قصه محله
ردپای مشروطه در یک بنای تاریخی
زهرا بلندی؛ روزنامه‌نگار
مسجد قندی، یکی از قدیمی‌ترین مساجد جنوب تهران، نه‌تنها با معماری بی‌نقص و اصالت ایرانی‌اش شناخته می‌شود بلکه با تاریخچه‌ای گره‌خورده به جنبش مشروطه، فعالیت‌های جهادی و هویت محله خانی‌آباد، به‌عنوان یک میراث فرهنگی و اجتماعی در قلب پایتخت جای گرفته است.این مسجد به سفارش حاج سیدهاشم قندی بازاری معروف حدود سال۱۲۸۸ شمسی ساخته شد؛بنایی با ستون‌های خوش‌نقش و محرابی که ذره‌ای از قبله انحراف ندارد، روایتگر پیوند دیرین ایمان، مردم و مقاومت است.
نصرالله حدادی، تهران‌شناس، مسجد قندی را نمونه‌ای از معماری برای مردم می‌داند:«سکوی پیرنشین در ورودی مسجد، فقط سنگی برای نشستن سالمندان نبود بلکه جایی برای دیدار و گفت‌وگو میان رهگذران و نمازگزاران بود که در طراحی مسجد لحاظ شده تا آدم‌ها کنار هم بنشینند، چهره به چهره گفت‌وگو کنند و از فضای مسجد بهره ببرند. علاوه براین زاویه محراب این مسجد براساس موقعیت خورشید در روزهای ۷خرداد و ۲۵ تیر، زمانی که خورشید عمود بر کعبه می‌تابد، تنظیم شده و همین موضوع نشان از دقت علمی و معنوی در ساخت بنا دارد.» از نظر حدادی یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های مسجد قندی، همین دقت در جهت‌یابی است که باعث می‌شود نمازگزار بدون هیچ انحرافی رو به قبله بایستد. مسجد قندی از آثار معمار معروف تهران، استاد حسن بنا است که سابقه ساخت بناهایی مانند کوچه قرینه لولاگر را در کارنامه دارد. حدادی توضیح می‌دهد:«یک هشتی با گنبدی کاشی‌کاری‌شده در ورودی اصلی، همراه با کتیبه‌هایی به خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی، از زیباترین نمونه‌های کاشی‌کاری سنتی تهران محسوب می‌شود. حتی ورودی فرعی مسجد هم با وجود سادگی، دارای هشتی مستقل با تزئینات کاشی معقلی است که نشان می‌دهد توجه به جزئیات در این بنا، در تمام نقاط آن رعایت شده است. همچنین ترکیب هماهنگ ایوان‌ها، طاق‌نماها و کاشی‌کاری‌های شرقی و غربی حیاط، جلوه‌ای خاص به صحن مسجد داده و شبستان مسجد با ۹ ستون و 2 محراب کاشی‌کاری‌شده، فضایی متوازن و روح‌نواز ایجاد کرده است.
