فلک کردن به سبک قاجاری

چوب و فلک، از ابزارهای رایج و قدیمی برای تنبیه و تأدیب مجرمان، خاطیان و شاگردان مکتب‌خانه‌ها در ایران بود. در دوران قاجار و پیش از آن فلک در مکتب‌خانه‌ها برای تنبیه کودکان و خدمتکاران به‌کار می‌رفت. فلک شیوه‌ای از تنبیه کردن در انظار عمومی بود. برای فلک‌کردن پا‌های فرد مورد شکنجه به چوبی بسته می‌شد. 2نفر2سر چوب را می‌گرفتند و نفر یا نفراتی دیگر با ترکه کف پای او را می‌زدند. همچنین در خیابان‌ها برای تنبیه بزهکاران، مخالفان سیاسی و در مواردی حتی برای تنبیه اعیان و نوکران دولت از این شیوه تنبیه به‌کرات در دوران قاجار به‌کار گرفته می‌شد. کاربرد چوب و فلک در مکتب‌خانه‌ها به ادبیات شفاهی و کتبی نیز راه یافته است؛ برای نمونه می‌توان به داستان «مدیر مدرسه» نوشته جلال آل‌احمد اشاره کرد. افزون بر این، رواج استفاده از چوب و فلک و تأثیر درد چوب بر کف پا، باورهای عامیانه‌ای را به‌وجود آورده بود؛ برای مثال مردم دماوند باور داشتند که اگر کف پای کسی بخارد، نشانه چوب و فلک شدن اوست. این تصویر، فلک شدن یک شاگرد ‌ را در مکتب‌خانه‌ای در دوران قاجار نشان می‌دهد.