گردهمایی استادان حقوق برای «یک‌قانون شایسته»

ارزیابی و تحلیل زمان بازنگری در برخی از اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، موضوع اصلی همایشی بود که با حضور استادان حقوق و علوم سیاسی برگزار شد. همایش«برای یک قانون اساسی شایسته‌تر» عنوان برنامه‌ای بود که روز سه‌شنبه به همت انجمن علمی حقوق اساسی ایران با همکاری دانشکده حقوق دانشگاه شهیدبهشتی و خانه اندیشمندان علوم انسانی در دانشکده حقوق این دانشگاه برگزار شد.

ابراهیم بیگ‌زاده، رئیس دانشکده حقوق دانشگاه شهیدبهشتی در مراسم افتتاحیه این همایش گفت: قانون اساسی کشورها اساسنامه آنهاست و در همه قوانین اساسی به مسئله بازنگری اشاره شده است و ظرفیت اصلاح آن وجود دارد. بیگ‌زاده با بیان اینکه البته در قوانین اساسی کشورها برخی اصول غیرقابل تغییر است، گفت: مثلا در قانون اساسی فرانسه جمهوریت این کشور غیرقابل بازنگری است. او ادامه داد: در 40سالگی انقلاب اسلامی باید به این میثاق ملی توجه شود تا بتواند به بقای خود ادامه دهد. گودرز افتخارجهرمی که از بزرگ‌ترین استادان حقوق در ایران محسوب می‌شود هم در سخنان کوتاهی به بیان اهمیت قانون اساسی در ادوار گذشته حکومت‌ها پرداخت و تأکید کرد: هدف از قانون اساسی در کشورها دفاع از حقوق انسان‌هاست تا زمامداران به حقوق مردم تعدی نکنند. او به تاریخ ایران کهن هم اشاره کرد و گفت: در ایران باستان چه در زمان هخامنشیان و چه در زمان اشکانیان، مکانیسم‌هایی وجود داشته است که به مردم ظلم نشود. او در بخش دیگری از سخنانش به این مسئله اشاره کرد که بشر همواره به‌دنبال این بوده است که آزادی‌های خود را حفظ کند.

به گزارش همشهری،  علی‌اکبر گرجی، معاون حقوق اساسی معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری و عضو هیأت علمی دانشگاه شهیدبهشتی هم در سخنان مبسوطی به اهمیت قانون اساسی کشور‌ها و ضرورت بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پرداخت. گرجی گفت: قانون اساسی ما ضعف‌ها و قوت‌هایی دارد و ما معتقدیم برخی از هنجارهای اجتماعی شکل گرفته در جامعه هم به واسطه برخی مباحث موجود در قانون اساسی است. معاون حقوق اساسی معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد: قانون اساسی ظرفیت تمدن‌سازی‌ را دارد؛ اگر عقلانیت، تجربه‌گرایی و توجه به ارزش‌ها و هنجارهای جامعه را در خود لحاظ کرده باشد.

سیدمصطفی محقق‌داماد هم در بخشی از این همایش محورهایی را هرچند کوتاه مطرح کرد. او که ریاست یکی از پنل‌های علمی را در این همایش برعهده داشت، تأکید کرد: نقض قانون بد است و این یک معنای پذیرفته شده است و حتی گاهی نقض قانون منجر به جرم می‌شود اما باید نقد قانون را بپذیریم. او در بیان راهکارهای ارزیابی قانون اساسی هم گفت: در مرحله اول باید ببینیم ما با این قانون اساسی چه کرده‌ایم و چه راهکارهایی برای اصلاح آن وجود دارد. بعد از سخنان محقق‌داماد، حسین مهرپور، استاد حقوق عمومی تأکید کرد: مسئله اساسی به‌نظر من این است که آیا ما به همین قانون اساسی امروز توجه  و آن را اجرا کرده‌ایم یا خیر؟ وی افزود: برخلاف عنوان این همایش، ظاهرا کارکرد این همایش بازنگری در قانون اساسی است که این مسئله به من گفته نشده بود. مهر‌پور گفت: ما قانون اساسی نسبتا خوبی داریم و تقسیم قدرت و پیش‌بینی‌های خوبی در آن شده است؛ مثلا مسئله آزادی‌های افراد در قانون اساسی به خوبی مورد اشاره قرار گرفته است اما باید ببینیم به این قانون اساسی چقدر عمل شده است. آیت‌الله هاشم هاشم‌زاده‌هریسی، نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان رهبری هم گفت: قانون اساسی جمهوری اسلامی متعالی است و به‌نظر من اگر بخواهیم اصلاحی در قانون اساسی صورت بدهیم اول باید در برخی از همان اصولی صورت بدهیم که (در سال 68) بازنگری شد. این عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: قانون اساسی غمنامه‌ای دارد که باید به آن گوش داد. وی افزود: من مخالف بازنگری در قانون اساسی‌ام ولی باید اجرای قانون اساسی را دنبال کرد. وی به رویه نظارت و اجرای قانون اساسی در طول دهه‌های مختلف انقلاب هم پرداخت و از دولت نهم که رویه نظارت و اجرای قانون اساسی مورد انتقاد است، یاد کرد. صادق زیباکلام دیگر سخنران این همایش بود و به مباحث مهم در قوانین اساسی کشورها و مسئله دمکراسی اشاره کرد و با نام بردن از مهم‌ترین مولفه‌های قوانین اساسی از منظر خودش تأکید کرد: مسئله محدودیت قدرت، اصل تفکیک قوا، تاسیس حقوق و حق مالکیت و امثال آن و نهایتا مولفه پاسخگو بودن از مهم‌ترین مولفه‌های قوانین اساسی است.