درخشش نجومی ایران

گروه دانستنیها

بارها گفته شده بود که ایرانی‌ها علاقه ویژه‌ای به علم نجوم دارند و تصور بر این بود که چنین علاقه‌ای امری عادی در دنیا به‌حساب می‌آید؛ آمارها نشان می‌دهد که این موضوع حقیقت دارد. دفتر ترویج اتحادیه بین‌المللی نجوم (IAU Office for Astronomy Outreach) اعلام کرده است که ایران با ثبت بیش از ۳۰رویداد نجومی، پس از کشور رومانی، در جایگاه دوم برگزارکنندگان پرتعداد جشن جهانی «۱۰۰ ساعت نجوم۲۰۲۵» قرار گرفته است.

پیشرو در اخترشناسی
براساس آمار رسمی منتشرشده، در رویداد امسال بیش از ۶۰کشور از سراسر جهان مشارکت داشتند و پس از ایران، نام کشورهایی چون مکزیک، ایالات متحده آمریکا و ایتالیا در میان کشورهای دارای بیشترین تعداد رویداد ثبت‌شده دیده می‌شد. کاظم کوکرم، منجم و مدرس نجوم درباره این رویداد می‌گوید: «در میان انبوه مشکلات اجتماعی و اقتصادی که این روزها جامعه ما با آن دست و پنجه نرم می‌کند، چنین سطحی از علاقه‌مندی عمومی به علم نجوم و ترویج آن، از ظرفیت بالای جامعه ایران برای نقش‌آفرینی مؤثر در پیشبرد مرزهای دانش نجوم خبر می‌دهد؛ اتفاقی که درصورت برنامه‌ریزی اصولی و سرمایه‌گذاری می‌تواند کشور ما را به یکی از پیشروترین کشورهای جهان در توسعه علوم پایه، به‌ویژه اخترشناسی تبدیل کند.»

100ساعت نجوم
جشن جهانی «۱۰۰ ساعت نجوم» رویدادی بین‌المللی است که همه‌ساله با مشارکت صدها نهاد علمی، انجمن نجومی، مراکز آموزشی و آسمان‌نماها برگزار می‌شود و هدف آن، به‌اشتراک‌گذاری زیبایی‌ها و شگفتی‌های آسمان شب با عموم مردم در یک بازه زمانی مشخص است. این رویداد نخستین‌بار در سال جهانی نجوم (۲۰۰۹- ۱۳۸۸) برگزار شد و همان سال هم با استقبال گروه‌های نجومی در ایران همراه بود.
«۱۰۰ ساعت نجوم» در سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸) به مناسبت صدمین سالگرد تأسیس اتحادیه بین‌المللی نجوم بار دیگر احیا شد و از آن زمان به‌صورت سالانه ادامه یافت. در جشن امسال که از ۱۰ تا ۱۳مهر۱۴۰۴ (۲ تا ۵ اکتبر ۲۰۲۵) برگزار شد، ایران به همت دفتر ترویج اتحادیه بین‌المللی نجوم در ایران و کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران و با مشارکت گسترده فعالان نجوم آماتوری کشور، بار دیگر حضوری پررنگ در این رویداد جهانی داشت. باشگاه‌ها و انجمن‌های نجومی، گروه‌های مردمی و مراکز علمی ازجمله آسمان‌نماها، بیش از ۳۰ برنامه متنوع را در سامانه رسمی دفتر ترویج اتحادیه بین‌المللی نجوم به ثبت رساندند.

دوم شدیم
بر پایه داده‌های منتشرشده در وبگاه رسمی دفتر ترویج اتحادیه بین‌المللی نجوم (iauoutreach.org)‌ از مجموع ۳۲۷ رویداد ثبت‌شده در سطح جهان، بیش از ۳۰رویداد به ایران اختصاص داشته است؛ آماری که پس از کشور رومانی، بیشترین تعداد رویداد ثبت‌شده توسط یک کشور محسوب می‌شود و نشان‌دهنده ظرفیت بالای جامعه نجوم آماتوری و ترویج علم نجوم در ایران است. یکی از جلوه‌های شاخص حضور ایران در جشن امسال، گستره جغرافیایی بالای مشارکت‌کنندگان بود؛ به‌گونه‌ای که رویدادها تنها به شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و شیراز محدود نشد و شهرهایی چون اقلید، ساری، نیشابور، اهواز، گرگان، اراک، پردیس، بم، یزد و جم نیز در نقشه جهانی این جشن به چشم می‌خورند.