جام سیاهان ارزش دارد

این هفته و از 4روز دیگر، جام‌جهانی سیاهان یا به‌عبارتی رسمی‌تر، جام ملت‌های آفریقا آغاز می‌شود. باشگاه‌های اروپایی جای خالی ستاره‌های آفریقایی خود را حس خواهند کرد. باشگاه‌هایی مثل منچستریونایتد که 4نماینده در این رقابت‌ها دارد، به‌مدت یک‌ماه از نبود ستارگان‌شان زیان خواهند دید. امبومو، آماد دیالو و نصیر مزراوی بازیکنان آفریقایی منچستریونایتد هستند. ستارگان دیگری نظیر اوسیمن، محمد صلاح، عمر مرموش و حتی همین اندونگ خودمان هم در این جام هستند.
   این رقابت‌ها هر 2 سال یک‌بار در همین روزها برگزار می‌شود. دوره قبلی ساحل‌عاج با وجود همه مشکلاتی که داشت، از امتیاز میزبانی استفاده کرد و قهرمان شد و سباستین هالر هم گل پیروزی‌بخش فیل‌ها را زد؛ در فینال سال۲۰۲۳ که آنها نیجریه را با نتیجه ۲ بر یک شکست دادند.
   در این دوره بخت مراکش برای قهرمانی از همه بیشتر است و اینکه میزبان هستند هم شانس‌شان را افزایش می‌دهد. مراکش در همه رقابت‌ها و رده‌های سنی فوتبال، به قهرمانی یا فینال رسیده است. آنها حتی در جام‌جهانی2026هم جزو مدعیان محسوب می‌شوند و در دوره قبلی هم تا نیمه‌نهایی پیش رفتند. شیرهای اطلس از سال2004به نیمه‌نهایی جام ملت‌ها نرسیده‌اند.

مصر
حریف ایران در جام‌جهانی و قهرمان 7دوره جام ملت‌های آفریقا، بیشترین تعداد قهرمانی در این رقابت‌ها را دارد، اما از زمان کسب 3قهرمانی متوالی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰، آنها 7دوره را بدون کسب جام پشت سر گذاشته‌اند.
   صلاح پس از مذاکره و آشتی با مربی‌اش، به ترکیب لیورپول بازگشت و روز شنبه به‌عنوان بازیکن تعویضی مقابل برایتون یک پاس گل داد و با ۲۷۷گل، رکورد بیشترین تعداد گل زده در لیگ برتر برای یک باشگاه را از آن خود کرد. این پنجمین حضور صلاح در جام ملت‌های آفریقا خواهد بود و او در 4دوره قبلی، در 19بازی 7گل به ثمر رسانده و 5گل با رکورد حسن الشاذلی مصری در این مسابقات فاصله دارد.
   مصر سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱ فینالیست شکست‌خورده بود که در مورد دوم، صلاح فرصت زدن پنالتی آخر فراعنه در ضربات پنالتی مقابل سنگال را از دست داد. آنها سال ۲۰۲۳ در مرحله یک‌هشتم نهایی حذف شدند، زیرا صلاح در بازی دوم خود دچار پارگی همسترینگ شد و به‌اجبار از روی سکوها شاهد شکست تیمش در ضربات پنالتی مقابل جمهوری دمکراتیک کنگو بود.
   صلاح در بیشتر فصل 26-2025با مشکل روبه‌رو بوده است، به‌طوری که میانگین گل‌های او در هر 90دقیقه (0.28تا 0.68)، xG او (0.36تا 0.63) و پاس‌گل او (0.23تا 0.46) به‌طور قابل‌توجهی نسبت به آمار فصل 25-2024کاهش یافته است، با این حال او برای تیم ملی مصر 9گل زد و این تیم را به صدر جدول گروه خود در مرحله مقدماتی جام‌جهانی 2026رساند.
   اگرچه 8بازی از 9بازی آخر عمر مرموش در منچسترسیتی به‌عنوان بازیکن تعویضی بوده، ولی او از امیدهای گلزنی تیم حسام حسن است. مصر کار خود را با بازی مقابل زیمبابوه آغاز می‌کند و سپس مقابل آفریقای‌جنوبی و آنگولا قرار می‌گیرد.

