اثر صفر ماشه بر صادرات نفت

بهزاد رنجبر | روزنامه‌نگار

فعالسازی مکانیسم ماشه (Snapback) نگرانی‌هایی درخصوص بازگشت خودکار 6 ‌قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل متحد که در چارچوب برجام به حالت تعلیق درآمده بودند، ایجاد کرده است. فعال‌سازی این مکانیسم به لحاظ روانی و سیاسی، فضایی از عدم‌قطعیت را به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند. با این حال، تحلیل دقیق‌تر تاریخچه تحریم‌ها و بررسی آماری متغیرهای کلان اقتصادی ایران نشان می‌دهد که اثرگذاری این قطعنامه‌ها در مقایسه با تحریم‌های یکجانبه‌ آمریکا و اتحادیه اروپا که مستقیما صادرات نفت ایران را هدف قرار دادند، تقریبا ناچیز است.

دلیل کاهش صادرات نفت چه بود؟
گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهد تحریم‌های آمریکا و اروپا از سال 2012و نه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، عامل کاهش صادرات نفت ایران در آن مقطع بود و از 2.5میلیون بشکه در روز به 1.5میلیون بشکه در روز کاهش یافت.

ترفندهای دور زدن تحریم‌ها 
 ایران و شبکه اقتصادی بین‌المللی آن، راهکارهای انطباق و سازگاری با محدودیت‌های ناشی از قطعنامه‌های شورای امنیت را آموخته‌اند. این راهکارها شامل استفاده از روش‌های جایگزین برای تراکنش‌های مالی، توسعه شبکه فروش غیررسمی و اتکا به شرکای تجاری‌ای است که مایل به پذیرش ریسک همکاری با ایران هستند. این تجربه گران‌سنگ که در طول سال‌ها به‌دست آمده، امروز و پس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت همان تحریم‌ها همچنان به‌کار می‌آید. جنس و ماهیت این تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل با تحریم‌های نفتی کاملا متفاوت است.

خنثی شدن تحریم نفت
با وجود تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران از سال 1397اما کشورمان به‌تدریج با خنثی کردن تحریم‌های نفتی توانست صادرات نفت را به سطح معمول خود بازگرداند. در سال گذشته ایران 1.5میلیون بشکه در روز نفت صادر کرد.