ویروس کرونا، همین حالا که در حال خواندن این گزارش هستید هنوز مهمان ناخوانده‌ای است که از کشورمان بیرون نرفته و این امید وجود دارد که با رعایت نکات بهداشتی، جلوی شیوع بی‌رویه آن گرفته شود.