مثلث افزایش قیمت ها در بازار لبنیات

محمد توفیق مشیرپناهی|  سنندج- خبرنگار:


 افزایش قیمت محصولات مصرفی روزانه مردم از جمله اتفاقاتی است که تقریبا به طور مستمر شهروندان شاهد آن هستند. مصداق کامل این افزایش قیمت‎ها را باید در میان لبنیات جست‌وجو کرد؛ جایی که به دلیل فراوانی عرضه و مصرف و نیز تنوع محصولات و گستردگی مراکز توزیع در هر کوی و برزنی، نظارت بر قیمت و کیفیت نیز به‌ویژه در حوزه خرده‌فروشی به‌شدت کاهش می‌یابد. نگاهی آماری به وضعیت نرخ لبنیات طی روزهای اخیر و در اواخر تیر ماه و اوایل مرداد ماه 98 گویای این نکته است که باز هم شاهد رشد تصاعدی قیمت این محصولات از مغازه‎های موجود در حاشیه شهرها و داخل محلات گرفته تا بازارهای مرکز شهر هستیم، فارغ از این‌که این امر اساسا متاثر از سودخواهی بیشتر مغازه‌داران باشد یا تولیدکنندگان محصولات لبنی. 


قیمت ها در بازار

قیمت هر بطری یک لیتری شیر در محصولات شرکت‌های مختلف بسته به میزان چربی آن متفاوت است، به گونه‌ای که شیرپرچرب دارای بازه قیمتی بالای 6 هزار تومان، نرخ شیر نیم‌چرب از 5 هزار و 500 تا 6 هزار و 800 است و شیر کم‌چرب را باید با قیمتی حدود 5 هزار و 500 تومان تهیه کرد. 


همچنین شیر پاکتی یک لیتری با ماندگاری بالا نیز از 5 هزار و 700 تومان شروع می‌شود و در نوسان است. قیمت هر قالب 400 گرمی پنیر با چربی 25 درصدی با عنایت به محصولات تولیدی شرکت‌های مختلف رقمی در حدود 8 هزار و 500 تومان است که نسبت به ماه‎های پیش رشد محسوسی داشته است و پنیر با چربی کمتر را باید با رقمی بین 7 هزار و 500 تومان تا 8 هزار تومان تهیه کرد. 

دوغ در بطری‌های یک لیتری از 6 هزار و 800 تومان تا 7 هزار و 500 تومان در نوسان است و برای بطری‎هایی که اندکی وزن بیشتر می‎یابند، این قیمت بیشتر نیز می‎شود. 
ماست عادی نیز در وزن حدود 2 کیلو با چربی 2/4 درصد را می‎توان در بازه قیمتی میان 18 هزار و 500 تومان تا 19 هزار و 500 تومان تهیه کرد، ضمن آن‌که محصول پرچرب آن نیز در حجم و وزنی نسبتا کمتر از 6 هزار تومان آغاز می‌شود، این محصول در قالب یک کیلوگرمی کم‌چرب را باید با قیمتی معادل 9 هزار و 400 تومان تا 9 هزار و 600 تومان تهیه کرد و ماست پرچرب در این وزن را می‌توان با قیمت‌هایی از 9 هزار و 500 تومان به بالاتر فراهم آورد. 


سیاست فروشندگان 

یک فروشنده محصولات لبنی در هسته مرکزی شهر سنندج درباره وضعیت قیمت اقلام این محصولات می‌گوید: مغازه‌داران به‌ویژه آنها که به طور مستقیم محصول را از کارخانجات تولیدی تحویل می‎گیرند تابع نرخ تعیین شده از سوی کارخانه هستند.  «صباح کرمی» با اذعان به این‌که گاهی برخی مغازه‎داران با واحدهای تولیدی به طور ناعادلانه هماهنگ می‌شوند، می‌افزاید: این امر به این صورت است که واحد تولید محصول، قیمت درج شده روی کالا را بیش از قیمت واقعی قرار می‎دهد و به این ترتیب مغازه‌دار خرده‌فروش علاوه بر دریافت سود معمول خود از محصول، آن مبلغ اضافه شده را نیز به جیب خود می‌ریزد. 

وی با اشاره به این‌که در این شرایط فروشنده مدعی است که در افزایش قیمت نقشی ندارد، تصریح می‎کند: با این وجود برخی فروشندگان نیز هستند که رفتار منصفانه‌‌ای در پیش می‎گیرند و تنها سود واقعی خود را از مشتری دریافت می‎کنند و به این ترتیب محصول را با قیمت کمتری به خریدار عرضه می‌کنند، اما مشتری تصور می‎کند با تخفیف مواجه شده و از این امر رضایت دارد. هرچند گاهی برخی خریداران به این قضیه به دیده شک و تردید می‌نگرند و این کاهش قیمت را به وجود مشکلی در محصول یا فساد آن تعبیر می‎کنند.


افزایش مصرف لبنیات محلی

یک خانم خانه‎دار می‎گوید: مصرف‌کنندگان لبنیات 2 دسته هستند؛ مصرف‎کنندگان لبنیات محلی و سنتی و کسانی که لبنیات به‌اصطلاح سوپرمارکتی و کارخانه‎ای مصرف می‎کنند. «مهری قبادی» می‎افزاید: در خانواده من همین موضوع صدق می‎کند و من و شوهرم ماست و دوغ محلی را می‎پسندیم و بچه‎هایمان لبنیات محلی را نمی‎خورند. 

