راه دشوار کلان‌شهر خواندن همدان

فاطمه کاظمی|   همدان - خبرنگار:

 این روزها باز هم پیگیری اجرای الحاق 4 روستای علی‌آباد، حسن‌آباد، قاسم‌آباد و شورین به شهر همدان شنیده می‌شود. ‌  چندی پیش نام روستای حیدره نیز به این فهرست اضافه شد اما تعدادی از  اهالی این روستا با امضای طوماری از وزارت کشور خواستند جلوی این کار گرفته شود. حتی نام شهر بهار نیز وارد این فهرست شده که با واکنش برخی از شهروندان بهاریمواجه شده است. ‌در این گزارش نظر موافقان و مخالفان این طرح را می‌خوانیم.


واکنش شهردار

«عباس صوفی» شهردار همدان با بیان این‌که من معتقدم همدان کلان‌شهر است و صحبت درباره آن بی‌معنی است، توضیح می‌دهد: همدان در سال 1388 به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی ایران رسیده و به تبع آن عنوان کلان‌شهر گرفته است و الان من به عنوان شهردار همدان عضو مجمع شهرداران کلان‌شهرهای ایران هستم. اما این‌که ما از کلان‌شهری چه منفعتی برده‌ایم جای بحث دارد.
وی ادامه می‌دهد: آیا ما هم‌افزایی کرده‌ایم که حق کلان‌شهری همدان را از تهران بگیریم؟ ما در این سال‌ها فقط در این باره با هم بحث و جدل کرده‌ایم. در شرایطی که دیگر شهرها به دنبال تصویب چنین قانونی برای خودشان هستند، این قانون برای همدان تصویب شده است ولی ما از مزایای آن استفاده نمی‌کنیم.

می‌پرسم پس برنامه برخی مسئولان برای الحاق 4 روستا به شهر برای این‌که جمعیت همدان به یک میلیون نفر برسد و عنوان کلان‌شهر بگیرد، برای چیست که صوفی می‌گوید: کلان‌شهر شدن هیچ ربطی به الحاق این 4 روستا ندارد. موضوع الحاق این 4 روستا 3 ماه است مطرح شده اما عنوان کلان‌شهری سال‌هاست به همدان داده شده. ضمن این‌که مگر این 4 روستا چقدر جمعیت دارند که جمعیت همدان را به یک میلیون نفر برسانند؟ این روستاها فقط 20 هزار نفر جمعیت دارند.

شهردار همدان معتقد است: من به لحاظ حقوقی در جایگاهی نیستم که درباره موافقت یا مخالفت با اجرای این طرح صحبت کنم. من مقام اجرایی هستم و اگر اجرای این طرح به بنده ابلاغ شود مجبور به اجرای آن هستم و باید به این مناطق خدمات بدهم. من درباره الحاق 4 روستا هیچ نظری نمی‌دهم چون هر نظری بدهم، ممکن است گروهی اعتراض کنند.


خدمات‌رسانی شهرداری به روستاها

می‌گویم برخی از متخصصان شهری معتقدند در صورت الحاق این 4 روستا به شهر به جمعیت حاشیه‌نشین همدان اضافه خواهد شد. حاضر هستید این اتفاق بیفتد و شهردار می‌گوید: چرا حقایق را از خودمان دور می‌کنیم. مگر قاسم‌آباد الان داخل شهر نیست؟ اینها داخل شهر هستند و از شهر خدمات می‌گیرند. من به این مناطق خدمات اتوبوسرانی می‌دهم و زباله‌هایشان را جمع‌آوری می‌کنم.می‌گویم برخی متخصصان مخالف الحاق 4 روستا هستند و موضع‌گیری‌هایشان نه براساس منافع شخصی که براساس نظریات علمی است، شهردار پاسخ می‌دهد: من فقط مجری قانون هستم و اگر این طرح مصوب شود، مجبور به اجرای آن هستم.


