این عروسک بازاری نیست

سعیده اسدیان | روزنامه‌نگار

این روزها در کشوری که پر از عروسک‌های محلی و بومی است و هر یک میراث ناملموس یک منطقه یا قوم ایرانی به شمار می‌‌روند، عروسکی بی‌‌هویت مثل «لبوبو» در مدت کوتاهی در دل بازارهای ایران جای خود را باز کرده و محبوب هم شده است. این استقبال پرسش تامل‌برانگیزی را پیش می‌‌آورد که چرا گنجینه‌های فرهنگی خودمان ناشناخته مانده‌‌اند، اما محصولاتی بی‌ارتباط با فرهنگ ایرانی چنین نفوذی پیدا کرده‌اند؟

تبلیغات ضعیف است
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: ما عروسک باران‌خواهی، درددل، برکت و... داریم که هر یک قصه دارند. خیلی اوقات این عروسک‌های بومی ناشناخته باقی می‌مانند چون رسانه‌ها در این‌باره تبلیغ نمی‌کنند. ما هیچ‌وقت عروسک‌های بومی خود را تبدیل به یک نیاز مطابق با استانداردهایی که کودک امروز می‌خواهد نکرده‌ایم. اگر من نوعی بخواهم برای یک کودک عروسک بومی بخرم آیا این کالا در هر فروشگاهی پیدا می‌شود؟  مریم جلالی با تأکید بر زنجیره ارزش در زمینه تولید عروسک‌های بومی اظهار کرد: همه عناصر زنجیره ارزش باید نقش خود را در این زمینه ایفا کنند. باید از طراحی تا تولید و عرضه محصول و استانداردهای بهداشتی فکر شده باشد چون مصرف‌کننده امروز با اطلاعات و براساس نیاز و مصلحت یک محصول را انتخاب می‌کند. او با بیان اینکه روی کالاهایی مثل عروسک‌های بومی هم سرمایه‌گذاری نشده، ادامه داد: حتی این سؤال مطرح است که در کتاب‌های درسی چند عروسک بومی معرفی شده است؟ در برنامه‌های تلویزیونی به‌ویژه برنامه‌های کودک چند بار از عروسک‌های بومی صحبت شده است؟ بارها می‌گویند معاونت صنایع‌دستی باید حمایت کند. ما حمایت می‌کنیم اما سیاست پیش‌برنده‌ای وجود ندارد.

عروسک‌های بومی نیاز به هیاهو ندارند
یک فعال گردشگری، پژوهشگر حوزه‌ عروسک و احیاگر عروسک‌های بومی در گفت‌وگو با همشهری اساسا مقایسه عروسک‌های بومی را با عروسک‌های تجاری اشتباه می‌داند. افسانه احسانی به همشهری گفت: آیا عروسک‌های بومی نیاز به هیاهو دارند؟ به اعتقاد من، خیر. ذات عروسک‌های بومی دور از هیاهو و رقابت است. او وضعیت موجود عروسک‌های بومی را رضایت‌بخش دانست و افزود: بسیاری از این عروسک‌ها به‌عنوان سوغات فرهنگی عرضه می‌شوند و برخی از روستاها در فروشگاه‌های خودشان این عروسک‌ها را می‌فروشند و گردشگران آنها را به‌عنوان هدیه می‌برند اما اگر همین عروسک‌ها به تولید انبوه برسند و شبیه هم شوند آن وقت از هویت اصلی‌شان دور می‌شوند. این احیاگر عروسک‌های بومی با بیان اینکه عروسک‌های بومی هر کدام شخصیت و چهره خودشان را دارند و انبوه‌سازی نه‌تنها به نفع‌شان نیست، بلکه می‌تواند آسیب‌زا باشد، گفت: در تولید انبوه نمونه‌های تولیدی باید در ابعاد، رنگ و ویژگی‌های مشابه تولید تا با کیفیت یکسان به فروشندگان و خریداران ارائه شود.

مکث
عروسک‌های بومی ایران؛ پیشرو در جهان



افسانه احسانی، پژوهشگر حوزه‌ عروسک گفت: کشورهای دیگر خیلی عمیق در حوزه عروسک‌های بومی ورود پیدا نکرده‌اند. اینجا نه‌تنها عقب‌ماندگی نداریم، بلکه به‌نظر می‌رسد نسبت به سایر کشورها در این حوزه پیشرو هستیم.