نقش کمرنگ فناوری در صنایع فرهنگی قم

روح‌الله یارمحمدی| روزنامه‌نگار:

دیگر همه می‌دانند حال صنایع فرهنگی استان خوب نیست. حتی بسیاری از محصولات فرهنگی و صنایع دستی استان زندگی رو به زوال دارند. واقعا نمی‌توان همه این شرایط را به گردن بحران‌ها و فراز و نشیب‌های اقتصادی کشور انداخت. بی‌گمان سنت‌گرایی و بی‌توجهی به روزآمدی و ناهماهنگی با دستاوردهای فناوری و بی‌خبر ماندن از سلیقه‌های به‌روز شده جهانی در عرصه تولید و عرضه هم در ایجاد چنین شرایطی کم‌تأثیر نیست. 

چرا باید استانی که وجهه بین‌المللی جهان اسلام را دارد و280 موسسه فرهنگی و مذهبی و بیش از 4200 هنرمند و 50 رشته در صنایع دستی دارد و در زمینه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز از شرکت‌های شاخصی برخوردار است، فقط 11 شرکت فناور صنایع خلاق از 442 شرکت موجود در کشور سهم داشته باشد. 

بر اساس آمارها، گردش مالی بازار صنایع فرهنگی جهان 2 هزار میلیارد تومان است و سهم ایران فقط 2/0 درصد از این چرخه است. این گستره عظیم درآمدی نشان می‌دهد که ارزش افزوده و گنجایش اقتصادی صنایع نرم در جهان چه ضریب بالایی دارد که اگر این آمار را در کنار مقایسه با درآمد سالانه 100 میلیارد دلار درآمد نفتی کشور بگذاریم عظمت و اهمیت این صنایع بیش از پیش معلوم می‌شود و ایمان ما در مورد این‌که بی‌دلیل دل خود را به منابع خدادادی که جنجال‌های سیاسی بسیاری در درون خود دارد، بیشتر می‌شود. صحبت از وجود 11 شرکت صنایع خلاق که دارای مجوز فناوری هستند در استان کردیم که 9 شرکت در پارک علم و فناوری مستقر هستند، اما واقعا چرا باید با وجود 280 موسسه فرهنگی و هنری و 1280 ناشر صاحب مجوز، فقط 11 مجموعه حقوقی با جایگاه فناوری فعال باشند؟ آمارها نشان می‌دهد که بیشترین رکود و سکون در عرصه صنایع فرهنگی برای آن دسته از مجموعه‌هایی است که کمترین بهره را از دستاوردهای علم و فناوری دارند. 

درست است که از 1280 ناشر موجود در استان رسما فقط 400 ناشر فعال هستند و تقریبا از ظرفیت‌های خوب تولیدی برخوردارند، اما در میان همین گزینه‌های فرهنگی، ناشرانی هستند که صاحبان ایده‌ و نوآوری هستند و به گفته مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، 4 ناشر از فناوری واقعیت افزوده بهره‌‌مند هستند. «سید موسی حسینی کاشانی» یکی از دغدغه‌های جدی فعالان عرصه فرهنگ و هنر را ناآشنایی با توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها و بی‌برنامگی در عرضه و تولید طرح‌های فناورانه اعلام می‌کند. 

او پیوند و ارتباط مستمر و هدفدار با مجامع علم و فناوری را برای توسعه صنایع خلاق فرهنگی و نرم‌افزاری بسیار مفید و مهم ارزیابی می‌کند. این کارشناس مسائل فرهنگی توسعه فرهنگ و ترویج‌ فناوری‌های خلاق و نرم را بسیار مهم تلقی می‌کند و می‌گوید: جامعه علم و فناوری استان نتوانسته با بدنه نخبگان فرهنگی و مذهبی استان ارتباط برقرار و دستاوردهای فناوری را به آنها معرفی کند. بر اساس کارشناسی‌های انجام شده، هزینه‌های ایجاد اشتغال در یک شرکت استارت‌آپی و نوپا چیزی حدود 60 میلیون تومان است که این مقدار یک پنجم هزینه‌کرد شرکت‌های صنعتی است.

 به نظر می‌رسد این رقم برای شرکت‌های فناور حوزه علوم انسانی و صنایع فرهنگی مبلغ کمتری هم باشد. در سال گذشته تنها واحدهای فناور عضو مرکز رشد علوم انسانی و اسلامی پارک قم بیش از 44 میلیارد تومان گردش مالی داشته‌اند که سهم صادراتی این مبلغ حدود یک میلیارد و 200 میلیون تومان بوده است. به هر حال، آنچه مسلم است، رویکردیابی صنایع فرهنگی به سوی فناوری و ارتباط با دستاوردهای فناورانه مسأله چالش برانگیز صنایع خلاق استان است. مسأله‌ای که به جهانی‌سازی و نشر اندیشه‌های ناب اسلامی بازتاب یافته از شهر کریمه اهل بیت(ع) کمک شایانی خواهد کرد. مضاف بر این‌که برآیندهای علوم انسانی و اسلامی تنها زمانی به منصه ظهور رسیده و کاربردی می‌شود که بتواند مورد اقبال مردم قرار بگیرد. این روزها زعما و پیشگامان عرصه دینی دغدغه جذاب‌سازی مولفه‌های دینی برای تعمیق باورهای فرهنگی و ارزشی دارند.

 عملیاتی شدن این دغدغه‌ها با روزآمدسازی و کاربردی کردن مولفه‌های علوم انسانی و اسلامی امکان‌پذیر است.