هزینه‌های جدید شهرداری

مدیر پژوهشی مرکز مطالعات شورای شهر همدان نظرات دیگری درباره الحاق روستاها به شهر است. «حسن مایلی» اظهار می‌کند: روستاهای مذکور پس از الحاق درآمد چندانی برای مجموعه مدیریت شهری نخواهند داشت و این در حالی است که نبود زیرساخت‌های شهری در روستاهای مذکور هزینه‌های زیادی را به شهرداری برای برابرسازی استانداردها و ارائه خدمات شهری تحمیل خواهد کرد. گرچه الحاق روستا یک ارزش‌ افزوده برای زمین‌های روستایی ایجاد می‌کند اما در انتها به محدوده ارزان‌قیمت با خدمات شهری ضعیف تبدیل خواهد شد. 

وی ادامه می‌دهد: الحاق یکباره روستا بارهای مضاعفی به شهر تحمیل خواهد کرد از این‌رو پیش‌بینی زیرساخت‌های مورد نیاز برای مناطق الحاقی در طرح‌های تفصیلی و طرح‌ هادی روستا اهمیت می‌یابد. در صورت نبود زیرساخت‌های لازم، ایجاد ناحیه منفصل شهری با پیش‌شرط ایجاد این زیرساخت‌ها در یک بازه زمانی اهمیت می‌یابد.


برنامه ریزی برای کلان شهر شدن

حمیدرضا حاجی‌بابایی، نماینده همدان در مجلس معتقد است همدان در آینده با افزایش جمعیت و گسترش شهر روبه‌رو می‌شود و در آن زمان یک کلان‌شهر خواهد شد هرچند طرح کلان‌شهر شدن همدان در سال 1388 به تصویب رسیده است. 
وی می‌افزاید: بنابراین ما از الان باید برای آن زمان برنامه‌ریزی کنیم تا زمانی که به واقع کلان‌شهر شدیم زیرساخت‌های لازم را برای یک کلان‌شهر شدن داشته باشیم. پس بهتر است علاج واقعه را قبل از وقوع بکنیم و با آگاهی از نیازهای یک کلان‌شهر با برنامه‌ریزی به سمت کلان‌شهر شدن برویم. الحاق این 4 روستا نیز به ما کمک می‌کند که هرچه زودتر معیارهای کلان‌شهر شدن را به دست بیاوریم و از بودجه‌های اختصاص‌یافته به کلان‌شهرها استفاده کنیم. 

وی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: الحاق این 4 روستا ربطی به کلان‌شهر شدن همدان ندارد بلکه معتقدیم این روستاها هم خدمات شهری دریافت می‌کنند و هم از خدمات روستایی بهره‌مندند پس بهتر است به شهر ملحق شوند تا تکلیف مدیریت شهری در برابر آنها مشخص شود. با این همه در نهایت این مردم هستند که در این‌ باره تصمیم می‌گیرند و نظر آنها در اولویت است. 


تقسیم امکانات ناچیز

دانشیار شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا معتقد است: در اکثر شهرهای ایران هر کجا ما روستایی را در شهر ادغام کرده‌ایم، ضررش بیشتر از فایده‌اش بوده است. در همدان هم روستاهایی مانند خضر و دیزج در شهر ادغام شده‌اند و هم شهر با مسائل و مشکلات پیچیده‌ای مواجه و هم اشتغال و توسعه و در نهایت زندگی عادی روستاها از آنها گرفته‌ شده است. نتیجه ادغام و الحاق به شهر، حومه‌نشینی و شهرک‌سازی است.

«حسن سجادزاده» ادامه می‌دهد: برای مثال، شهرک مدنی نتیجه یک ادغام و تصمیم سازی در حوزه طرح‌های توسعه شهری است. ‌بنابراین این فرد حاضر نیست عوارض شهرداری را بپردازد چون قرار است در جای دیگری هزینه شود. وی اضافه می‌کند: این اتفاق مشکلات عدیده فرهنگی و اجتماعی و در پی آن - هم برای شهر و هم برای روستای ملحق‌شده - ناامنی ایجاد می‌کند. بنابراین این موضوع باید به صورت فرایندی، موردی و توسعه کیفی موردبررسی قرار بگیرد.