مراکش
مسابقات۲۰۲۳ در ساحل عاج، نخستین تورنمنت پس از پیروزی مصر در خاک خود در سال۲۰۰۶بود که میزبان به قهرمانی می‌رسید. مراکش امیدوار است این بار از امتیاز میزبانی نهایت استفاده را ببرد، چرا که پس از محرومیت گینه از میزبانی این مسابقات در سال2022، این امتیاز به این کشور اعطا شد. مراکش در ۱۸بازی متوالی پیروز شده و رکورد بین‌المللی را که از سال ۲۰۰۹ (۱۵) در اختیار اسپانیا بود، شکسته است. آنها در این مدت ۵۰گل زده‌اند و فقط 4گل دریافت کرده‌اند.
   اشرف حکیمی (پاری‌سن‌ژرمن) اخیرا جایزه بازیکن سال آفریقا را برده است. اگرچه این مدافع راست در جریان شکست پاری‌سن‌ژرمن مقابل بایرن‌مونیخ در لیگ قهرمانان اروپا دچار پیچ‌خوردگی مچ پا شد، اما در تیم رگراگی حضور دارد و این خوش‌بینی وجود دارد که او بتواند در نخستین بازی آنها به میدان برود. از آغاز فصل 25-2024، هیچ مدافعی از 5لیگ برتر اروپا به اندازه حکیمی در گلزنی نقش نداشته است (13گل و 17پاس گل)، درحالی‌که نقش او در گل‌های لیگ قهرمانان اروپا فصل گذشته(9)، بیشترین تعداد نقش در گل‌های یک فصل توسط یک مدافع بود.
   مراکش همچنین می‌تواند از براهیم از رئال‌مادرید، یوسف النصیری مهاجم و یاسین بونو دروازه‌بان الهلال که در جام باشگاه‌های جهان رتبه دوم را از نظر مهار (25) و رتبه چهارم را از نظر درصد مهار (80.6درصد) کسب کردند، استفاده کند. با توجه به اینکه آنها در کنار مالی، زامبیا و کومور قرار گرفته‌اند، شانس صعودشان از گروه A بسیار بالاست.

سنگال
سال۲۰۲۱ سنگال برای نخستین بار قهرمان جام ملت‌های آفریقا شد، اما پس از عملکرد ناامیدکننده در خط دفاعی که منجر به حذف از مرحله یک‌هشتم نهایی سال۲۰۲۳ شد، آنها از سرمربی باسابقه خود، آلیو سیسه، جدا شدند و پاپه تیاو هدایت تیم را بر عهده گرفت. تیاو عملکرد چشمگیری داشته و شیرهای ترانگا را به جام‌جهانی برده و با پیروزی 3بر یک در یک بازی دوستانه در انگلیس، توجه‌ها را به‌خود جلب کرده. سنگال همچنین در شکست 2بر صفر مقابل برزیل در‌ماه گذشته، بسیار رقابتی ظاهر شد و ۵۳.۱ درصد مالکیت توپ را در اختیار داشت و تعداد شوت‌هایش تقریبا با تعداد شوت‌های سلسائو (۱۱ به ۱۴) برابری می‌کرد.
   کمتر تیمی در این تورنمنت می‌تواند خط حمله‌ای به پویایی خط حمله سنگال داشته باشد، جایی که اسماعیلا سار و ایلیمان اندیایه از سادیو مانه حمایت می‌کنند. سار از ابتدای فصل 25-2024برای کریستال پالاس 28بار در گلزنی نقش داشته است (20گل و 8پاس گل) و پس از بازگشت از مصدومیت رباط مچ پا باید نقش کاملی ایفا کند.
   اندیایه در این فصل برای اورتون هم عملکرد درخشانی داشته و فقط 7بازیکن از او بهتر عمل کرده‌اند و در نهایت هم در لیگ برتر موقعیت گلزنی ایجاد کرده‌اند. بوتسوانا، جمهوری دمکراتیک کنگو و بنین حریفان سنگال در گروه D هستند.

الجزایر
در دوره‌های اخیر جام ملت‌های آفریقا الجزایر بارها ناامیدکننده ظاهر و از زمان قهرمانی در سال۲۰۱۹، برای 2بار متوالی از مرحله گروهی حذف شده است. درواقع، به جز آن دوره در مصر، الجزایر از سال۲۰۱۵ تاکنون در هیچ مسابقه‌ای از جام ملت‌های آفریقا پیروز نشده است.
   انتظارات از تیم ولادیمیر پتکوویچ همچنان بالاست، چرا که این ششمین حضور الجزایر در جام ملت‌های آفریقاست و ریاض محرز را هم در ترکیب خود دارد. این بازیکن سابق منچسترسیتی در 2تورنمنت اخیر (در 6بازی) حتی یک گل هم به ثمر نرسانده است، درحالی‌که در 3دوره اول (14بازی) 8گل زده بود. او در این فصل لیگ برتر عربستان، در 9بازی برای الاهلی تنها یک گل زده است، اما با 28موقعیت گل، دومین بازیکن برتر این لیگ است. این بازیکن ۳۴ساله همچنین با محمد آمورا، بازیکن ولفسبورگ که با ۱۰گل، بهترین گلزن آفریقایی در مسابقات مقدماتی جام‌جهانی بود، هماهنگی خوبی برقرار کرده است.
   امینه گوییری، بازیکن مارسی به‌دلیل مصدومیت دومین دوره متوالی مسابقات جام ملت‌های آفریقا را از دست خواهد داد، اما پس از قرار گرفتن الجزایر در گروه E در کنار بورکینافاسو، گینه استوایی و سودان، شانس قهرمانی این تیم ۱۲درصد تخمین زده شده است. آنها ممکن است در دور اول حذفی با سنگال، ساحل عاج یا کامرون روبه‌رو شوند.

