درجستوجوی واکسن کمیاب آنفلوآنزا
جاماندههای واکسیناسیون آنفلوآنزا کجا مراجعه کنند؟
زهرا رفیعی/خبرنگار
بهدلیل استقبال کم مردم از واکسینه شدن در برابر آنفلوآنزا در سال گذشته، مسئولان تصمیم گرفتند امسال نسبت به سال قبل کمتر واکسن وارد کنند. هماکنون در بیشتر داروخانههای سطح شهر تهران این واکسن یافت نمیشود. به اکثر آنها سهمیهای محدود در ابتدای ماه قبل داده شد و هماکنون جاماندههای از واکسیناسیون یا باید تا سال بعد صبوری کرده و از خود مراقبت کنند یا به شهرستانهای اطراف بروند تا شاید در داروخانههای آنجا تعدادی محدود واکسن باقی مانده باشد.
این روزها جستوجو در داروخانههای شلوغ و خلوت شهر برای یافتن واکسن آنفلوآنزا بهراحتی به نتیجه مطلوب نمیرسد. در شبکههای اجتماعی نیز افراد از نیافتن این واکسن ابراز نگرانی کرده و به هم توصیه کردهاند که حتما واکسن سال2019 را پیدا کنند. برخی پزشکان نیز برای کودکانی که برای نخستینبار واکسینه میشوند، توصیه میکنند که 2بار با فاصله ۴۰روز این واکسن را تزریق کنند. اما این واکسن، نایاب نه، ولی کمیاب شده است. مسئولان چند داروخانه پرتردد در شهر تهران در گفتوگو با همشهری اعلام کردند که امسال تعداد محدودی واکسن در اختیار آنها قرار گرفته است و آخرین سری آن حدود ۴۰روز پیش بوده است. یکی از مسئولان یکی از شرکتهای پخش دارو توصیه کرد: «احتمالا در شهرستان کرج میتوانید واکسن آنفلوآنزا پیدا کنید. به ما گفتهاند که دیگر در تهران توزیعی نداشته باشیم. امسال کمتر از پارسال واردات داشتهایم.»
فصل تزریق واکسن آنفلوآنزا از نظر برخی متخصصان تمام شده است، اما به گفته مسعود مردانی، فوقتخصص بیماریهای عفونی«این واکسن برای بیماران خاص مثل کسانی که ناراحتی قلبی و ریوی دارند و یا کودکان خردسال و سالمندان میتواند برای 2بار در فصل پاییز و زمستان تکرار شود.» از آنجایی که این واکسن اساسا برای گروههای در خطر تجویز میشود، دسترسی به این دارو بسیار ضروری است. او که عضو کمیته کشوری مبارزه با آنفلوآنزاست به همشهری درباره کمیابی این دارو گفت: اصولا دارو بهتدریج وارد بازار میشود و شاید شرکتهای پخش باز هم واکسن توزیع کنند. امسال نسبت به سال قبل کمتر اجازه واردات واکسن داده شد. سال گذشته بهدلیل تبلیغات نادرست در شبکههای مجازی مردم یعنی گروههای در خطر، کمتر خود را واکسینه کردند و تعداد زیادی از واکسنها امحا شدند و واردکنندهها به لحاظ اقتصادی ترجیح دادند که کمتر وارد کنند. امسال برعکس، همه به هم توصیه میکنند که باید واکسن تزریق کنند، درحالیکه همه نیاز به این دارو ندارند. ما ایرانیها همیشه علاج واقعه را بعد از حادثه میکنیم؛ یعنی الان که تعداد واکسن کم شده همه میخواهند واکسینه شوند. البته افراد بالای ۶۰ سال، زنان باردار، بچههای ۶ماه تا 6سال، بیماران مزمن قلبی وریوی حتما باید این واکسن را تزریق کنند. بسیاری از کسانی که الان دنبال واکسن هستند نیاز ضروری به دریافت آن ندارند.
تفاوت واکسنهای آنفلوآنزا
وی در مورد تفاوت واکسن هلندی با فرانسوی که امسال وارد کشور شده است، گفت: واکسن هلندی 3ظرفیتی است و در برابر3 ویروس مقاومت ایجاد میکند. واکسن فرانسوی 4ظرفیتی است. شرکت هلندی واکسن ۴ظرفیتی نیز دارد که باید مسئولان ما زودتر آن را سفارش میدادند که آنها بتوانند تولید کنند. نوعی از واکسن ۴ظرفیتی از کشور کره نیز وارد کشور شده و مجوزهای لازم را اخذ کرده است، ولی مثل هر داروی دیگری که از داروخانه تهیه میکنید صحت این واکسن را نیز با سامانه سازمان غذا و دارو ارزیابی کنید.