وی با بیان این‎که تولید لبنیات محلی محدود و جوابگوی جمعیت مصرف‎کننده امروزی نیست، ادامه می‎دهد: بیشتر مردم می‎ به‌ناچار به سوی مصرف شیر و ماست محلی روی آورده‌اند و قیمت لبنیات کارخانه‎ای در یک سال اخیر چند برابر شده است. ماست حدود 2 کیلوگرمی را 20 هزار تومان می‎فروشند، در حالی‎ که ماست محلی را با همین وزن 9 هزار تومان می‎فروشند، اختلاف قیمت بین این 2 نوع لبنیات خیلی زیاد است.

این خانم خانه‎دار یادآوری می‏کند: بیشتر مردم اعتقاد دارند لبنیات محلی از نظر مزه و طعم و مواد اولیه بهتر از لبنیات کارخانه‌ای است، اما از نظر بهداشتی لبنیات محلی خطرناک‎تر است، زیرا اگر کسی خدایی‎ناکرده با مصرف پنیر محلی دچار مشکلات و بیماری تب مالت بشود، گرفتار خواهد شد و همین موضوع مردم را ترسانده است. قبادی اظهار می‎کند: کاش روستاییان و افرادی که لبنیات محلی را تولید می‎کنند مسائل بهداشتی را رعایت کنند تا مردم با آرامش خاطر بیشتری محصولات لبنی آنها را مصرف کنند. 


پیچیدگی‌قیمت‌گذاری

یک کارشناس با بیان این‌که شرایط بازار محصولات لبنی بسیار پیچیده‎تر از سایر کالاهاست، اظهار می‌کند: این امر متاثر از وجود پیچیدگی‌قیمت‌گذاری اختلافات همیشگی میان دامداران، کارخانه‌های تولیدی و دولت است. 

«هادی یوسفی» معتقد است از یکسو دامداران و تولیدکنندگان اصلی شیر، خواستار افزایش قیمت خرید این محصول از سوی کارخانه‌های لبنی هستند و از سوی دیگر واحدهای تولیدی نیز با این امر به دلیل افزایش فشار بر مصرف‌کننده و در نتیجه کاهش سرانه مصرف مخالفت می‌کنند.وی با بیان این‌که در چنین شرایطی مشخص نیست علت افزایش تدریجی قیمت‌ها از سوی واحدهای لبنی چه بوده است، این مساله را در تضاد با ادعاهای این کارخانجات عنوان می‌کند و خواستار شفاف‌سازی در این زمینه می‌شود.

این کارشناس با انتقاد از این‌که دولت نیز در این موضوع تقریبا خود را کنار کشیده و تنها نظاره‌گر ماجراست، می‌گوید: تا زمانی که دولت نخواهد مدیریت صحیح، قاطع و جامع‌نگر با لحاظ کردن منافع 2 طرف ماجرا و البته خریداران را در این قضیه داشته باشد این وضعیت ادامه خواهد یافت. 

این کارشناس تصریح می‎کند: استان کردستان در حال حاضر پایین‌ترین سرانه مصرف لبنیات را دارد و به علت پایین آمدن قدرت خرید، مصرف لبنیات در استان نسبت به میانگین کشوری 1/4 و نسبت به کشورهای پیشرفته‎ای مانند هلند 1/6 کمتر است. یوسفی اظهار می‎کند: پایین بودن میزان مصرف شیر به بروز بیماری‌هایی از جمله پوکی استخوان و پوسیدگی دندان منجر می‌شود. به عنوان مثال 40 درصد زنان جامعه کردستان به پوکی استخوان مبتلا هستند.

میانگین سنی مبتلایان به پوکی استخوان در ایران 35 تا 40 سال است، در حالی که در کشورهای اروپایی حداقل سن مبتلا به پوکی استخوان 75 سال است و یا بر اساس گزارش‌های مستند و مستدل هر ایرانی به طور میانگین 2 دندان پوسیده دارد. استان کردستان بالاترین آمار پوسیدگی دندان در کشور را دارد.


نظارت‌ها ادامه دارد

‌محمد دره‎وزمی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان به طور مرتب از افزایش نظارت بر بازار و برخورد با متخلفان خبر می‌دهد و می‌گوید: در 4 ماه امسال 32 هزار و 508 مورد بازرسی در استان انجام شده که از این تعداد 2 هزار و 513 مورد آن منجر به تشکیل پرونده شده است. 

این مسئول با بیان این‌که در 4 ماه امسال 2 هزار و 719 تخلف در صنوف مختلف استان کردستان صورت گرفته است، می‌افزاید: در این مدت 2 هزار و 976 مورد گزارش مردمی نیز به سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان رسیده که ‌هزار و 383 مورد آن به‌صورت تلفنی، ‌هزار و 368 مورد کتبی و تعداد 225 مورد آن حضوری گزارش شده است. رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان اظهار می‎کند: از گزارش‌های مردمی که به سازمان رسیده 881 مورد آن یعنی 30 درصد، بعد از پیگیری کارشناسان سازمان به تشکیل پرونده منجر شده است. 

دره‎وزمی با اشاره به انجام هزار و 126 گشت مشترک که 293 مورد از آن منجر به تشکیل پرونده شده است، می‌گوید: در این 9 ماه 268 پرونده توسط سازمان تعزیرات حکومتی منجر به صدور رأی شده که 362 مورد آن صنفی و 9 مورد غیرصنفی بوده و ارزش ریالی آنها 726 میلیون ریال است.