تعزیه حسینیه اعظم برغان

معرفی
مراسم تعزیه حسینیه اعظم برغان به‌عنوان اثری معنوی و غیرملموس به شماره 203در تاریخ 23خرداد سال 1391در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

نشانی
30کیلومتری غرب تهران، روستای برغان

تعزیه‌خوانی از دوره صفویه
قدمت عزاداری و تعزیه‌خوانی در حسینیه اعظم برغان به دوره صفویه می‌رسد و بسیاری معتقدند بیشترین تعزیه‌ها بعد از تکیه دولت تهران در این حسینیه اجرا می‌شود. نزدیک به 600سال از ساخت حسینیه اعظم برغان می‌گذرد و از همان ابتدای ساخت، تعزیه‌خوانی مراسم ویژه محلی در این روستا بوده است؛ هرچند تنوع برنامه‌های عزاداری در برغان در ‌ماه محرم زیاد است، اما تعزیه، شناخته‌شده‌ترین مراسم محرمی این حسینیه محسوب می‌شود. قدیمی‌ها از مرحوم ناظم، مرحوم ملا محمد بکائی و ملا قاسم بکائی به‌عنوان تعزیه‌خوانان مشهور برغانی نام می‌برند که در این هنر آیینی صاحب سبک بوده‌اند. ابتدایی‌ترین نسخ تعزیه در ایران به این منطقه تعلق دارد و به همین دلیل تعزیه‌خوان‌های بسیار قوی نیز در این منطقه از ابتدا زندگی می‌کردند و دلیل این موضوع استقرار ابتدایی‌ترین بنای تکیه تعزیه‌خوانی کشور در این روستاست.

اولین تکیه تعزیه کشور
حسینیه اعظم برغان در ضلع شمالی میدان روستا واقع‌ شده و دارای 2طبقه است؛ طبقه همکف یا اول، دارای 10حجره بوده و مخصوص عزاداران است؛ شاه‌نشین (ضلع شمالی بنا نقطه مقابل در) فضای ورودی مردانه و زنانه، اتاق تعزیه‌خوان‌ها، رختکن، انبار، راه‌پله‌ها، تخت تعزیه‌خوان‌ها و کف بنا نیز از دیگر فضاهای موجود در این بنای تاریخی است. طبقه اول ویژه مردان است و در طبقه دوم راهروهایی وجود دارد که زنان در آن به اجرای مراسم مذهبی می‌پردازند. ساختمان حسینیه از چوب و دیوارها گرفته همه از خشت خام و کاهگل هستند. با توجه به نوع سازه و ساختمانی که در تکیه دولت به‌کار رفته است، به‌نظر می‌رسد به‌دلیل اینکه نخستین تکیه بزرگ تعزیه در کشور، همین تکیه اعظم برغان بوده است، سازه تکیه دولت برگرفته از تکیه اعظم برغانی‌ها باشد. مراسم تعزیه معمولا در دهه اول محرم ساعتی بعد از اذان ظهر شروع می‌شود و از آنجا که تعزیه‌خوانی در این حسینیه به‌صورت ویژه برگزار می‌شود، گردشگرانی از راه‌های دور خودشان را به برغان می‌رسانند تا تعزیه‌خوانی هنرمندان این هنر آیینی را از نزدیک تماشا کنند.