گزارش
شب طولانی گفتوگو
عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی از کارکرد معاشرت در بلندترین شب سال میگوید
راحله عبدالحسینی | روزنامهنگار
تقویم میگوید آخرین شب پاییز است؛ شب جوش و خروش مردم از بازسازی پیوندها خبر میدهد. قرار است به بهانه این آیین کهن برای همدلی دور هم جمع و از حال هم با خبر شویم. کارکرد اجتماعی طولانیترین شب سال از اسطورهها تاکنون، تمرین همین گفتوگوهاست؛ تمرینی که یاریگر حفظ اصالت و معنای آن در جامعه امروز خواهد بود.
سخنی بگو و بشنو
شب یلدا، تولد نور و روشنایی از پس طولانیترین شب تاریکی سال، بلندترین فرصت با هم بودن است. «گفتوگو»رکن اصلی این آیین است؛ موضوعی که عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی از آن بهعنوان فرصتی برای معاشرت نام میبرد. سیدمحمد بهشتی در نگاهی کلان به آیینهای کهن ایرانی، اصل مشترک همه آنها را معاشرت میداند.
بهشتی در توضیح بیشتر به همشهری میگوید: «گفتوگو یکی از اجزای معاشرت است؛ پس در همه آیینهای ایرانی گفتوگو برای ما اصل بوده؛ زیرا پیوندهای ما عمیق میشده و بهدنبال آن اصول و اجزای جامعه با الفت و انس با هم پیوند پیدا میکرده است.» بهشتی معتقد است، 2آیین نوروز و شب یلدا از آیینهای کهن ایرانی براساس تقویت پیوندهای اجتماعی و براساس گفتوگو شکل گرفته است. او ادامه میدهد: «یکی از مزایای گفتوگوی حاصل از این آیینها این است که جامعه را به سمت یکپارچگی پیش میبرد.»
تفاوت وقت و زمان
ایرانیان با برپایی رسوم کهن به زمان خود معنا میدادند. معنابخشی از دیدگاه سیدمحمد بهشتی ارزش و اهمیت بالایی دارد. او در توضیح تفاوت وقت و زمان میگوید: «زمان به مفهوم تقویم میگوید که امروز یکشنبه 30آذر است، اما در ادبیات موضوعی داریم به نام وقت. وقت یعنی زمانی که واجد معناست؛ مثل نوروز که فقط اول فروردین نیست. ابعاد غنایی عمیقی دارد و ما از یکماه قبل میگوییم شب عید است و اینگونه به زمان معنا میبخشیم.
وقت همان زمان واجد ارزش و معناست.»عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در ادامه به بیتی از لسانالغیب استناد میکند و میگوید: «دریاست مجلس او، دریاب وقت و دُر یاب/ هان ای زیانرسیده وقت تجارت آمد. پس ما این هنر را داشتهایم که زمان تقویمی را با معنابخشی به وقت تبدیل کنیم و این اوقات را با رویدادهایی گرامی بداریم.» راه رسیدن به معرفت حاصل از این اوقات از گفتوگو میگذرد.
مهربانی در تنگنای اقتصادی
در روزگار کنونی شرایط اقتصادی در جشن گرفتن رسوم کهن از سوی خانوادهها تأثیر مستقیمی دارد. حذف آیینها از زندگی روزمره بهمعنای حذف کارکردهای اجتماعی آن هم هست. سیدمحمد بهشتی معتقد است، در توجه به این اوقات، معاشرت و گفتوگو وجه معنوی آن اهمیت دارد نه مادی.
عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی ادامه میدهد: «یک لبخند هم میتواند وقت را رنگین و زمان تقویمی را به وقت تبدیل کند. معاشرت در اصل بهمعنای محبت و توجه به دیگری است که ابعاد و وجوه مختلفی دارد. راه به دل بردن همیشه پر هزینه نیست. هر کسی در وسع خودش میتواند به دل دیگری راه پیدا کند.» او با تأکید بر سختی شرایط اقتصادی برای بخش اعظم جامعه ایران در پایان یادآور میشود: «پس چه بهتر که سختیها را با فرصت مغتنم شب یلدا و معاشرت و گفتوگو با هم تحمل کنیم و در سختیها با هم مهربان باشیم.»