نیجریه
پس از 4تیمی که بیش از 10درصد شانس قهرمانی در جام ملت‌های آفریقا را دارند، نیجریه، نایب‌قهرمان سال2023، مدعی بعدی است. اما قرار گرفتن در کنار تونس و اوگاندا و تانزانیا در گروه C به این معنی است که سوپر ایگلز با خطر زیادی روبه‌رو است. نیجریه نتوانست به دوره‌های ۲۰۱۲، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ صعود کند، اما وقتی در این رقابت‌ها حضور داشته، معمولا خیلی خوب عمل کرده است. در ۱۰دوره حضور در جام ملت‌های آفریقا در این قرن، نیجریه 5بار سوم، 2بار نایب قهرمان و یک‌بار قهرمان شده است. آنها در ژانویه اریک چله را به‌عنوان سرمربی جدید خود منصوب کردند، درحالی‌که ژوزه پسیرو و فینیدی جورج، وینگر سابق آژاکس، بعد از جام ملت‌های آفریقا ۲۰۲۳ از این سمت استعفا داده بودند.
   کسی که می‌تواند این تیم را بالا ببرد، ویکتور اوسیمن، مهاجم گالاتاسرای است که 6گل در لیگ قهرمانان اروپا در این فصل به ثمر رسانده و تنها کیلیان امباپه (9گل) از او بهتر بوده است.
   آدمولا لوکمن یکی دیگر از نام‌های بزرگ برای زیرنظر گرفتن است، هرچند او در این فصل فقط 3گل و یک پاس گل در 16بازی برای آتالانتا به ثمر رسانده است. لوکمن در جام ملت‌های آفریقا۲۰۲۳ موفق شد 3گل بزند، به اندازه ویلیام تروست-اکونگ، مدافع میانی، کاپیتان و بازیکن برتر مسابقات. اکونگ، بازیکن ۳۲ساله در کمال تعجب اوایل این‌ماه از بازی‌های ملی خداحافظی کرد و با مصدومیت اولا آینا و بنجامین فردریک، گزینه‌های دفاعی نیجریه به‌شدت کاهش یافته است.

دیگر مدعیان
بعد از 3قهرمانی متوالی مصر، 6کشور مختلف جام ملت‌های آفریقا را در 7دوره متوالی فتح کرده‌اند. بنابراین عاقلانه نیست که فقط روی 6مدعی اصلی تمرکز کنیم. به جز 3قهرمانی متوالی مصر و 2قهرمانی متوالی کامرون در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۲، هیچ تیمی از زمان قهرمانی غنا در سال۱۹۶۵ نتوانسته از عنوان قهرمانی خود در جام ملت‌های آفریقا دفاع کند.
   2سال پیش ساحل‌عاج پس از شکست سنگین 4بر صفر مقابل گینه استوایی در آخرین بازی مرحله گروهی؛ شکستی که آنها را در آستانه حذف تحقیرآمیز خانگی قرار داد ژان لویی گاسه از سرمربیگری این تیم اخراج شد. آنها نخستین میزبان جام ملت‌های آفریقا بودند که 2بازی گروهی را می‌باختند، با این حال نتایج در گروه‌های دیگر باعث شد که آنها به‌عنوان چهارمین تیم برتر در بین تیم‌های سوم به جمع ۱۶تیم برتر راه پیدا کنند و امرسه فائه، جانشین گاسه، آنها را به جام رساند.
   مالی با وجود حضور در ۱۴دوره مسابقات جام ملت‌های آفریقا، هرگز قهرمان نشده است و نایب قهرمانی در نخستین حضورشان در سال۱۹۷۲، بهترین عملکرد آنها محسوب می‌شود.
   تونس، قهرمان سال ۲۰۰۴، در 4دوره از 5دوره اخیر مسابقات، حداقل به مرحله یک‌چهارم نهایی راه یافته است.
   تیم‌های دیگری که بیش از ۲درصد شانس قهرمانی دارند، فقط کامرون (۴.۱ درصد)، آفریقای جنوبی (۲.۲ درصد) و جمهوری دمکراتیک کنگو (۲.۱ درصد) هستند، اما شیرهای رام‌نشدنی کامرون مدت‌هاست که رام شده‌اند. ساموئل اتوئو، اسطوره سابق فوتبال کامرون و رئیس فعلی فدراسیون فوتبال این کشور، با اعلام اخراج مارک بریس، سرمربی تیم و انتصاب دیوید پاگو، باعث ایجاد هرج و مرج شد. بریس مدعی شده است که هیچ‌کس جز وزارت ورزش کشور نمی‌تواند او را اخراج کند، اتوئو را «خودشیفته» خطاب کرده و تیمی را انتخاب کرده است که با گروهی که اتوئو انتخاب کرده بود، متفاوت است. می‌گویند اتوئو دوست ندارد ونسان بوبکر رکورد گلزنی‌اش را در تیم ملی بشکند، برای همین او را هم از لیست خط زده است. این بازیکن ۳۳ساله به ۱۱گل نیاز دارد. بوبکر همچنین 9گل با رکورد 18گل اتوئو در تاریخ جام ملت‌های آفریقا فاصله دارد و مانه، ستاره سنگالی، با او برابر است. 9گل بوبکر در جام ملت‌های آفریقا در 16بازی (0.56در هر بازی) به ثمر رسیده، درحالی‌که مانه در 22بازی (0.41) این تعداد گل را زده است.

