هنری
ازدحام گروه‌های تئاتری در نوبت «بلک‌باکس»
گروه‌های تئاتری مشهد به کمبود سالن‌های بلک‌باکس معترضند
بلک‌باکس‌ها اولین و بدیهی‌ترین نیاز تئاتر هستند؛ نیازی که این روزها در مشهد تبدیل به چالشی جدی شده است. به گزارش ایسنا، بلک‌باکس یا جعبه سیاه یک سالن اجرای نمایش مکعب‌شکل است که دیواره‌های آن با رنگ سیاه رنگ‌آمیزی شده باشد. تمام امکانات این سالن نظیر صحنه، نورپردازی، ماشینری، محل قرارگیری تماشاگران و... باید قابلیت حرکت داشته باشد. جعبه‌های سیاه که به سالن‌های همه‌کاره هم معروف هستند، نشانگر محیطی تهی از هر چیز مزاحم است و به کارگردان این امکان را می‌دهد که بر اساس نیاز‌های اجرای خود بتواند هر صحنه‌ای را به هر شکلی که می‌خواهد – متعارف یا غیرمتعارف – طراحی کند.
سالن‌های خورشید، مستقل، بهار، اشراق و شمایل 5 سالن بلک‌باکس مشهد هستند که از این 5 سالن، 2 سالن با مشکلاتی از قبیل تعطیلی و پایان مهلت اجاره روبهرو هستند و سالن اشراق که متعلق به حوزه هنری است نیز به ادعای برخی هنرمندان فقط در اختیار برخی از نمایش‌ها قرار می‌گیرد و همه نمی‌توانند از آن استفاده کنند. با وجود این، از بین 5 سالن بلک‌باکس موجود در مشهد فقط 2 سالن شمایل و بهار باقی می‌ماند که این مساله با وجود ظرفیت بالای تئاتر در مشهد که دومین قطب تئاتر کشور به شمار می‌رود به معضل تبدیل شده و عرصه را برای هنرمندان تنگ و آنها را با مشکل محل اجرا و تمرین روبهرو کرده است.
برخورد سلیقه‌ای برای پذیرش نمایش‌ها
مشکل کمبود و فقدان سالن بلک‌باکس استاندارد برای تمرین و اجرا در مشهد باعث شده است که هنرمندان مجبور به ایجاد فاصله بین زمان تمرین و اجرای نمایش خود شوند که این مساله در کیفیت اثر آنها تاثیرگذار است. همچنین گروه‌های تئاتری گاهی مجبور می‌شوند نمایش خود را به دلیل تقاضای زیاد برای سالنی که در آن مشغول به اجرا هستند، سریع به پایان برسانند که این امر، فروش یک نمایش را دچار مشکل می‌کند. در همین زمینه هنرمندان سال گذشته طی نامه‌ای رئیس حوزه هنری کشور را از وضعیت سالن‌های نمایش در مشهد مطلع کرده و از وضعیت اختصاص بلک‌باکس اشراق انتقاد کردند. مساله‌ای که موجب گشایش‌های اندکی در نحوه اختصاص این سالن به گروه‌های تئاتری شد. اما با گذشت یک سال از نامه‌نگاری‌های اولیه، برخی هنرمندان از چرخش مجدد درهای سالن اشراق حوزه هنری بر همان پاشنه پیش از نامه‌نگاری می‌گویند.
طبق ادعای این هنرمندان، حوزه هنری فقط نمایش‌های خاصی را برای اجرا در سالن خود پذیرش می‌کند و برای انتخاب نمایش‌ها تا حدودی سلیقه را دخیل کرده است.«علی‌اکبر خداشناس» کارگردان تئاتر در مشهد گفت: در مشهد با کمبود سالن‌های بلک‌باکس روبهرو هستیم و دید تجاری این سالن‌ها به تئاتر و قوانینی که جدیدا به مرحله اجرا گذاشته شده ما را دچار مشکل کرده است. «حسین اکبرپور» یکی دیگر از کارگردانان تئاتر بیان کرد: عمده‌ترین مساله و چالش فضای تئاتر مشهد نبود سالن استاندارد و تبلیغات است، چراکه تبلیغات مهم‌ترین اتفاق در این حوزه بوده و می‌تواند به معرفی آن کمک کند. شهرداری قول ساخت سالن بلک‌باکس را داده بود. با پیگیری‌هایی که کردیم در جلسه‌ای قبل از سال نو، شهردار گفت ما پیگیر این سالن هستیم و تمام کارهای زیرساختی انجام شده و تا 2 سال آینده، سالن تحویل فضای تئاتری می‌شود.