برخی تصور میکنند که واکسن فرانسوی باعث حساسیت میشود ولی به گفته مردانی 2 تا 3 درصد از افراد به واکسن از هر نوعی که باشد، حساسیت نشان میدهند. قرمزی و درد آلرژی شناخته شده واکسن است که با گذاشتن یک کیسه آب گرم یا خوردن استامینوفن حل میشود و جای نگرانی نیست. برخی نیز تصور میکنند باید 2بار در سال واکسن بزنند اما بهرغم اینکه برخی مطالعات تجویز 2بار در سال را مناسب میداند، براساس دستورالعمل کشوری تجویز واکسن آنفلوآنزا چنین توصیهای فقط برای موارد نادر و گروههای بسیار در معرض خطر تجویز میشود. هیچ کشوری نیز تجویز 2بار در سال را بهصورت عمومی مجاز نمیداند.تعداد واکسن مورد نیاز را سازمان غذا و دارو براساس برآوردهای سالانه به شرکتهای واردکننده اعلام میکند. کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره این برآورد به همشهری گفت: امسال حدود ۲میلیون و ۲۰۰هزار ویال واکسن وارد کشور شده که حدود 20 تا 25درصد بهدلیل افزایش جمعیت نسبت به سال گذشته بیشتر است. بخش عمده واکسنها نیز در شهریور و مهر استفاده شده است. سال گذشته نیز یک میلیون و ۸۰۰ هزار ویال مصرف شد و بهدلیل استقبال کم مردم مابقی امحا شد. از آنجایی که منابع مالی تخصیص داده شده به دارو محدود و یارانهای است، باید برای هزینهکرد آن دقت بیشتری شود. تقریبا از فصل تجویز واکسن بهصورت عمومی عبور میکنیم. هنوز همه واکسنها در کل کشور به فروش نرسیده است ولی قاعدتا واردات مجدد و تخصیص منابع ارزی به واکسن آنفلوآنزا، آن هم در آبانماه خیلی جایگاهی ندارد. مقدار مورد نیاز، تجویز و مصرف شده است. از سوی دیگر واردات مجدد نیز منطقی نیست؛ به این علت که اگر شرکتی امروز درخواست خود را ثبت کند، تا زمان ورود واکسن 40روز کاری طول میکشد و بنابراین از فصل تجویز و مصرف عبور خواهیم کرد.وی با اشاره به اینکه قرار نیست همه مردم ایران واکسن دریافت کنند، گفت: وزارت بهداشت با اینکه این واکسن بهصورت عام تجویز شود، مخالف است و معتقد است فقط گروههای هدف و در خطر باید مصرف کنند. ما در جامعه با پدیده نیاز القایی مواجهیم. برخی متأسفانه نگران بودند امسال واکسن روی دستشان بماند، بنابراین مرتب تجویز عام میکنند. محافل شبهه علمی در سال گذشته در شبکههای اجتماعی بر تمایل افراد تأثیر گذاشتند در نتیجه یک عده از این ضدتبلیغها آسیب دیدند و جانشان در خطر افتاد. پاسخ به آن شبهات غیرعلمی، زمانبر بود. عموما روند مصرف در کشور تابع الگوی مشخصی نیست.سخنگوی سازمان غذا و دارو در مورد جاماندههای واکسیناسیون آنفلوآنزا گفت: اگر تقاضای جدیدی مانده باشد انشاءالله در سال آینده تامین خواهد شد. البته موجودی واکسن در کشور الان صفر نیست و کنترل شده توزیع میشود. جاماندههای واکسن اگر جزو گروه پرخطر باشند باید با سامانه190 داخلی3 تماس بگیرند و محل توزیع واکسن را بپرسند. در برخی مراکز بهداشتی، درمانی و برخی داروخانهها در مراکز استانها هنوز واکسن امسال وجود دارد ولی عموما داروخانههای سطح شهر دیگر واکسن نخواهند داشت.وی در مورد احتمال انتقال آنفلوآنزا از مسافران تازه برگشته از عراق نیز گفت: خیلی از کسانی که در عراق بیمار شدهاند، احتمالا سرماخوردگی دارند، در آنجا انواع متفاوت ویروسی وجود دارد و عموما در محل تجمعات انسانی همیشه با احتمال بروز برخی عفونتهای ویروسی مجاری تنفسی فوقانی مواجه هستیم.
قیمت واکسنهای آنفلوآنزا
قیمت واکسن آنفلوآنزای 4ظرفیتی ۴۱هزار و ۲۰۰تومان و 3ظرفیتی ۳۴هزار و ۳۰۰تومان است. برندهایی که هماکنون در بازار وجود دارد، برندهای هلندی و فرانسوی هستند. علی واشقانی، رئیس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو گفت: نوع 4ظرفیتی یک گونه ویروس آنفلوآنزا را بیشتر از نوع 3ظرفیتی پوشش میدهد. البته نکته مهم این است که هر 2واکسن انواع خطرناکتر ویروس آنفلوآنزا را دارند. در عین حال میزان مقادیر وارد شده از هر دو نوع واکسن تقریبا بهصورت برابر وارد بازار شده است. همیشه توصیه میکردیم افراد قبل از سرد شدن هوا واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند؛ چراکه 2هفته طول میکشد تا سطح ایمنی ایجاد شود.
چه کسانی باید واکسن بزنند؟
آنفلوآنزای خفیف، بیماری شبیه سرماخوردگی و البته با شدت بیشتری است. این بیماری باعث عفونت حاد دستگاه تنفسی میشود و معمولا با آبریزش بینی، تب، بدندرد، گلو درد و سرفه شروع میشود و بدون درمان هم بهبود مییابد اما ممکن است در بعضی افراد شدت آنفلوآنزا بیشتر شود و حتی جان فرد را نیز تهدید کند. افراد بالای ۶۵ سال، زنان باردار، کودکان، افرادی که بهصورت مزمن بیماری قلبی یا ریوی، نارسایی کلیه یا کبد دارند، افراد مبتلا به سرطان که در حال درمان هستند، افرادی که به هر دلیلی سیستم ایمنی بدنی ضعیفی دارند و دیابتیهایی که کنترلی بر قند خونشان ندارند و درمانشان را بهدرستی پیگیری نمیکنند، ازجمله افرادی هستند که ممکن است آنفلوآنزا در آنها شدت یابد و با جان آنها بازی کند. همچنین کادر پزشکی، پرستاری، افرادی که در بخشهای ویژه بیمارستانها مانند CCU، ICUو بخشهای عفونی فعالند نیز جزو گروههایی هستند که حتما باید در مقابل این بیماری واکسینه شوند.