باشگاه‌های آسیب‌پذیر
   ممکن است ساندرلند بیشترین بازیکن را در این 2 هفته از دست بدهد (تا ۷ نفر)، ازجمله برتران ترائوره (بورکینافاسو) و آرتور ماسواکو (کنگو).
   ولورهمپتون هم که در حال جابه‌جا کردن رکورد کمترین امتیاز و بیشترین باخت در تاریخ لیگ برتر است، بازیکنان کلیدی مثل جکسون چاچوآ، مارشال مونتسی و امانوئل آگبادو را در این مدت ندارد.
   در کریستال‌پالاس غیبت اسماعیلا سار ضربه بزرگی به خط حمله خواهد بود.
   ناتینگهام فارست تا ۴بازیکن را درگیر در جام ملت‌های آفریقا دارد، ازجمله ابراهیم سانگار و ویلی بولی (ساحل عاج).
   منچستریونایتد یکی از تیم‌هایی است که عملا کل جناح راست و بخش مهمی از عمق حمله‌اش را از دست می‌دهد؛ برایان امبومو (کامرون)، آماد دیالو (ساحل عاج)، نصیر مزراوی (مراکش) که هر سه در جناح راست بازی می‌کنند.
   لیورپول از نظر کیفی ضربه می‌خورد اما غیبت محمد صلاح هم به نفع خودش است، هم جو باشگاه را آرام می‌کند، چون تازگی‌ها صلاح افت محسوسی داشته و علیه مربی هم مصاحبه کرده.
   سیتی از نظر ستاره خیلی خالی نمی‌شود، اما 2غایب خواهد داشت؛ عمر مرموش (مصر) و رایان ایت نوری (الجزایر).
   آرسنال و چلسی به نسبت برخی سال‌های قبل، بازیکنان آفریقایی کمتری دارند.
   ناپولی زامبو آنگیسا (کامرون)، هافبک محوری خود را از دست می‌دهد. گالاتاسرای اوسیمن را به نیجریه خواهد داد، بهترین گلزن خودش و سوپرلیگ ترکیه را. براهیم دیاس رئال‌مادرید را برای حضور در تیم ملی مراکش ترک می‌کند. پاپ ماتار سار در تاتنهام، الکس ایووبی در فولام و لایل فاستر در برنلی، نبودشان در لیگ برتر تأثیر می‌گذارد.

لقب بیشتر تیم‌های این قاره هم شیر است. بعضی‌ها هم از دست‌شان در رفته و لقب‌شان را از سایر حیوانات انتخاب کرده‌اند؛ سنگال«شیرهای ترنگا»، کامرون«شیرهای رام‌نشدنی»، غنا«ستاره‌های سیاه»، نیجریه «عقاب‌های سبز»، تونس«عقاب‌های کارتاژ»، الجزایر «روباه‌های صحرا»، مصر«فرعون‌ها»، ساحل‌عاج‌«فیل‌ها»، مالی‌«عقاب‌ها»، آفریقای جنوبی«بافانا بافانا»، کنگو«پلنگ‌ها» و...

این دوره هیچ تیم تازه‌واردی در جام ملت‌های آفریقا حضور ندارد و بزرگ‌ترین غایبان، 9کشوری هستند که شانس قهرمانی آنها کمتر از یک‌درصد است؛ بوتسوانا، زیمبابوه، اوگاندا، کومور، بنین، تانزانیا، گینه استوایی، سودان و موزامبیک. با این حال، اگر یک چیز را در مورد جام ملت‌های آفریقا قطعی بدانیم، این است که احتمال شگفتی‌ها بسیار زیاد است.