ضوابط داریم، محدودیت نه
«مهدی ابراهیمی» معاون فرهنگی و هنری حوزه هنری خراسان رضوی در خصوص روال اختصاص سالن به گروه‌های تئاتری اظهار کرد: راجع به سالن نمایش طبق ماموریت‌ها و چارچوبی که در حوزه هنری وجود دارد شورای فنی این حوزه پس از تایید نمایش بر اساس تقویمی که در اختیار دارد تاریخهایی را به هنرمندان پیشنهاد می‌کند و هنرمندان طبق این تاریخ‌ها بررسی‌های لازم را انجام داده و اجرا در تاریخ مناسب را برنامه‌ریزی می‌کنند. وی خاطرنشان کرد: پس از این‌که نمایش در شورای فنی حوزه هنری تایید شد، نمایش بحث بازبینی از ارشاد را دنبال می‌کند و پس از اخذ مجوزهای لازم برای اجرا حاضر می‌شوند. سالن حوزه هنری از ابتدای سال به طور منظم به‌جز ایام تعطیل مشغول و در اختیار گروه‌های هنری برای اجراهای مختلف بوده است.
معاون فرهنگی و هنری حوزه هنری خراسان رضوی ادامه داد: این طور نیست که سالن حوزه هنری خالی بوده باشد بلکه هفته‌ها و ماه‌های آینده برای اجرا در این سالن تقاضاهایی وجود دارد که بر حسب ضوابط موجود سالن را در اختیار هنرمندان قرار می‌دهیم. در واقع محدودیتی برای اهدای سالن وجود ندارد اما ضوابط وجود دارد. ابراهیمی اضافه کرد: به‌تازگی تئاتر «دیواکولا» در سالن حوزه هنری در حال اکران بوده است و این حرف که حوزه هنری سالن در اختیار هنرمندان قرار نداده، درست نیست. تقاضا برای اجرا در سالن حوزه هنری پذیرفته می‌شود اما طبق ضوابط و چارچوبی که در حوزه هنری وجود دارد به درخواست هنرمندان پاسخ داده می‌شود.
وی در خصوص ضوابط تاثیرگذار مطرح کرد: بحث هنری باید هم به لحاظ محتوا و هم به لحاظ اجرا مورد تایید شورای فنی حوزه هنری باشد و این 2 مورد به واسطه ضوابط موجود در شورای فنی حوزه هنری بررسی می‌شود و به هنرمندان در همان لحظه نقاط قوت و ضعف ارائه می‌شود و پس از آن هنرمند تصمیم می‌گیرد که کار را ادامه دهد یا خیر. به هر ترتیب به نظر می‌رسد تا زمان بهره‌برداری از پردیس تئاتر شهر مشهد، این شهر با مشکلات جدی در زمینه بلک‌باکس‌ها روبهرو باشد، چراکه داشتن 2 سالن بلک‌باکس برای شهری که هر سال با ظرفیت بسیار بالایی در جشنواره‌های داخلی و خارجی حضور پیدا می‌کند چیزی مثل فاجعه است؛ مساله‌ای که بدون شک ظرفیت تئاتر مشهد را مستهلک خواهد کرد و سبب ضعف و آسیب جدی به آن می‌شود. با وجود این، به نظر می‌رسد مسئولان اداره ارشاد و شهرداری مشهد باید با درک شرایط و با استفاده از ظرفیت‌ها و قدرت رایزنی خود مشکلات این حوزه را برطرف کنند تا مانع آسیب دیدن ظرفیت بالای هنر تئاتر در شهر مشهد شوند.
