روزنامه‌نگاران در خط‌مقدم اعتمادسازی
سیدجواد رسولی؛روزنامه‌نگار
فکر نمی‌کنم دیگر کسی باشد که انکار کند در میان بخش‌هایی از دولت و حاکمیت، ناکارآمدی و فساد غوغا می‌کند؛این از روز هم روشن‌تر است. و باز بعید می‌دانم کسی تردیدی داشته باشد که شنیدن خبرهای غارت و رانت‌خواری و حیف‌و‌میل اموال و دارایی‌های عمومی، برای مردم ناامید‌کننده و دلسرد‌کننده است. آنها به‌حق از دولتشان انتظار دارند تا مقابل این فسادها و تبعیض‌ها بایستد و از حقوقشان دفاع کند. از طرفی این روزها این را هم زیاد می‌شنویم که قوه قضاییه باید به چند تا از این پرونده‌های فساد بزرگ به‌سرعت رسیدگی کند و در اسرع وقت با مجرمان و مهره‌های فاسد دستگاه‌های حکومتی برخورد جدی شود. اخبار فساد، به اعتماد مردم نسبت به حکومت آسیب جدی وارد می‌کند و برخورد قاطع و سریع راه‌حلی است تا اعتماد آسیب‌دیده دوباره ترمیم شود.
آیا این اتفاق تا به امروز افتاده است؟ آیا آن چیزی که هر عقل سلیمی گواهی‌اش می‌کند، یعنی برخورد جدی و قاطع و سریع با افراد فاسدی که اعتماد مردم را به بازی گرفته‌اند و به بهانه خدمت، جیب‌هایشان را پر کرده‌اند، به اندازه‌ای پیش رفته است که مرهمی روی زخم بی‌اعتمادی باشد؟ پاسخ روشن است؛ خیر. با اینکه صورت مسئله و راه‌حل آن به‌نظر بدیهی می‌رسند، اما مسئله همچنان به قوت خودش باقی است. مشکل کجاست؟ در فیلم سلما (۲۰۱۴) صحنه‌ای هست که در آن مارتین لوترکینگ با لیندون جانسون، رئیس‌جمهور آمریکا گفت‌وگو می‌کند. او از رئیس‌جمهور حق طبیعی سیاهپوستان به‌عنوان بخشی از جمعیت آمریکا را طلب می‌کند: حق رای. پاسخ رئیس‌جمهور این است: « تو یک فعال سیاسی هستی که یک مشکل بزرگ را دنبال می‌کنی. من رئیس‌جمهور هستم و صد‌ویک مشکل بزرگ را دنبال می‌کنم. من با راه‌حل و تغییرات مدنظر تو همدلی دارم، اما سیاست چیز پیچیده‌ای است. اگر می‌خواهی مشکلت حل شود، باید بروی آن بیرون و من را مجبور کنی به تغییرات مورد نظرت تن بدهم».
فکر می‌کنم دلیل اینکه مشکل واضح و روشن اول این متن حل نمی‌شود، همین توضیح کوتاه لیندون جانسون در فیلم است. قدرت به‌صورت طبیعی متمایل به‌خودکامه بودن و پاسخگو‌نبودن است. باید نیرویی باشد که از قدرت بازخواست کند، او را به توضیح وادارد و به این ترتیب اجازه فساد به او ندهد. این کار برعهده رسانه‌هاست؛ رسانه‌ها و روزنامه‌نگارها در صف اول مبارزه برای شفافیت و پاسخگو بودن‌اند. آنها هستند که می‌توانند اعتماد از دست رفته را بازگردانند و به مردم اطمینان بدهند که از طرف آنها مراقب و ناظر نهادهای قدرت هستند. اما آیا چنین نشانه‌ای در رسانه‌هایمان می‌بینیم؟ باز هم خیر. در همین یک‌ماه گذشته، صدها خبر و سرنخ داشته‌ایم که پیگیری آنها در حوزه‌های مختلف، می‌توانست، هم به اعتماد دوباره مردم کمک کند و هم به دستگاه‌های نظارتی که اغلب بسیار کند و لخت و فارغ از واقعیت‌های صریح جامعه‌اند. آیا کسی پیگیر مداوم بازسازی مناطق زلزله‌زده کرمانشاه بوده؟
بــودجـــه‌هـایی که دولت برای بازسازی این مناطق به نهادهای مختلف اختصاص داد، دقیقا صرف چه چیزهایی شد؟ آیا گزارشی از نتیجه کار موجود است؟ این گزارش‌ها کجا هستند و به چه کسانی ارائه شده‌اند و مردم چقدر در جریان قرار گرفته‌اند؟ راه‌حل‌های مقطعی و ضرب‌الاجلی دولت برای مهار نقدینگی و بازار که باعث التهاب غیرطبیعی بازار سکه و ارز شد، آیا مشکلی را حل کرد؟ اگر نکرد چرا این اشتباه بزرگ انجام شد؟ چه کسانی از آن سوءاستفاده کردند؟ ماجرای هک‌شدن سایت گمرک و صدور مجوز واردات خودروهای خارجی چگونه اتفاق افتاد؟ مسئول این اتفاق چه‌کسی بود؟ چه کسانی در پشت‌پرده، خودروها را وارد می‌کردند؟ نامشان چیست؟ چه نسبتی با مسئولان مربوطه دارند؟ ماجرای مؤسسات مالی غیرقانونی به کجا رسید؟ کدام صندوق‌ها تخلف کرده بودند و متعلق به چه کسانی یا چه نهادهایی بودند؟ سرنوشت شرکت‌هایی که ارز دولتی دریافت کردند اما معلوم نیست ؛با آن‌چه کردند؟ چه شد؟ چه شرکت‌هایی بودند؟ به چه کسانی نزدیک بودند و چطور توانستند روندهای قانونی را دور بزنند؟ آیا روندهای قانونی بازبینی شدند تا دوباره این تخلف‌ها صورت نگیرد؟
با اطلاعات و سرنخ‌هایی که این روزها از فساد وجود دارد، روزنامه‌نگارها و رسانه‌ها باید این روزها پرکارترین اوقاتشان را بگذرانند. آیا اینطور است؟ باز هم خیر. روزنامه‌نگارها ترجیح داده‌اند اغلب به ذکر مصیبت بسنده کنند و در شبکه‌های اجتماعی از فساد شکایت کنند و لایک بگیرند؛ بدون توجه به اینکه بخش بزرگی از مسئولیت بازسازی اعتماد از‌دست‌رفته، بر دوش آنهاست. اینکه دستگاه‌های دولتی و قضایی با کندی و مقاومت در مقابل پیشرفت پرونده‌ها رفتار کنند خیلی طبیعی است. ماهیت قدرت همین است. آن چیزی که به حل مشکل و تسریع آن کمک می‌کند، وجود رسانه‌های پرسشگر و پیگیر و قدرتمند است. سیاست چیز پیچیده‌ای است و دولت هر روز با حل صدها مسئله پیچیده روبه‌روست. برای بازسازی اعتماد، ما روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها هستیم که باید نهادهای حکومت را مجبور به شفاف‌بودن و اقدام سریع کنیم.
