حرم حضرت معصومه س در عصر قاجار

تصویر حرم حضرت معصومه(س) در شهر قم در دوره قاجار با آن گورستان وسیع کنار بارگاه مقدس در سال 1934‌توسط آنتوان سوریوگین، عکاس مجارستانی که برای دائر کردن مغازه و استودیوی عکاسی خود در خیابان علاءالدوله به ایران آمده بود بر یک نگاتیو شیشه‌ای در اندازه 23.8 در 17.8سانتی‌متر ثبت شد. این تصویر و آرشیو تصاویر آنتوان سوریوگین بعدها در 26جعبه به اسمیت مایرون بمنت، مجموعه‌دار آمریکایی فروخته شد. این عکس‌ها هم‌اکنون در آرشیو موزه ملی هنرهای آسیایی مؤسسه اسمیتسونیان در واشنگتن نگهداری می‌شود. محور این تصویر گورستان وسیع کنار بارگاه مقدس حرم حضرت معصومه(س) در قم است و در پس زمینه آن گلدسته‌ها و گنبد این حرم و وسعت آن رخ‌نمایی کرده است. احداث حرم حضرت معصومه(س) با نقشه 8ضلعی در قرن سیزدهم میلادی و در دوره صفویه انجام شد. علاوه بر گسترش رو به شمال کل مجموعه، گنبد 8ضلعی اصلی نیز در سال‌های اولیه به یک سازه گرد تغییر یافت.
 گوشه جنوب غربی بنا، آرامگاه چند تن از پادشاهان صفوی از جمله، شاه سلطان حسین و شاه صفی قرار داشت. در دهه ۱۸۸۰ میلادی، صحن جدید حرم به دستور امین‌السلطان ساخته و 2مناره بزرگ ایوان غربی و 2مناره کوچک‌تر ورودی نیز به مجموعه اضافه شدند. ساخت و مرمت گنبد طلایی حرم نیز در دوره فتحعلی شاه قاجار منطبق بر معماری سایر بناهای مذهبی آن دوره انجام شده بود.   این تصویر، گورستانی وسیع مقابل حرم حضرت معصومه(س) را به همراه مردمی که برای فاتحه فرستادن اهل قبور در گورستان حضور یافته‌اند، نشان داده است. خاکسپاری در محوطه 2حرم مقدس در ایران، یعنی حرم امام رضا(ع) در مشهد و حرم حضرت معصومه(س) در قم، افتخار و امتیاز بزرگی برای مردم محسوب می‌شد.