وقتی هنر، پول می‌آورد

عیسی محمدی

طبیعی است که افرادی چون هنرمندان، علاقه چندانی به افشای مباحث مالی خود نداشته باشند اما کار جالبی که توسط شهرداری اتفاق افتاده، ایجاد سامانه شفافیت است که در آن قراردادهای بالای 250میلیون تومان، ثبت و ضبط می‌شود. طبیعی است کسانی که به این سامانه مراجعه و جست‌وجویی داشته باشند، می‌توانند آماری کلی از وضعیت قراردادها داشته باشند. به این ترتیب هنرمندان، دیگر نمی‌توانند از زیر بار شفافیت مالی فرار کنند و بدون اینکه خودشان بخواهند، این اطلاعات در دسترس دیگران است. البته در فاز اول این امر، قراردادهای بالای یک میلیارد تومان در این سامانه قرار می‌گرفت. متولیان شهرداری قصد داشتند با چنین کاری، از هرگونه شائبه‌ای جلوگیری کنند.

پیدا و پنهان هنرمندان در قراردادهای شهرداری

سری به این سامانه می‌زنیم و بازه جست‌وجو را در سال97 محدود می‌کنیم. از مجموع قراردادهایی که پیش‌روی ما ظاهر می‌شود، دنبال قراردادهایی می‌گردیم که یا به‌طور مستقیم با هنرمندان بسته شده یا امکان استفاده از هنرمندان در آنها وجود داشته است. از 1652مورد قراردادی که در فایل اکسل و مربوط به سال97 ظاهر می‌شود، به‌طور مستقیم قراردادی که دال بر همکاری یک هنرمند یا یک تیم هنری باشد، وجود ندارد. البته پروژه‌هایی کلی که در آنها از وجود هنرمندان نیز می‌توان استفاده کرد، وجود دارد؛ مانند نورپردازی موقت در اعیاد و مناسبت‌‌ها با حجم قرارداد نزدیک به نیم میلیارد تومان در غرب تهران یا قرارداد آموزش فرهنگ ترافیک به مبلغ نزدیک به 300میلیون تومان. طبیعی است که در چنین کارهایی می‌شود از هنرمندان سود برد اما صرفاً‌ با عنوان حق‌الزحمه‌ای. همچنین در مزایده‌ها می‌توان قراردادهایی را یافت که ردپای هنرمندان معماری در آن عیان است؛ مانند پروژه مرمت و پیرایش شهری جداره محور حافظ (حدفاصل چهارراه کالج تا خیابان بهشت) با مبلغ نزدیک به یک‌میلیارد تومان یا مناقصه انتخاب پیمانکار پروژه مرمت و احیای خانه مینایی واقع در خیابان ولیعصر(عج)، بالاتر از میدان منیریه با برآوردی نزدیک به 740میلیون تومان.

قراردادهای هنری، بی‌حضور هنرمندان

از دیگر قراردادهای بسته‌شده که امکان استفاده از هنرمندان مختلف نیز در آنها فراوان است، می‌توان به خدمات کمپین تبلیغاتی و امور ارجاعی فرهنگی و برگزاری مراسم، کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌های مختلف اشاره کرد که کمی بیشتر از4 میلیاردتومان هزینه آن می‌شود؛ قراردادی که با شرکت نوسازی عباس‌آباد و توسط پیام‌‌رسا بسته شده. در چنین قراردادی، از گرافیست‌ها و مجریان و برنامه‌سازان و گویندگان و نویسندگان و هنرمندان تجسمی و... استفاده می‌شود. یا در قراردادی دیگر با عنوان تهیه، چاپ، نصب، جمع‌آوری و امحای بنرهای سازه‌های تبلیغات فرهنگی منصوب روی «عرشه پل‌های هوایی (پیاده و سواره) و بیلبوردهای پهنه جنوب (مجموعه شماره دو) در سطح مناطق 22گانه شهرداری تهران به متراژ تقریبی 180.000مترمربع» که توسط سازمان زیباسازی و با فرهیختگان اندیشه زرین بسته شده، قراردادی نزدیک به یک میلیارد و 700میلیون تومان است. در چنین کاری نیز حضور هنرمندان پررنگ است.

اقتصاد همکاری با خانه هنرمندان

تا اینجای کار که اطلاعات کلی و حدسی هستند. بهتر است در پهنه جست‌وجوگرها، به‌صورت مستقیم دنبال اطلاعات بگردیم. یکی از همکاری‌های خاصی که میان شهرداری و هنرمندان پیدا می‌کنیم، مربوط به خانه هنرمندان است. طی خبری که 3‌ماه پیش منتشر شد، مبلغ کمک شده توسط شهرداری، یک میلیارد تا یک میلیارد و 500میلیون تومان اعلام شد. البته این مبلغ تا زمان مخابره خبر هنوز به‌طور کامل محقق نشده بود. از این مبلغ، تنها نیم میلیارد تومان آن متعلق به تماشاخانه ایرانشهر بوده است. به گفته معاون مالی خانه هنرمندان، این مبلغ تنها یک‌چهارم هزینه‌های این مرکز هنری را تشکیل می‌دهد. در سال95 نیز بودجه‌ درخواست شده برای ارائه به شورای شهر، معادل یک میلیارد تومان بود؛ 700میلیون تومانش برای خانه هنرمندان و باقیمانده‌اش برای تماشاخانه ایرانشهر. البته مدیرعامل خانه هنرمندان، در اسفند 95 و هنگام اعلام این عددها، اشاره کرد که سال گذشته‌، شهرداری مبلغ یک میلیارد و 700میلیون تومان به آنها کمک کرده است.

جایی برای هنرمندان هست

سری هم به بودجه مصوب  سال 98 شهرداری می‌زنیم تا ببینیم که هنرمندان در برنامه‌های کلی آن، چه محلی از اعراب و چه درصدی از حضور می‌توانند داشته باشند. کل بودجه عمومی شهرداری در این گزارش کلی، نزدیک 19هزار میلیارد تومان است که از منابع مختلف تأمین شده. از این میزان، هزینه‌ای که شهرداری در طرح ارائه شده بودجه خود ذکر کرده، برای موارد اجتماعی و هنری، نزدیک 500میلیارد تومان بوده است. از این میان می‌توان به توسعه گردشگری، اوقات فراغت و نشاط اجتماعی با 22میلیارد تومان، غنی‌سازی اوقات فراغت شهروندان با 18میلیارد تومان، گسترش فرهنگ ایرانی- اسلامی با کمی بالاتر از 300میلیارد تومان و اجرای برنامه‌های هنری فرهنگی با 37میلیارد تومان اشاره کرد.