یاد خرمشهر در تهران

سیدسروش طباطبایی‌پور

سوم خرداد در تاریخ ایران روزی باشکوه است. در این روز خرمشهر دوست‌داشتنی بعد از حدود یک سال و نیم اشغال، در آغوش رزمندگان قرار گرفت و پرچم سه‌رنگ ایران بر گنبد مسجد جامع خرمشهر برافراشته شد. وقتی خبر آزادی خرمشهر ساعت 2بعد‌ازظهر اعلام شد، تهران هم مانند دیگر شهرهای ایران در پوست خود نمی‌گنجید. مردم شربت و شیرینی پخش می‌کردند و این پیروزی را به هم تبریک می‌گفتند.
در تهران، نام خیابان آپادانا در محله نیلوفر را به افتخار این پیروزی، خرمشهر گذاشتند؛ خیابانی شرقی- غربی که خیابان سهروردی را به خیابان شهید قنبرزاده در جوار مصلای تهران وصل می‌کند.
به همین مناسبت، به محله نیلوفر تهران در منطقه7 رفتیم و در کوچه ‌پس‌کوچه‌هایش قدم ‌زدیم.

تاریخش
مانند بسیاری دیگر از محله‌های امروز تهران  در گذشته محله نیلوفر هم زمین کشاورزی و باغ بود و در سال‌های پایانی دهه1320 و سال‌های نخست دهه1330 شمسی، وقتی محله سیدخندان شکل گرفت، محله نیلوفر هم آهسته‌آهسته شکل شهر به ‌خود گرفت. این محله بعد از گسترش تهران، به یکی از محله‌های پررفت‌و‌آمد تبدیل شد، چون خیابان‌های مهمی از شهر آن را دوره کرده‌اند، خیابان شریعتی در شرق، مصلای تهران و بزرگراه مدرس در غرب، بزرگراه سردار سلیمانی در شمال و خیابان شهید بهشتی در جنوب. خیابان مهم خرمشهر هم محله را از وسط به 2نیمه تقسیم کرده است.

مصلای تهران
مصلای امام‌خمینی(ره) یکی از مهم‌ترین بناهای عبادی و نمایشگاهی در این محله تهران است که ساخت آن از سال1367 به دستور امام راحل آغاز شد و به تدریج و البته کند، در نیمه دوم سال1400 تکمیل شد. این مصلی در زمین‌های عباس‌آباد ساخته شد، از جمله ویژگی‌های این بنای چندمنظوره 14گلدسته، 12صحن، 5در ورودی و 72متر ارتفاع ایوان بزرگ مصلاست که اعداد معنی‌داری است.

موزه رضا عباسی
در شرقی‌ترین بخش این محله، بنای مهم دیگری خودنمایی می‌کند که کفه هنری محله را سنگین کرده است: موزه‌ رضا عباسی. البته کاربری اول این بنا برای برپایی نمایشگاه مبلمان بود، اما معماری‌اش چنان هنرمندانه از آب درآمد که از سال1356 با کاربری موزه درهایش را به روی مردم گشود. البته در شرق این محله از پارک، کتابخانه و فرهنگسرای اندیشه هم نمی‌توان گذشت.

اکنونش
در این محله همچنان خانه‌های ویلایی 2طبقه و قدیمی به چشم می‌آیند. یکی دیگر از ویژگی‌های این محله فست‌فودخیز بودن این محله است، به‌خصوص چند ساندویچی‌در سهروردی شمالی و خیابان عشقیار انتظار جویندگان را می‌کشند. یکی دیگر از ویژگی‌های معماری نسبتا مدرن این محله میدان‌های کوچکی است که در تقاطع برخی کوچه‌هایش خودنمایی می‌کنند. یکی از مهم‌ترین این میدان‌ها میدان شهید قندی است که در تقاطع خیابان خرمشهر و سهروردی شمالی جا خوش کرده است.